نرخ دلار آمریکا روز شنبه ۶ اسفند در بازارهای آزاد ایران با جهشی ۳۵۰۰ تومانی نسبت به روز گذشته به رکورد ۵۷ هزار و ۵۰۰ تومان رسید. در ادامه این روند، قیمت دلار صبح یکشنبه ۷ اسفند مرز ۵۹ هزار تومان را هم رد کرد.
نرخ دلار از نیمه بهمن‌ماه با شتاب رشد بیشتر و پیاپی مواجه شده و طی این مدت کوتاه، نرخ دلار نسبت به ریال ایران بیش از ۳۰ درصد رشد داشته است.
نرخ دلار از ابتدای سال جاری خورشیدی نیز نسبت به ریال ایران ۱۱۸ درصد جهش داشته است؛ به عبارتی، ارزش ریال نسبت به ارزهای معتبر خارجی کمتر از نصف شده است.
معاون اول ابراهیم رئیسی: «همینی که هست»
جهش چشمگیر نرخ دلار در حالی است که بعد از مدت‌ها بی‌عملی دولت و بانک مرکزی در بازگرداندن آرامش به بازار ارز، مجلس شورای اسلامی روز شنبه جلسه‌ای غیرعلنی با حضور معاون اول رئیس جمهور، وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی تشکیل داد و محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، بدون اشاره به نتایج جلسه غیرعلنی تاکید کرد که «به جمع‌بندی خوبی در رابطه با بازار ارز رسیدیم».
در مقابل این اظهارات، علیرضا بیگی، نماینده تبریز در گفت‌وگو با رسانه‌ها فاش کرده است که در جلسه روز شنبه مجلس، محمد مخبر، معاون اول ابراهیم رئیسی، به صراحت به نمایندگان اعلام کرد که «ما راه حل بهتری برای مدیریت بازار ارز نداریم» و افزود: «همینه که هست».
آقای بیگی اظهارات مخبر را «غیر مسئولانه‌ترین سخن یک مقام دولت» خواند و گفت: «استنباط ما از جلسه با تیم اقتصادی دولت این است که برنامه‌ای برای برون‌رفت از شرایط موجود وجود ندارد.»
محمد مخبر از ستاد اجرایی فرمان امام به دولت آمده و معاون اولی رئیسی و فرماندهی تیم اقتصادی دولت را برعهده گرفته است.
بالا گرفتن انتقادهای شدید از سوی اصولگرایان
در ارتباط با وضعیت ارز، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در روزنامه کیهان در یادداشت تازه خود در این روزنامه با اشاره به «گرانی افسارگسیخته و روزافزون» هشدار داده است که با این روند، «زندگانی و آرامش» مردم ایران در خطر است، اما دلیل این وضعیت را «توطئه‌ای حساب‌شده و تدارک‌دیده از سوی دشمنان» دانست.
حسین شریعتمداری گفت که به باور او «یک مشت انسان‌نمای بی‌سرو پا با حمایت‌های آشکار و نهان دشمنان بیرونی با لطایف‌الحیل و ترفندهای گوناگون در سیستم ارزی نظام دست به اخلال» زده‌اند «و مدیریت ارزی کشور را از دست مدیران شایسته و دلسوز دولت مردمی خارج کرده‌اند.»
او نامی از فردی نبرد و شواهدی برای مدعای خود ارائه نکرد اما خواستار آن شد که نهادهای امنیتی و اطلاعاتی و قضایی به گفته او «ملاحظات بی‌اساس» را کنار بگذارند و این افراد را «تعیین تکلیف» کنند.
محدود دانستن علت وضعیت اقتصاد ایران به «اخلال» چند نفر در بازار ارز در حالی از سوی نماینده رهبر جمهوری اسلامی در روزنامه کیهان بیان می‌شود که به گفته اقتصاددانان، وضعیت شاخص‌های اقتصادی معلول عوامل بسیار کلان‌تر، از جمله نوع مدیریت دولتی و تعامل هر کشور با اقتصاد جهان است.
نماینده رهبر جمهوری اسلامی در مؤسسه کیهان درحالی «دشمنان بیرونی» را مسئول این وضعیت می‌دارند که عبدالعلی رحیمی مظفری، عضو هیئت رئیسه کمیسیون انرژی مجلس، در جلسه غیرعلنی روز شنبه گفت: «آنچه که آمار و ارقام نشان می‌دهد کشور در شرایط کنونی مشکل ارزی ندارد، اظهار کرد: مشکل اصلی به مدیریت ارز بازمی‌گردد.»
او با ذکر این‌که «وضعیت بازار ارز همانند مریضی است که از شدت اضطراب وضعیت آن روز به روز بدتر می‌شود»، خبر داد که «بانک مرکزی اعلام می‌کند مدیریت بازار ارز اکنون از دست آن‌ها خارج است».
در ادامه انتقادهای روزهای اخیر اصولگرایان از وضعیت ارز در ایران، مدیر «صراط‌نیوز» که یک پایگاه خبری تندرو وابسته به حکومت است نیز با انتشار ویدئویی هشدار داد که «قطار پیشرفت ابراهیم رئیسی در حال سقوط به تهِ دره است» و از مخاطبان خود خواست کمربندها را محکم ببندند.
علی غفاریان در این پیام همچنین در واکنش به شتاب سقوط ارزش ریال و دیگر تصمیمات دولت می‌گوید مشخص نیست دولت چه نقشهٔ راهی دارد «جز سقوط کشور و مردم به تهِ دره».
مقام‌های جمهوری اسلامی طی ماه‌های گذشته اعتراضات مردمی و شبکه‌های خبری ایرانی خارج از کشور را در تلاطم بازار ارز ایران مقصر جلوه می‌دادند و طی روزهای گذشته نیز سقوط سهمگین ارزش ریال را به «دشمنان و کشورهای غربی» نسبت می‌دهند.
این در حالی است که بنابر گزارش رسمی گمرک ایران، صادرات غیرنفتی کشور در ۱۰ ماه ابتدایی امسال ۱۸.۵ درصد از لحاظ ارزشی رشد داشته و ارزیابی اداره اطلاعات انرژی آمریکا نیز نشان می‌دهد درآمدهای نفتی ایران در سال گذشته میلادی با رشدی ۴۹ درصدی به ۵۸ میلیارد دلار اوج گرفته است؛ موضوعی که نشان می‌دهد درآمدهای ریالی دولت از بابت تزریق ارز گران به بازار تا چه میزان افزایش دارد.
از طرفی بار بدهی‌های عظیم ریالی دولت به بانک‌ها و موسسات مالی کشور نیز با افت ارزش ریال کاهش می‌یابد.
همچنین سقوط ارزش ریال به معنی شتاب گرفتن تورم است که آن هم به معنی «دست‌اندازی غیرمستقیم» دولت در جیب مردم است.
با این حال، اخیرا احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد دولت ابراهیم رئیسی مدعی شد دولت از بابت رشد نرخ ارز سودی نمی‌برد.
ادامه سقوط ارزش ریال در حالی است که اخیرا بانک مرکزی با راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلای ایران مدعی کنترل بازار شده بود.
برگرفته ای از سایت رادیو فردا، ۲۶ فوریه ۲۰۲۳