وزیر خارجه آمریکا می‌گوید اگر ایران به برجام متعهد نشود، در ظرف چند هفته از «نقطه گریز» هسته‌ای – یعنی زمان دستیابی به مواد لازم برای ساخت سلاح هسته‌ای – عبور خواهد کرد.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، شامگاه دوشنبه ۷ ژوئن/۱۷ خرداد، به کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان هشدار داد که در نقض تعهدات برجامی، سرعت ایران برای دستیابی به بمب اتمی افزایش یافته و مذاکرات به گونه‌ای پیش نرفته که او بتواند بازگشت به نقطه قبل از برجام را تضمین کند.
وزیر خارجه آمریکا در گزارش پیشرفت مذاکرات به نمایندگان مردم آمریکا گفت: «ما حتی در آستانه بازگشت به وضعیت قبل نیستیم و نمی‌دانیم که این امکان وجود دارد یا خیر.»
اظهارت وزیر خارجه آمریکا مغایر با حرف‌های حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران است که یک هفته پیش از این در روز ۱۲ خرداد در مورد روند مذاکرات گفته بود که اختلاف‌های ایران و آمریکا در وین حل شده و تنها در شیوه‌ها اختلاف نظرهایی هست.
بلینکن به کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان گفت مشخص نیست که آیا ایران «مایل و آماده» است که دوباره به برجام بپیوندید:
«هنوز مشخص نیست که آیا ایران تمایل و آمادگی لازم را جهت انجام آنچه که انجام آن برای بازگشت به پایبندی به برجام لازم است دارد یا خیر.»
نگرانی از دستیابی ایران به بمب اتم
بلینکن گفت اگر ایران به نقض محدودیت‌های توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ادامه دهد، «نقطه گریز» ایران برای ساخت بمب اتمی می‌تواند کاهش پیدا کند.
زمان و یا نقطه گریز، در ادبیات سیاسی آمریکا در رابطه با برجام به زمان لازم جهت غنی‌سازی و انباشت مواد هسته‌ای برای ساخت یک بمب اتم گفته می‌شود. در زمان گفتوگوها برای قرارداد برجام (۲۰۱۵) تخمین زده می‌شد که این زمان برای ایران یک سال است. اکنون وزیر خارجه آمریکا می‌گوید این زمان به چند ماه رسیده و ممکن است به چند هفته هم برسد.
وزیر خارجه آمریکا توضیح داد که هرچه ایران تعهدات قرارداد هسته‌ای ۲۰۱۵ را بیشتر نقض کند، زمان دستیابی به بمب اتمی کوتاهتر می‌شود:
«در حال حاضر، طبق گزارش‌های عمومی، در بهترین حالت این زمان به چند ماه کاهش یافته و اگر این وضعیت ادامه یابد، زمان مورد نیاز به چند هفته کاهش می‌یابد.»
وزیر خارجه آمریکا در ادامه گفت: «این دقیقاً همان چیزی که ما سعی کردیم از آن اجتناب کنیم و چیزی که توافقنامه [۲۰۱۵] آن را متوقف کرد.»
او در توضیح به نمایندگان مردم آمریکا گفت در این مقطع اگر آمریکا بتواند، انگیزه دارد که مانع دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای شود.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش از گزارش وزیر خارجه آمریکا، در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش هفته پیش خود در مورد مشکلات پادمانی برنامه هسته‌ای ایران را تکرار کرد. آژانس در گزارش اخیر خود گفت نگران افزایش ذخیره اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی در ایران است. رفتن به غنی‌سازی بالای ۶۰ درصد می‌تواند ایران را سریع‌تر به اورانیوم مورد نیاز در سلاح‌های اتمی برساند.
واکنش ظریف: وقت فاصله گیری از سیاست‌های ترامپ است
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در واکنش به اظهارات وزیر خارجه آمریکا در پیامی در توئیتر در رابطه با آمادگی آمریکا برای بازگشت به برجام ابراز تردید کرد. او به کابینه جو بایدن – رئیس جمهوری کنونی آمریکا توصیه کرد که از سیاست ترامپ فاصله بگیرند چرا که زمان تغییر مسیر است:
«هنوز مشخص نیست آیا رئیس‌جمهوری آمریکا و بلینکن آماده‌اند سیاست فشار حداکثری ترامپ و پمپئو را کنار بگذارند و استفاده از تروریسم اقتصادی به عنوان اهرم فشار برای چانه‌زنی را متوقف کنند یا خیر.»
ظریف تاکید کرد که ایران همچنان به برجام متعهد است: «ایران به برجام پایبند است. کافی است بند ۳۶ را مطالعه کنید. زمان تغییر مسیر است.»
بند ۳۶ برجام ناظر بر «ساز و کار حل و فصل اختلافات» است.
برجام در سایه انتخابات: نظر یک تحلیلگر نزدیک به حکومت
ایالات متحده و ایران در ماه آوریل مذاکرات غیرمستقیم را در وین آغاز کردند. روند این مذاکرات اکنون در سایه انتخابات ریاست جمهوری ایران قرار گرفته و رسانه‌های حکومتی مانند تسنیم و کیهان دولت حسن روحانی را متهم کرده‌اند که برای به سرانجام رساندن مذاکرات بازگشت به برجام در دوران قدرت این کابینه دارد به یک معامله بد تن می‌دهد.
هفته پیش حسن روحانی گفته بود که گفت‌وگوهای هسته‌ای در وین برای دستیابی به توافق پیش از انتخابات ریاست جمهوری خوب پیش رفته و توافق نزدیک است. اظهارات بلکین اما وعده حسن روحانی را تایید نمی‌کند.
رسانه «میدل ایست آی» از یک تحلیلگر نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایران پرسیده که اگر چنانچه روند مذاکرات احیای برجام به قدری طولانی شود که کار به دولت بعد از حسن روحانی سپرده شود چه خواهد شد؟
عباس اصلانی، که طی دهه گذشته مذاکرات هسته‌ای ایران را با قدرت‌های جهانی پوشش خبری داده و اکنون پژوهشگر در مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه است پاسخ داده که خوش‌بین است که برجام قبل از انتخابات احیا شود زیرا‌که نگرانی‌های حاکمیت در مورد تأثیر مستقیم مذاکرات بر سرنوشت انتخابات پس از رد صلاحیت نامزدهای میانه‌رو اکنون برطرف شده است.
این روزنامه‌نگار می‌گوید که آرایش فعلی نامزدهای ریاست جمهوری و دست بالای نامزدهای اصولگرا «شانس موفقیت در مذاکرات را افزایش می‌دهد زیرا طرف‌هایی که به مذاکرات طولانی مدت و به تاخیر انداختن معامله تا زمان روی کار آمدن دولت جدید علاقه‌مند بودند، دیگر اصرار به ادامه کار ندارند.»
با این حال او فرضیه طولانی شدن مذاکرات را رد نمی‌کند و می‌گوید، حتی اگر دولت بعدی از آن ابراهیم رئیسی باشد به نظر او گفتوگوها که از طریق بالاترین سطوح قدرت در ایران مدیریت می‌شوند، ادامه خواهند یافت.
به نظر اصلانی، دولت روحانی هم با اینکه همچنان اولویتش بستن قرارداد پیش از پایان کار دولت است، با آرایش فعلی کاندید‌های تایید صلاحیت شده دیگر عجله چندانی ندارد و اصرار ندارد که قبل از پایان دوره‌اش به توافق دست یابد.
دور پنجم مذاکرات وین در تاریخ دوم ژوئن به پایان رسید و نمایندگان کشورها گفته‌اند که ششمین دور ممکن است از روز پنجشنبه دهم ژوئن آغاز شود.
آمریکا خواهان پایبندی در برای پایبندی است در این معنا که با لغو گام به گام تحریم‌ها ایران نیز گام به گام به تعهداتش در برجام بازگردد. در همان حال ایران خواهان لغو همه تحریم‌ها و بازگشت به توافق قبلی بدون هیچگونه تغییری است. آمریکا و شرکای اروپایی‌اش اما می‌گویند در این مدت، بعد از خروج آمریکا از برجام و از سرگیری غنی‌سازی اورانیوم با خلوص بالا در تأسیسات هسته‌ای ایران شرایط تغییر کرده است.
برگرفته ای از سایت رادیو زمانه، ۹ ژوئن ۲۰۲۱