چهل‌و‌پنجمین جلسه کمیته میراث جهانی یونسکو در عربستان سعودی در حال برگزاری است. این کمیته از ۱۰ تا ۲۵ سپتامبر، ارزیابی ۵۰ مکان را که برای قرار گرفتن در فهرست میراث جهانی یونسکو نامزد شده‌اند، در دستور‌کار خود دارد. در این میان سه نامزد از ایران برای بررسی به این کمیته معرفی شده‌اند.
کاروانسرای ایرانی
کاروانسرا شکل سنتی یک مهمانخانه کنار جاده‌ای است که در امتداد مسیرهای تجاری مانند جاده ابریشم قرار دارد و نمایانگر نوعی معماری ایرانی است که در پاسخ به نیازهای مسافران ساخته شده است. این سازه گواهی بر موقعیت تاریخی ایران در بین تمدن‌های باستانی و اهمیت سفر و تجارت برای اقتصاد آن است.
از صدها کاروانسرای پراکنده در سراسر کشور، ۲۵ کاروانسرا شناسایی و نامزد عضویت در فهرست میراث جهانی یونسکو شده‌اند. کاروانسراها به‌طورکلی به سه نوع بیابانی، کوهستانی و دشتی تقسیم می‌شوند که از نظر طراحی، مصالح و موقعیت جغرافیایی متفاوت‌اند. برخی از آجر، برخی دیگر از سنگ و برخی از مخلوط این دو ساخته شده‌اند.
منظر فرهنگی ماسوله
قدمت شهر پلکانی ماسوله تا ۱۰۰۰ سال تخمین زده می‌شود و گواه آن تعداد زیاد قبرستان در داخل و خارج از این سکونتگاه است.
این شهر باستانی با یک پلان شهری پلکانی مشخص شده که با شیب کوه هماهنگ است.
با ثبت موفقیت‌آمیز اورامانات در سال ۲۰۲۱، ایران اکنون امیدوار است بتواند یکی دیگر از روستاهای پلکانی خود را به فهرست یونسکو اضافه کند.
جنگل‌های هیرکانی
جنگل‌های هیرکانی به طول ۸۵۰ کیلومتر از رشته‌کوه‌های تالش در آذربایجان شروع می‌شوند و از میان رشته‌کوه‌های البرز تا گلستان در ایران امتداد می‌یابند و یک کمان سبز عظیم را تشکیل می‌دهند. ایران بخش‌هایی از این منطقه را که از جنگل‌های پهن برگ مخلوط برگ‌ریز تشکیل شده است، در سال ۲۰۱۹ ثبت کرد. آذربایجان و ایران ادامه این جنگل‌ها در مرز مشترک بین دو کشور را به یونسکو معرفی کرده‌اند.
خط‌الراس سامانه‌های کوهستانی تالش و البرز، سدی اقلیمی بین فلات خشک ایران و دریای خزر ایجاد می‌کند. این امر به نوبه خود باعث ایجاد بارش‌های فراوان می‌شود که از‌طریق چندین رودخانه و نهر به دریای خزر می‌ریزد.
عربستان سعودی: «عروق بنی معارض»
عربستان سعودی که میزبان جلسه‌های این دوره کمیته است، «عروق بنی معارض» را در فهرست خود دارد. این میراث طبیعی به وسعت ۱۲ هزار کیلومترمربع، در حاشیه غربی صحرای ربع الخالی و در ۷۰۰ کیلومتری جنوب ریاض واقع شده است. این صحرا که به امارات متحده عربی نیز راه دارد، به‌عنوان بزرگ‌ترین دریای شنی پیوسته سیاره و تنها صحرای شنی استوایی مهم آسیا، ارزشمند است.
فلسطین: اریحای باستانی/ تل السلطان
یکی از قدیمی‌ترین شهرهای جهان، اریحای باستان/تل السلطان است که قدمت آن به بیش از ۱۰ هزار سال قبل از میلاد باز‌می‌گردد. این شهر در ۱.۵ کیلومتری شمال اریحای مدرن و ۱۰ کیلومتری شمال غربی دریای مرده واقع شده و با ارتفاع ۲۵۰ متر زیر سطح دریا در امتداد دره ریفت جردن، به کم‌ارتفاع‌ترین شهر باستانی روی زمین تبدیل شده است.
از دیگر مکان‌های تحت بررسی می‌توان به گوردیون و مساجد قرون وسطایی آناتولی با ستون‌های و ساختار فوقانی چوبی در ترکیه اشاره کرد.
ایران تاکنون ۲۴ اثر تاریخی و دو گنجینه طبیعی را در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت کرده است: مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران، بم و منظر فرهنگی آن، بیستون، منظر فرهنگی هورامان/اورامانات، منظر فرهنگی میمند، کاخ گلستان، گنبد قابوس، شهر تاریخی یزد، مسجد جامع اصفهان، میدان نقش جهان اصفهان، پاسارگاد، تخت جمشید، منظر باستانی ساسانی منطقه فارس، شهر سوخته، امامزاده و خانقاه شیخ صفی‌الدین در اردبیل، سازه‌های آبی شوشتر، گنبد سلطانیه، شوش، مجموعه بازار تاریخی تبریز، تخت سلیمان، چغازنبیل، باغ ایرانی، قنات ایرانی و راه‌آهن ایران، اماکن تاریخی فرهنگی‌اند که در فهرست یونسکو ثبت شده‌اند. جنگل‌های هیرکانی و کویر لوت، دو اثر طبیعی ایران، در این فهرست قرار دارند.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۳