سارا فرزان
یکی از نتایج بارز برقراری حاکمیت های سکولار دموکرات «کثرت گرایی» یا همان «پلورالیسم» است. در سایه چنین حاکمیتی مردم از زندگی معمولی و دور از تلاطم برخورداند. چرا که حاکمیت به دست مذهب و ایدئولوژی خاصی نیست تا باورها و ارزش های خودش را به بقیه تحمیل کند. از طرفی به دلیل وجود دموکراسی حاکمیت از آن ملت است و برای همه افراد جامعه با هر گرایش فکری، عقیدتی، اجتماعی، سیاسی و مذهبی، فضای فعالیت های فکری و عقیدتی وجود دارد البته به شرط اینکه آن عقیده و گرایش جان و امنیت مردم و کشور را به خطر نیاندازد. واژه «پلورالیسم» (pluralism) یعنی پذیرش گوناگونی یک ملت، یا کثرت گرایی، و کثرت گرایی حکم روشی را دارد که انسان مدرن آن را برای روبرو شدن با سایر انسان ها و اندیشه ها برگزیده و در نتیجه با مفاهیمی همچون رواداری، تحمل، همزیستی و صلح در ارتباط است.
پلورالیسم در حقیقت متضمن هیچ اندیشه ای نیست و فقط مربوط به باور و منش و روشی است برای آزادسازی صلح آمیز اندیشه ها. به عبارت دیگر، پلورالیسم پیش از اینکه به ما بگوید که چطوری فکر کنیم، به ما می‌گوید که چطوری عمل کنیم. به طور کلی، کثرت گرایی به معنی پذیرش تنوع و بها دادن به آن است. در قلمرو سیاست، تاکید بر تتوع علائق و اعتقادات شهروندان یکی از مهمترین ویژگی‌های مردم‌سالاری است. کثرت گرایی انواع مختلفی دارد عبارتند از: کثرت‌گرایی علمی، سیاسی، فلسفی، روانشنتاختی، ارزشی، دینی، فرهنگی، اقتصادی و قانونی. در واقع، کثرت گرایی یک مفهوم کلی به معنای پذیرفتن گوناگونی است. و یک فلسفه سیاسی است که در اساس خودش بیانگر تنوع افکار و پذیرش نظرات متفاوت است. این مفهوم به روش‌های مختلف و در مباحث گسترده‌ای در امور سیاسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و همانطور که گفتیم یکی از مهمترین مشخصه‌های مردم‌سالاری مدرن یا همان «ملت مداری» به شمار می‌رود. در سیاست مردم‌سالارانه، کثرت گرایی در کاهش تنش ها و اختلافات تاثیر مستقیم دارد و باعث همزیستی مسالمت آمیز علایق و عقاید مختلف می‌شود و از این لخاط می شود آن را در تقابل با اقتدارگرایی و پارتیکولاریسم یا همان دلبستگی به مرامی خاص دانست.
کثرت گرایی با پذیرش گوناگونی عقاید بر این اصل پافشاری می‌کند که اعضای یک جامعه می‌توانند اختلافات خودشان را با استفاده از گفتگو همسو کنند. جیمز مدیسون یکی از ابتدایی ترین استدلال ها در مورد تکثرگرایی سیاسی را در مقالاتی تحت عنوان «فدرالیست» ارائه کرده. در این نوشتارها مدیسون این هشدار را مطرح کرده که اختلافات سیاسی اگر به درستی اداره نشوند در نهایت به جنگ داخلی خواهد انجامید و در ادامه گفتارش به جستجوی بهترین راه برای جلوگیری از وقوع چنین رخدادی پرداخته. مدیسون این نکته را به اثبات رسانده است که بهترین راه برای جلوگیری از عمیق شدن تضادها، ایجاد فضایی است که در آن به هیچکدام از تفکرات کلان و ایدئولوژیک سیاسی، اجازه مسلط شدن تام و تمام بر سیستم سیاسی داده نشود. این عقیده تا حد زیادی بر این نکته تاکید دارد که تغییر دائم دسترسی به قدرت سیاسی از جانب گروه‌های مختلف امکان پذیر است.
این تغییر باعث می شود که از تسلط طولانی مدت یک گروه معین جلوگیری بشود و در نهایت یک رقابت دائمی صورت بگیرد. از طرفی کثرت گرایی سیاسی در گوهر خودش به دنبال «مصالح عمومی» است و باعث می شود که وجود تعارض در جامعه از طریق گفتگو به پیدا کردن بهترین راه برای تک تک افراد جامعه ختم بشود. در نتجه عقیده هیچ گروه خاصی نمی تواند بعنوان حقیقت مطلق مورد تائید قرار بگیرد و بنابراین هیچ گروهی نمی تواند مدعی بشود که می تواند دو مفهوم «مصلحت عمومی» و «حقیقت مطلق» را با هم داشته باشد. البته همیشه ممکن است که یک گروه موفق بشود تا برای مدتی عقیدهء خودش را به صورت عقیده پذیرفته شده از جانب اکثریت مطرح کند، اما باز هم این موضوع مستلزم این است که از مذاکره در یک چهارچوب تکثرگرایانه کمک بگیرد. به عبارت ساده‌تر، عدم جانبداری مسئولان در یک جامعه متکثر اهمیت زیادی دارد و اصولا افراد مسئول برای مدیریت گروه باید بدون ترجیح دادن یک گروه خاص، همه افراد را در نظر بگیرند و از همه نظرات در فرایندهای تصمیم گیری استفاده کنند.
فرق اصلی بین کثرت گرایی و تکیه بر یک گروه مخصوص این است که طرفداران کثرت گرایی معتقدند که انجام مذاکرات و گفتگوها بهترین راه برای تصمصم‌گیری های معمولی و تعیین مصلحت عمومی است. وقتی همه اعضاء جامعه در تصمیم‌گیری‌ها شرکت کنند و به حقوق و نظراتشان احترام گذاشته بشود، همه احساس مشارکت و مسئولیت خواهند داشت و نتایج بهتری به دست خواهد آمد. در جوامعی که توسط حکومت های استبدادی، مثل اسلامیست های کثرت گریز اداره می شوند قدرت به دست افراد یا گروهی خاص متمرکز شده و تصمیمات توسط تعداد معدودی از افراد گرفته می‌شود، به همین دلیل هم نمی شود انتظار داشت در چنین جامعه ای نارضایتی عمومی برطرف بشود. در حالی که در حکومت ها و جوامع دموکراتیک و سکولار امروز، از اصل کثرت گرایی سیاسی بعنوان یک راه حل استفاده می شود. یعنی احزاب، گروه ها و سازمان های مدنی از تمام طیف‌های اجتماعی در تعیین مصالح عمومی کشور شرکت فعال دارند و به همین دلیل است که در چنین جوامعی زندگی به مسیر طبیعی یک زندگی معمولی در جریان است.
ویدیوی کامل این برنامه در لینک زیر: