آغاز ماجرا
همه‌چیز از دسامبر ۲۰۱۹ از ووهان چین شروع شد. بیمارستان‌های ووهان -نهمین شهر پرجمعیت چین- از اواسط دسامبر با بیمارانی مواجه شدند که عوارضی شبیه به ذات‌الریه داشتند. روز آخر دسامبر مقامهای بهداشتی شهر این موارد مرگ‌بار را تحت عنوان «ذات الریه با منشا ناشناخته» به سازمان جهانی بهداشت گزارش کردند، بررسی‌های بعدی نشان داد که بیماران به ویروس جدید کرونا که کووید-۱۹ نامیده شد مبتلا شده‌اند.
سال ۲۰۲۰ برای جهان با ورود ویروس کرونا آغاز شد.
نخستین روز ژانویه مقامهای چین بازار عمده فروشی غذاهای دریایی و حیوانات زنده هونان را که احتمال می‌رفت بیماری از آنجا آغاز شده باشد بستند. ویروس جدید به سرعت انتقال می‌یافت، تا روز دوم ژانویه ۴۱ بیمار با عوارض مشابه در ووهان راهی بیمارستان شده بودند، اغلب این بیماران مرد بودند و متوسط سن مبتلایان حدود ۵۰ سال بود. ۶۰ درصد این بیماران به بازار ماهی رفته بودند
عوارض مشترک بیماران تب ، سرفه و بی‌حالی بود و همه بیماران ذات الریه داشتند و در عکس برداری از سینه موارد غیرعادی مشاهده می شد.
نخستین بیمار روز ۱۱ ژانویه درگذشت و حدود ۱۰ روز بعد مشاهده بیماری در ژاپن، کره جنوبی، تایلند و آمریکا مشاهده شد. بیماری بسرعت در حال انتقال بود اما هنوز از نظر سازمان جهانی بهداشت «وضعیت اضطراری بهداشت عمومی» به حساب نمی‌آمد.
روز ۳۰ ژانویه در حالی‌که دستکم در ۱۷ کشور جهان ۱۷۷۰ مورد تایید شده و ۳۸ مورد مرگ از بیماری اعلام شده بود سازمان جهانی بهداشت شیوع ویروس کرونا را «وضعیت اضطراری بهداشت عمومی» اعلام کرد. در ماه های بعد به موازات سفر ویروس به اقصی نقاط جهان و مبتلا کردن ساکنان کره زمین دانشمندان و تیم‌های تحقیقاتی مشغول کار بر روی یافتن درمان و واکسن شدند. کشورها یکی پس از دیگری مرزهای خود را بر روی مسافران می‌بستند و تعطیلی و مقررات قرنطینه اعمال می کردند و تمام سال ۲۰۲۰ برای همه مردم جهان چنین گذشت، هیچ جای جهان از ویروس کرونا در امان نماند ودر آخرین روزهای سال ۲۰۲۰ ویروس کرونا به قطب جنوب هم رسید.
واکسن
با گذشت یکسال از همه‌گیری ویروس کرونا دو واکسن تاییدیه گرفته است: فایزر-بیونتک و مدرنا. همچنان نزدیک به یکصد واکسن دیگر هنوز مراحل آزمایش بالینی و پیش‌بالینی را می‌گذراند، کار واکسیناسیون در چندین کشور از جمله آمریکا و بریتانیا آغاز شده و بسیاری از دیگر کشورها از سال آینده واکسیناسیون عمومی را شروع می‌کنند.
ویروسی که تغییر می‌کند
ویروس ها تغییر می‌کنند. از ابتدای همه‌گیری تا کنون هزاران تغییر کوچک در ویروس کرونا ثبت شده است. این جهش‌ها می‌توانند برای هرچه مسری‌ترشدن آن باشند، یا برای اینکه از دید سیستم ایمنی ما مصون بماند.
اما ماه دسامبر و تقریبا همزمان با آغاز واکسیناسیون سراسری در بریتانیا یک نوع جدید ویروس کووید‌ـ۱۹ که بسیار مسری است، در بریتانیا شیوع یافت. این نوع جدید ویروس در حقیقت حاصل جهش (موتاسیون) ویروس کرونا است که ۷۰ درصد از ویروس غالب پیشین مسری‌تر است، اما آیا نوع جدید، واکسن را بی‌اثر خواهد کرد؟ پاسخ این سوال را هنوز نمی‌دانیم و شاید سال ۲۰۲۱ اطلاعات بیشتری در دسترس باشد.
سیاست و کرونا
کرونا هنجارهای دیگری را وارد عرصه سیاست کرد، تعطیلی‌های موقت، مقررات قرنطینه و ماسک اجباری در ۲۰۲۰ امری عادی شد و اصلی پذیرفته شده. کرونا نشان داد که در حوزه علم و سیاست دانشمندان و سیاستمداران همخوانی لازم را ندارند.
سازمان جهانی بهداشت تایید کرده که در ۲۱۶ کشور و قلمرو ویروس کرونا نفوذ کرده، اما هرکدام از این کشورهای سیاست‌های مختلفی را در قبال مهار، برخورد و اطلاع‌رسانی در پیش گرفتند. بسیاری از کشورها در ارائه آمار و اطلاعات مبتلایان پنهان‌کاری و یا تاخیر داشتند. دانشمندان همچنین نگران ورود عرصه سیاست به حوزه پژوهش بودند. در حالی‌که چند ماه از همه‌گیری کووید-۱۹ گذشته بود و هزاران پژوهشگر بر روی ۱۰۰ ها واکسن و داروهای احتمالی کار می‌کردند، بارها دانشمندان نسبت به فشارهای دولتی برای تسریع ساخت واکسن و خطرات آن هشدار دادند.
از سوی دیگر پنهان‌کاری‌ها در زمینه انتشار آمار و داده‌های مربوط به کرونا بر روی تهیه و ساخت واکشن موثر تاثیر می‌گذاشت.
چشم انداز کرونا در ۲۰۲۱
کرونا تا ماه‌ها پس از واکسیناسیون عمومی با ما خواهد ماند. حاصل یک سال پاندمی بیش از ۷۶ میلیون مورد بیماری و بیش از ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار مرگ بوده. انسان‌ها با واکسن و دارو به جنگ کرونا می‌روند و ویروس هم در مقابل با جهش (موتاسیون) تغییر شکل می‌دهد، اما تا کی؟
۱۳مه بود که مدیر اجرایی برنامه اضطراری سازمان جهانی بهداشت هشدار داد که ممکن است ویروس کرونا هیچ‌وقت از بین نرود و مانند بسیاری از بیماری‌ها همیشه با ما بماند.
سال آینده منتظر چه باشیم؟
در حال حاضر اپیدمولوژیست‌ها در سراسر جهان در حال کار بر روی پروژه‌های دراز مدت وکوتاه مدت متفاوتی هستند. این پروژه‌ها از واکسن و مداوا گرفته تا روش‌های بالقوه برای تخفیف و تضعیف بیماری و مقابله با گسترش ویروس کرونا را شامل می‌شود.
با این وجود ناشناخته‌های بسیاری بر سر راه است. دانشمندان از تاثیر درازمدت ویروس و نوع گسترش آن اطلاعی ندارند. در مرد واکسن هم روشن نیست که ایمنی ناشی از آن تا چه زمانی طول خواهد کشید.
در‌آینده نزدیک چه می‌شود؟
پاندمی کرونا، تعطیلی و مقررات قرنطینه همه‌جا تبعات یکسان نداشت، اما آنچه شواهد تایید می‌کند اقداماتی فردی نظیر شستن دست و پوشیدن ماسک در کنترل موج بیماری فرای قرنطینه تاثیر داشتند.
بهترین نوع برخورد نظارت، تست موارد مشکوک، قرنطینه بیمار و ردیابی افرادی است که با او تماس داشته‌اند و احتمالا همه این‌ها در آینده نزدیک همچنان با ما خواهد ماند.
دانشمندان همچنان در حال تجربه و گردآوری داده‌ها و دانسته‌ها هستند و تنظیم و یافتن شیوه جدید مستلزم زمان است و سال آینده همچنان که ماه‌ها روند واکسیناسیون طول خواهد کشید در بسیاری از کشورها تمامی این اقدامات همچنان رعایت خواهد شد. و البته احتمال بروز موج دیگری از بیماری هم رد نمی شود.
پایان پاندمی کی می‌رسد؟
برای پایان دادن به یک پاندمی، ویروس باید نه در سطح محلی و کشوری بلکه در سراسر جهان از بین برود. اغلب دانشمندان معتقدند که با توجه به نحوه گسترش ویروس این امر در آینده نزدیک تقریبا محال است، اما اگر مردم به تعداد کافی ( یا از طریق ابتلا یا از راه واکسیناسیون) در برابر کرونا ایمنی پیدا کنند می‌توان انتظار بازگشت به زندگی عادی را داشت.
و برای ایمنی عمومی نسبی دستکم بین ۵۵ تا ۸۰ درصد جمعیت باید ایمنی داشته باشد.
متاسفانه تا آن زمان راه طولانی در پیش مردم جهان است.
سرعت ایمن سازی بستگی به واکسیناسیون و همچنین درجه حفاظتی و مدت اثرگذاری واکسن دارد. اما از نظر دور نباید داشت که دانشمندان کار پژوهش و توسعه واکسن را تعطیل نکرده‌اند و دستیابی به واکسنی موثر که برای همیشه ما را در برابر کرونا ایمن کند محال نیست.
توضیح عکس: گورکنی در قبرستانی در مکزیک در زمان شیوع کرونا- سپتامبر ۲۰۲۰-عکس از خبرگزاری فرانسه
برگرفته از سایت رادیو زمانه، ۳۰ دسامبر ۲۰۲۰