اقتصاد و جامعه ایران با بحران در اشتغال و معیشت، رکود اقتصادی طولانی‌مدت، بحران منابع طبیعی، از دست دادن تنوع زیستی و فروپاشی اکوسیستم و سرخوردگی جوانان مواجه است. مرکز پژوهش‌های اتاق ایران پس از ارزیابی گزارش «ریسک‌های جهانی سال ۲۰۲۲» کـه مجمع جهانی اقتصاد منتشر کرد، این موارد را تایید و به طور رسمی اعلام کرد که گزارش این نهاد در مور بحرانهای یادشده صحت دارد.
یافته‌ها در بخش اشتغال نشان می‌دهد بسیاری از مشاغل در ایران به خصوص در بخش خدماتی، امنیت شغلی مناسبی ندارند و آسـیب‌پذیری آن‌ها از بحران‌هـای منطقه‌ای و ملی از جملـه همه‌گیری‌ها یـا محدود شـدن دسترسـی بـه اینترنت بیشتر است.
این گزارش در بخش معیشت هم شاخص فلاکت را هدف می‌گیرد و نشان می‌دهد که از ســال ۱۳۹۵ تــا ۱۴۰۰، ایــن شــاخص بیـش از دو برابـر شـده که این وضعیت ناشی از ترکیب نرخ بیکاری و تورم بالا در اقتصاد ایران است.
بنا بر داده‌های این گزارش، نسـبت هزینـه خالص مسـکن به کل هزینه‌هـای خانوار شهری از سال ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹ حدود ۱.۳ برابر افزایش داشته است. افزایش هزینه‌هـای مسکن در ایران توان خانوار‌ها برای تامین سایر مخارج ضروری زندگـی را کاهش داده و تامین معیشت آن‌ها را دشوارتر از گذشته کرده است.
شـاخص دیگری کـه روند آن در تحلیـل وضعیت معیشت بررسی شد، فاصله متوسـط درآمـد و هزینـه ماهانـه خانوارهـای ایران بـه تفکیک دهک‌های درآمدی اسـت که نشان می‌دهد تامین معیشت و پرداخـت هزینه‌هـا برای درصد قابـل‌توجهـی از دهک‌های جمعیتی ایران بسیار مشکل شده است.
در گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی ایران، کاهش مصرف سرانه گوشت از ۱۳ کیلو در سال ۱۳۹۰ به شش کیلو در سال ۱۴۰۰ و مصرف سرانه برنج در همین بازه زمانی از ۴۴ کیلو به ۳۵ کیلو از مهم‌ترین نتایج وخامت معیشت مردم ایران اعلام شده است.
متغیرهای مرتبط با سرخوردگی گسترده جوانان و روند آن از دیگر بخش‌های مهم این گزارش است. این گزارش می‌گوید نسبت طلاق به ازدواج در دهـه ۱۳۹۰ در جامعه ایران بیش از دو برابر شـده و روبه‌رشد است و در سـبد مصرفی خانوار‌های شهری هم سهم هزینه‌هـای فرهنگی و تفریحی بـه هزینه کل روندی کاهشی را طی می‌کند.
این گزارش نشان می‌دهد که روند متغیرهای مرتبط با توزیع درآمد در ایران، بهبود پایداری نشان نمی‌دهد و افزایش ضریب جینی هم به یکی از عوامل سرخوردگی جوانان در این کشور تبدیل شده است.
رکود اقتصادی طولانی‌مدت از دیگر بحرانهای دامنگیر اقتصاد ایران گزارش شده است. این گزارش می‌گوید سـاختار تولیـد در اقتصاد ایران به دلیل ضعیف بودن پول ملی آسیب‌پذیر است و این روند بر تولید تاثیری منفی گذاشته است.
بررسی شاخص محیط کسب‌وکار در ایران هم نشان می‌دهد وضعیت سال ۱۴۰۰ از سـال ۱۳۹۶ بدتر است و در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ حتی بـه بیش از ۶ رسـیده اسـت؛ ایـن شاخص بین ۱ تـا ۱۰ است که ۱۰ نشان‌دهنـده بدترین محیط کسب‌وکار است. هـر چـه عدد ایـن شاخص کوچک‌تر باشد، نشان دهنده بهبود فضای کسب‌وکار اسـت.
این گزارش می‌گوید تولید در ایران در حال حاضر در اثر فرآیند‌هایی اتفاق می‌افتد کــه شکننده و آسیب‌پذیرند و ایـن موضوع اقتصاد ایران را در سال‌های اخیر آسیب‌پذیر کرده است. در میان اجزای شاخص کسب‌وکار، شـاخص‌های مالی و اقتصـادی وضعیـت بدتری دارند کـه نیـاز بـه اصلاحات در اقتصـاد و اصلاح و توسعه الگو‌های تامین مالی برای سرمایه‌گذاری را ضروری می‌کند.
بحران منابع طبیعی از دیگر بحران‌هایی است که ایران با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند و گزارش مجمع جهانی اقتصاد همسو با گزارش‌های نهاد‌های رسمی در جمهوری اسلامی آن را تایید می‌کند. داده‌ها در این زمینه نشان می‌دهد که کاهش قابل توجه میزان منابع آب تجدید‌پذیر به بروز بحران در ۳۵۵ دشت ایران منجر شده است و هشدار می‌دهد که ایــران از سال ۱۳۸۵ به تنش آبی وارد شده است و در سـال ۱۴۱۵ با کمبود شدید آب مواجه خواهد بود.
از دست دادن تنوع زیستی و فروپاشی اکوسیستم‌ها یکی دیگر از بحرانهای گریبانگیر ایران است که تخريب و جزيره‌‌‌ای شدن زيستگاه‌ها، رعايت نشدن حقابه تالاب‌ها و رودخانه‌ها، آلودگی اكوسيستم‌های آبی و خشکی، شكار و صيد غيرقانونی و وجود سلاح‌های غيرمجاز از مهم‌ترین مصادیق این بحران‌اند.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی،۱۱ اگوست ۲۰۲۲