با نزدیک شدن به آخرین هفته‌های سال، رقم عیدی بازنشستگان با انتقاد فعالان این قشر روبرو شده است. رقم عیدی بازنشستگان زیرمجموعه دولت و بازنشستگان سازمان تأمین اجتماعی نتوانسته رضایت این اقشار را به همراه داشته باشد.
دولت اعلام کرده میزان عیدی کارمندان و بازنشستگان نهاد‌های دولتی مبلغ ثابت یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان خواهد بود. رقمی که از دید فعالان بازنشستگان «چندرغاز» است و نمی‌تواند مشکلات آنها را در آستانه نوروز حل کند. گزارش‌های رسمی مرکز آمار ایران بیانگر نرخ تورم بیش از ۵۰ درصدی در اقتصاد و و تورم بالای ۶۰ درصد برای مواد خوراکی و آشامیدنی‌ها است؛ کارشناسان معتقدند تورم واقعی بیش از ارقام اعلام شده از سوی مرکز آمار ایران است.
سعدنژاد فعال حقوق بازنشستگان درباره رقم تعیین شده برای عیدی بازنشستگان دولت گفته که «طبق آمار‌های رسمی امسال تورم به بیش از ۵۰ درصد رسیده است، البته همه می‌دانیم که تورم خیلی بیشتر از نرخ اعلام شده از سوی مرکز آمار و بانک مرکزی است و به بالای ۷۰ درصد رسیده که بحران گرانی در تمام بخش‌ها وضعیت معیشت مردم را به گونه‌ای سخت کرده که یک بازنشسته برای تأمین نیازهای اولیه زندگی خانواده خود اعم از اجاره بهای مسکن، خورد و خوراک و از همه مهمتر هزینه درمان باید بعد از رسیدن به زمان بازنشستگی اقدام به انجام کار جدید جهت کسب درآمد کند. بازنشستگان هم از مردم همین کشورند؛ اجاره مسکن، هزینه درمان و سفره غذا دارند، دولت با چه معیاری چنین رقم عیدی را برای آنها در نظر گرفته است!»
این فعال بازنشستگان افزوده که «با نرخ تورمی که امروز در جامعه بر هیچ قشری پوشیده نمانده، مستمری دریافتی کفاف هزینه‌های زندگی بازنشستگان را نمی‌دهد چرا که قیمت اکثر کالا‌های اساسی چند برابر افزایش داشته، اما در مقابل میزان عیدی بازنشسته تغییری نداشته است. به نظر می‌رسد که تورم به میزان عیدی بازنشسته‌ها نرسیده و تنها به بازار‌های مصرف وارد شده و تکلیف معیشت این قشر را مشخص کرده است. حکم این تکلیف چیزی نیست جز به حاشیه رانده شدن بازنشستگان آن هم در زمانی که سال‌ها برای آن زحمت کشیده‌اند.»
او با بیان اینکه ۸۰ درصد بازنشستگان برای تأمین نیازهای ضروری معیشتی خود با بحران روبرو هستند گفته که «وقتی خط فقر را ۲۰ میلیون تومان اعلام می‌کنند یک بازنشسته‌ای که خانواده دارد و از طرف دیگر هزینه‌های درمان و سایرهزینه‌های خانواده اش به مراتب بزرگتر و بیشتر شده، چطور با این مستمری‌ها و رقم عیدی تعیین شده آخر سال، زندگی خود را بچرخاند؟!»
در آنسو اما میلیون‌ها تن از اعضای خانواده بازنشستگان کشور زیر مجموعه سازمان تأمین اجتماعی هستند. رقم حقوق این بازنشستگان بر اساس رقم حداقل دستمزد که هر ساله در کمیته دستمزدِ شورای عالی کار تعیین می‌شود، در نظر گرفته شده و مشخصا رقم ناچیزی است. کارگران، بازنشستگان و مستمری‌بگیران سازمان تأمین اجتماعی و شاغلان بخش خصوصی که حقوق آنها بر اساس رقم حداقل دستمزد تعیین می‌شود در اصطلاح به «حداقل‌بگیر» معروف هستند و معمولا پایین‌ترین سطح دستمزدها را دریافت و زیر خط فقر قرار دارند.
اکبر قربانی فعال کارگری درباره وضعیت اسفناک مالی خانوارهای کارگری و همچنین بازنشستگان و مستمری‌بگیران سازمان تأمین اجتماعی که مبنای حقوق آنها، مانند کارگران، رقم تعیین شده برای حداقل دستمزد است گفته «آنچه که برای جامعه کارگری اهمیت دارد این است که معیشت آنها بر اساس بند دوم ماده ۴۱ قانون کار تأمین شود و مطمئناً افزایش‌های درصدی با توجه به سوابق موجود در طول سالیان گذشته بی اثر خواهد بود؛ لذا در بحث افزایش دستمزد نوع نگرش باید تغییر کند و از آنجایکه دستمزد بازنشستگان نیز متاثر از افزایش دستمزد کارگران است، باید نوع تصمیم گیری به گونه‌ای باشد که معیشت این گروه تأمین شود.»
اکبر قربانی افزوده «در حال حاضر وضع معیشت حداقل بگیران و ازکارافتادگان تأمین اجتماعی بسیار اسفناک است و دولتی که ادعای عدالت می کند باید بداند که این قشر مظلوم با وجود تورم سنگین واقعا شرایط بسیار سختی دارند؛ این دور از عدالت است که به وضعیت ایشان رسیدگی نشود. تا کارگران به خودباوری نرسند و مطالبه جدی نکنند، مشکلات آنها به صورت ریشه ای برطرف نخواهد شد.»
اقشار حداقل‌بگیر همچنان رقم عیدی که خیلی کمتر از نرخ تورم و هزینه‌های معمول آخر سال خانوارهای ایرانی است دریافت می‌کنند. یدالله فرجی فعال صنفی بازنشستگان در اینباره گفته که «سال‌هاست می‌گوییم عیدی بازنشستگان کارگری باید برابر با عیدی کارگران شاغل باشد. کارگران بازنشسته همیشه کارگرند بنابراین شب عید هم باید عیدی کارگری بگیرند؛ هر میزان عیدی کمتر از آن، غیرقانونی است. دولت‌ها هر سال به صورت غیرقانونی عیدی ما را برابر با عیدی بازنشستگان کشوری و لشگری تعیین می‌کنند در حالیکه ما از مزایا و امکانات مزدی آنها محرومیم؛ باید پرسید آیا حقوق ما میانه سال زیاد شد که حالا آخر سال، ما را کارمند حساب کردید؟ مطالبه ما پرداخت عیدی به میزان دو پایه حقوق کارگری‌ست؛ امیدواریم مدیران سازمان این رقم ناعادلانه را نپذیرند و عیدی کارگران بازنشسته را افزایش دهند؛ یا اینکه دولت در مصوبه‌ی خود تجدیدنظر کند.»
فشار بر اقشار بازنشسته که همواره ارقامی زیر خط فقر به عنوان حقوق دریافت می‌کنند ابعاد دیگری هم دارد؛ ابعادی که نه تنها به تشدید فشارهای معیشتی آنها می‌انجامد بلکه روند تحقیر جمعی و زیر پا گذاشتن کرامت انسانی آنها را از سوی جمهوری اسلامی شکل داده است.
برای نمونه طی روزهای گذشته با تبلیغات فراوانی اعلام کردند وامی به مبلغ ۱۲ میلیون تومان، یعنی حدود یک سوم رقم خط فقر در تهران و نصف رقم خط فقر در دیگر شهرها، برای بازنشستگان تأمین اجتماعی در نظر گرفته شده است. بازنشستگان باید از طریق یک سامانه اینترنتی برای این وام ثبت نام می‌کردند. با توجه به شرایط تورم و هزینه‌های سرسام‌آور زندگی مشخص است که بازنشستگان زیادی متقاضی دریافت این وام بوده و هستند اما وبسایت ثبت نام وام بسته شد!
فعالان بازنشسته تأمین اجتماعی گزارش دادند که «فراخوان برای وام ۱۲ میلیونی در حالی‌ست که از ۲۰ بهمن تا ۳۰ بهمن فرصت ثبت‌نام داده شده بود اما روز ۲۱ بهمن‌ماه بازنشستگان با مراجعه به سایت متوجه شدند که سایت تسهیلات اعلام شده، مسدود است.»
فعالان بازنشسته معتقدند «مهمتر اینکه اختصاص وام چندرغازی ۱۲ میلیونی مشروط به چهار شرط برای بازنشستگان است و یکی از آن شروط «حداقل داشتن ۲ فرزند تحت تکفل» می‌باشد که عملا با این شرط، تخصیص وام را برای بازنشستگان باطل نموده، مگر از بین چهار میلیون و سیصد هزار نفر بازنشسته، چندین نفر از آنان دارای« دو فرزند تحت تکفل» میباشند. چرا بازنشستگانی که مجردند و یا بدون فرزند میباشند نباید از این وام که سرمایه ی چند دهه زحمت بی وقفه ی خودشان ست، برخوردار شوند؟!»
به نظر می‌رسد بیش از آنکه سازمان تأمین اجتماعی به دنبال ایجاد فرصتی برای بازنشستگان بوده باشد تا آنها در آخرین روزهای سال با دریافت وامی هرچند ناچیز گره‌ای از مشکلات خود باز کنند، به دنبال تبلیغات به سود خود عملکرد بوده است.
برگرفته ای از سایت کیهان لندن، ۱۱ فوریه ۲۰۲۳