ب.بهنود
درافغانستان پیش از حاکمیت طالبان در مجموع ۴۸۳ رسانه (۱۹۰ ایستگاه رادیویی، ۹۶ شبکه‌ی تلویزیونی، ۱۸۳ رسانه چاپی) فعال بوده است. ۳۶ درصد کارمندان این رسانه‌ها پیش از طالبان زنان بوده اند اما میزان زنان حاضر در رسانه‌ها اکنون به کمتر از پنچ درصد رسیده است. رسانه‌های زیادی در معرض تعطیلی و روزنامه‌نگاران پرشماری در معرض بیکاری قرار دارند.
تصویرهای دلخراش بدن‌های کتک‌خورده روزنامه‌نگاران در افغانستان روزهای اخیر در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به طور گسترده منتشر شد. با این حال، آن طور که ب. بهنود از کابل در گزارش زیر می‌نویسد، ضربه حکومت گروه تندرو جهادی طالبان به آزادی بیان و رسانه در افغانستان ابعاد بسیار وحشتناکی دارد. زنان، بخشی مهم از فعالان و کارکنان رسانه‌های افغانستان در سال‌های اخیر از این فضا همچون بسیاری فضاهای عمومی دیگر طرد شده اند. رسانه‌های محلی و غیرمحلی زیادی نیز کارشان را متوقف کرده اند. و سانسور و هراس از خشونت طالبان کار اطلاع‌رسانی را مختل کرده است. رسانه‌های بسیار دیگری نیز همین حالا در معرض تعطیلی قرار گرفته اند. کارکنان و فعالان رسانه‌ای به شکل گسترده بیکار شده اند و برای تأمین معاش هم با مشکل روبرو هستند. روزنامه‌نگاران افغانستان خواهان پشتیبانی نهادهای حامی رسانه و آزادی بیان هستند.
آزادی بیان و فعالیت رسانه‌های آزاد درافغانستان در بیست سال پسین رشد بی‌پیشنه داشت؛ دست‌آوردی که بارها مقام‌های حکومت پیشین بر آن افتخار نمودند. اما حالا بر بنیاد داده‌های نهادهای پشتیبان رسانه‌های آزاد در افغانستان گزارش می‌شود که از زمان سقوط حکومت پیشین تا اکنون، فعالیت ۱۵۳ رسانه در ۲۰ ولایت کشور متوقف شده‌اند.
بحران مالی و محدودیت‌ها دربرابر فعالیت رسانه‌ها وتهدید جانی دربرابر کارمندان رسانه ها ازسوی طالبان عامل اصلی متوقف شدن فعالیت این رسانه‌ها پنداشته می‌شود. نهادهای حمایت از رسانه‌های آزاد می‌گویند اگر به این چالش‌ها رسیده‌گی نشود، رسانه‌های بیشتری در روزهای آینده بسته خواهند شد.
حجت الله مجددی، معاون انجمن ژورنالیستان آزاد افغانستان، می‌گوید: اگر نهادهای حامی رسانه‌ها به رسانه‌های افغانستان توجه نکنند، ما به زودی شاهد متوقف شدن کار رسانه‌های دیگر نیز خواهیم بود.
دربیست سال پسین هیچ روزنامه‌نگاری درافغانستان بازداشت نشده بود هرچند که همواره روند دسترسی به اطلاعات با چالش‌های جدی به همراه بود. اما از زمان حاکمیت طالبان درافغانستان ۲۰ روزنامه‌نگار درافغانستان بازداشت شده اند که ازاین میان ۱۴ تن آنان ازسوی افراد وابسته به طالبان لت‌وکوب شده اند.
از این میان تقی دریابی و نعمت‌الله نقدی خبرنگاران روزنامه‌ی اطلاعات چند روز پیش به حدی ازسوی افراد وابسته به طالبان لت‌وکوب شدند که با بدن کبود ودرحالی که توان ایستادن را نداشتن در برابر رسانه هاحضور یافتند.
بازداشت خبرنگاران پس از تصرف طالبان تقریبن به یک امر معمول مبدل شده است و هر خبرنگاری که برنامه‌های مخالف حکومت را پوشش دهد بازداشت می‌شود به گونه‌ی که هنوز از سرنوشت مرتضی بصیر عکاس آزاد در هرات خبری نیست.
ازسوی هم، مسرور لطفی، نماینده اتحادیه ملی ژورنالیستان، می‌گوید: ادامه این کار باعث نگرانی شده است و از نهادهای بین المللی برای رسیدگی به این وضعیت تقاضا داریم که هر چه عاجل دست به کار شوند، اگر نه جنازه آزادی بیان و سایر آزادی‌های انسانی و شهروندی در افغانستان ادا خواهد شد.
تلویزیون‌های زن وبانو دو رسانه‌ی خصوصی که ازسوی زنان مدیریت می‌شد وتمام کارمندان آن زنان بودند نیز فعالیت شان متوقف شده است.
شکوفه صدیقی مدیر مسؤول تلویزیون زن می‌گوید: با ورود طالبان به کابل آخرین روزکاری تلویزیون زن بود که به ساعت دو پس از ظهر ۱۵ اوت فعالیت این رسانه متوقف شد.
وی می‌افزاید همکاران او نمی توانند به دفتر بیایند زیرا ممکن است با هر خشونتی روبه‌رو شوند زیرا خشونت‌های اخیر نشان داد که، کسی احساس مسؤولیت دربرابر خبرنگاران ندارد.
رادیو میلمه رسانه‌ی محلی دیگر است که در سال ۲۰۱۱ دراستان/ولایت پکتیکا آغاز به فعالیت کرد به گفته‌ی مسوولان آن، این رادیو در بیش از یک دهه گذشته برنامه‌های گوناگونی سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و ورزشی داشته است.
اما اکنون مسوولان این رادیو می‌گویند که به دلیل مشکلات اقتصادی فعالیت رادیوی میلمه متوقف شده است.
یعقوب خان منظور، صاحب امتیاز رادیو میلمه، می گوید: «به خاطر نامناسب بودن وضعیت کاری و مشکلات اقتصادی فعالیت‌های خود را متوقف کرده‌ایم.»
رادیوی میلمه با ۳۵ کارمند در سیزده ولایت نشرات داشته و اکنون با متوقف شدن آن تمام کارمندان این رادیو کارهای‌شان را از دست داده اند.
جمال الدین الهام، خبرنگار رادیو میلمه بود که حالا کارش را از دست داده است، نیز می افزاید: «بدبختانه بخاطر مشکلات اقتصادی رسانه ما کارش متوقف شد.»
درکنار این چالش‌ها، بسیاری از رسانه‌های که به نحوی سیاست نشراتی‌شان مخالف طالبان بود نیز فعالیت ندارند. تلویزیون‌های خصوصی مانند آیینه و مترا که مالکان آن مخالف طالبان بودند و در برابر این گروه نبرد مسلحانه داشتند نیز نشرات‌شان متوقف شده است.
به گفته نهادهای پشتیبان رسانه‌ها، افزون بر مشکلات اقتصادی، وضع محدودیت‌ها چالش دیگری است که سبب متوقف‌شدن فعالیت رسانه‌ها در کشور شده است. طالبان اما می‌گویند که می‌کوشند تا زمینه‌ی فعالیت مصئون را برای رسانه‌ها و خبرنگاران ایجاد کنند.
برگرفته از سایت رادیو زمانه، ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱