دومین دور رای‌گیری میان دو نامزدهای مدنظر جمهوری اسلامی برای جانشینی ابراهیم رئیسی روز جمعه ۱۵ تیر در ایران آغاز شد.در این ارتباط گزارش های منتشر شده در شبکه های اجتماعی در مورد روند انتخابات در چندین شهر در استان های مختلف حاکی از خلوت بودن شعبه های رای گیری و عدم استقبال گسترده تاکنون بوده است.
بسیاری از چهره ها و فعالان و نیز سازمان ها و تشکل های سیاسی و مدنی همراه با شمار زیادی از زندانیان سیاسی، همانند دور نخست رای‌گیری، آن چه جمهوری اسلامی انتخابات می‌نامد را «سیرک» یا «نمایش» نامیده و خواستار تحریم آن شده اند.
آمریکا نیز انتخابات به سبک رژیم جمهوری اسلامی را عادلانه و آزاد ارزیابی نکرده است.
به گزارش خبرگزاری حکومتی «ایرنا»، محسن اسلامی، سخنگوی ستاد انتخابات وزارت کشور جمهوری اسلامی، گفت که «سعی می‌کنیم در ساعات ابتدایی روز شنبه، نتیجه نهایی را اعلام کنیم.»
در همین حال، فیلم های منتشر شده در شبکه های اجتماعی از جمله کانال «اعتراض مدنی بازار» از شهرهایی مانند تهران، کهنوج، فومن، ایلام، اهواز، اصفهان، بجنورد و شهرکرد حاکی از آن است که واجدان شرایط پای صندوق های رای نرفته اند.
پیشتر سازمان حقوق بشری «کردپا» روز پنجشنبه ۱۴ تیر در خبری از سنندج گفته بود که «نهادهای امنیتی طی تماس با خانواده‌های فعالین سیاسی و جان باختگان، آنها را تحت فشار قرار داده‌اند که بر سر صندوق‌های رای حضور پیدا کنند.»
بر اساس این گزارش، در شهر بوکان «خانواده‌های فقیری را که از کمیته امداد و بهزیستی کمک مالی دریافت می‌کنند، به‌وسیله مینی‌بوس به اجبار بر سر صندوق‌های آرا می‌برند. این مینی‌بوس‌های همچنین برای خانواده‌های افراد حکومتی بومی موسوم به (جاش) در نظر گرفته شده‌اند.»
کردپا همچنین گزارش داده بود که «دايه شریفه»، مادر رامین حسین‌پناهی از زندانیان سیاسی اعدام شده توسط جمهوری اسلامی، با انتشار پیامی اعلام کرد: ما ثابت کردیم کە مردم متحد می‌توانند بر دیکتاتور غلبه کنند و بین ما و این جنایتکاران دریایی از خون قرار گرفتە است. ما به جلادان فرزندانمان رای نخواهیم داد. تحت حاکمیت جمهوری اسلامی، هر رای یعنی یک گلوله برای شلیک به سینەی فرزندان مان.»
مرحله دوم انتخابات در شرایطی آغاز شد که حتی بنا بر آمارهای حکومتی، اکثریت قاطع ایرانیان در مرحله نخست رای‌گیری که مخالفان آن را «سیرک» و «نمایش» می‌خوانند، شرکت نکردند.
در این ارتباط، طبق آمار ادعایی رسمی، حدود ٧٧ درصد از واجدین شرایط رای‌دادن در تهران و ۶۰ درصد از واجدین شرایط در سراسر ایران، در انتخابات شرکت نکردند و بدین‌ترتیب، پایین‌ترین نرخ مشارکت در انتخابات‌های ریاست جمهوری تاریخ جمهوری اسلامی رقم خورد.
آمار و ارقام منابع حکومتی جمهوری اسلامی همواره از سوی ناظران و منابع مستقل مورد تردید و مناقشه جدی بوده است، و بسیاری از ناظران و فعال مدنی و سیاسی بر این باورند که شمار رای‌دهندگان در دور اول انتخابات کمتر از آنچه بود که جمهوری اسلامی ادعا کرده است.
با این همه، علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، روز جمعه هنگام رای دادن گفت: «شنیدم شوق و علاقه مردم بیشتر از قبل است. خدا کند این طور باشد.»
او روز چهارشنبه ۱۳ تیر در مورد شرکت نکردن ۶۰ درصد از واجدین شرایط در دور نخست انتخابات ادعا کرده بود: «این که تصور شود کسانی که در دور اول رأی ندادند مخالف نظام هستند، برداشت کاملا اشتباهی است.»
علی خامنه‌ای پیش از مرحله نخست رأی‌گیری اخیر برای جانشینی ابراهیم رئیسی در سخنان دیگری درباره اهمیت مشارکت مردم گفته بود که «مشارکت بالا» موجب «سرافرازی جمهوری اسلامی» است.
در این ارتباط، به رغم تبلیغات گسترده مسعود پزشکیان و سعید جلیلی، دو نامزد تایید شده شورای نگهبان جمهوری اسلامی، بسیاری از کاربران شبکه های اجتماعی همراه با خانواده های دادخواه چهره ها و فعالان و نیز سازمان ها و تشکل های سیاسی و مدنی اعلام کردند که در این دور از رای‌گیری حکومتی شرکت نخواهند کرد.
مخالفان می‌گویند میان دو نامزد مدنظر جمهوری اسلامی برای جانشینی رئیسی «فرقی نیست» و شرکت در انتخابات حکومتی را «رأی به کشتار و سرکوب بیشتر» قلمداد می‌کنند.
در آخرین موضع گیری ها نسبت به انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران، سپیده قلیان، زندانی سیاسی در زندان اوین، در پیامی با «امید سرنگونی» جمهوری اسلامی گفت که «شرکت در انتخابات نمایشی» برای حکومت، فرصت ارائه «چهره‌ای از مشروعیت جعلی» فراهم می‌کند.
خانم قلیان که در بند زنان زندان اوین زندانی است، تأکید کرد: «شرکت در انتخابات نمایشی جمهوری اسلامی این فرصت را برای او فراهم می‌کند که تصاویر مشارکت را به عنوان چهره‌ای از مشروعیت جعلی خود، خاصه در مجامع بین‌المللی، به نمایش بگذارد.»
این فعال مدنی زندانی، «رأی ندادن در چنین شرایطی» را «نوعی از مقاومت مدنی» دانست که به نبود «مکانیسم‌های دموکراتیک اعتراض می‌کند.»
همچنین محمد نوری‌زاد، زندانی سیاسی، از مردم ایران خواست که «هیولای جمهوری اسلامی را به خود واگذارند» و با تحریم «انتخابات» حکومتی، «صندوق‌های رأی را بر کله همین اهریمن و هیولای سرطانی» بکوبند.
امیرسالار داوودی، وکیل دادگستری نیز که در زندان اوین به سر می‌برد، در پیامی با تأکید بر تحریم «انتخابات» حکومتی، گفت که «در این انتخابات، بخوانید انتصابات، شرکت نکرده و نخواهم کرد.»
در این پیام که نسخه‌ای از آن به صدای آمریکا فرستاده شده، تأکید شده است: «نظام جمهوری اسلامی تا به امروز نشان داده خطی به جز دروغ و فریبکاری را طی نمی‌کند.»
جعفر پناهی، کارگردان شناخته شده سینما، هم با انتشار تصاویری از «نه» به صندوق رأی جمهوری اسلامی، در صفحه خود در اینستاگرام نوشت: «عدم مشارکت حداقل ۶۰ درصد مردم در انتخابات دور اول ریاست‌جمهوری نظام را با وحشت عدم مشروعیت روبه‌رو کرده است.»
آقای پناهی تأکید کرد که «سکوت چند روز اول» علی خامنه‌ای و دیگر مسئولان بلندپایه حکومتی، «حکایت از تأثیر این نه بزرگ به جمهوری اسلامی است» و «حکومت در تلاش است به هر شکلی که شده در دور دوم آمار شرکت در انتخابات را بالا ببرد تا سرپوشی بر این شکست تاریخی فراهم سازد.»
به گفته او، «اگر چنین شود، حاکمیت فرصتی به دست خواهد آورد تا با تجدید قوا و تقویت ساختارهای سرکوب خود، با فشار بر مردم، از طریق تحمیل سبک زندگی و تحمیق افکار متحجرانه خود در تار و پود جامعه بر قدرت خود بیافزاید.»
همچنین ابوالفضل قدیانی، از فعالان سیاسی مخالف جمهوری اسلامی در ایران اعلام کرد که همچنان خواستار «تحریم» انتخابات و «تغییر نظام استبداد دینی حاکم بر ایران» است.
آقای قدیانی در مقاله‌ای که در وب‌سایت «زیتون» منتشر کرد با اشاره به دور اول انتخابات حکومتی که جمعه هشتم تیر برگزار شد نوشت: «نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳ مانند سه انتخابات گذشته گواه عدم مقبولیت و مشروعیت نظام جمهوری اسلامی ایران و رأس آن، علی خامنه‌ای، بود.»
به گفته این مخالف سرشناس رهبر جمهوری اسلامی، «عزم مردم در عدم شرکت در خیمه‌شب‌بازی انتخابات، حتی دست مهندسان انتخابات و دستگاه پروپاگاندای نظام را برای نمایش مشروعیت بست.»
پیش از این نیز شاهزاده رضا پهلوی در گفت‌وگویی اختصاصی با صدای آمریکا تأکید کرده بود که مردم ایران هم به جمهوری اسلامی و هم به دنیا پیام دادند دیگر به سیرک انتخابات تن نمی‌دهند.
به تأکید او، نابودی این رژیم حتما اتفاق خواهد افتاد.
شاهزاده رضا پهلوی درباره «انتخابات» حکومتی برای تعیین جانشین رئیسی از میان نامزدهای مدنظر جمهوری اسلامی، گفته بود که «خط قرمز» نامزدها، «چه اصلاح‌طلب و چه اصولگرا» شخص رهبر است و «حرف نهایی را آقای خامنه‌ای می‌زند» و «در واقع خامنه‌ای می‌گوید مردم بین نوکرهای من یکی را انتخاب کنید.»
برگفته ای از سایت صدای امریکا بخش فارسی، ۵ جولای ۲۰۲۴