قاچاق اشیای تاریخی ایران در نتیجه فقدان نظارت و محافظت نهادهای متولی به مسئله‌ای چالش‌برانگیز و نگران‌کننده بدل شده است، تا آنجا که روزانه اخبار متعددی درباره قاچاق آثار تاریخی ایران به خارج از کشور منتشر می‌شود. در یکی از آخرین موارد، امین همتی، مجموعه‌دار سکه خبر داد که سوداگران سکه‌های تاریخی را ذوب و سپس به خارج از کشور قاچاق می‌کنند.
این مجموعه‌دار، با تاکید بر اینکه خروج سکه‌های تاریخی از کشور پیش از این نیز رایج بوده است، جمعه چهارم آبان، به خبرگزاری ایسنا گفت که حدود ۳۰ تا ۴۰ سال پیش سکه‌ها را در جیبشان می‌گذاشتند و از کشور خارج می‌کردند اما حالا آن‌ها را ذوب می‌کنند و بعد می‌فروشند.
این مجموعه‌دار که برخی سکه‌های تاریخی ایران را از خارج کشور خریده و به کشور بازگردانده است، در پاسخ به این سوال که سکه‌های ذوب‌شده چه ارزشی دارند، توضیح داد که این سکه‌ها از جنس طلا و نقره‌اند و کسانی که قصد خروج آن‌ها را دارند می‌توانند آن‌ها پس از ذوب کردن بفروشند.
اما از نظر این مجموعه‌دار موضوع اصلی و مهم این است که برخی از این سکه‌ها نایاب‌‌اند و ارزش تاریخی و فرهنگی دارند.
طی روزهای اخیر نیز برخی فعالان میراث فرهنگی در استان خوزستان خبر دادند که شیر سنگی‌های گورهای بختیاری در آرامستان‌های ایذه سرقت و با هدف تزیین ویلاهای مسکونی به کشورهای عربی قاچاق می‌شوند. به گفته آنان، ثروتمندان کشورهای عربی مبالغ هنگفتی برای خرید آثار تاریخی ایران می‌پردازند، به‌گونه‌ای که سوداگران گنج حتی به سنگ‌های منقوش هم رحم نمی‌کنند.
فعالان میراث فرهنگی هشدار می‌دهند که فقدان محافظت از آثار و محوطه‌های تاریخی به سوداگران فرصت کندو‌کاو، حفاری و تاراج سرمایه‌های تاریخی و ملی ایران را می‌دهد و آن‌ها برای پیدا کردن اشیای باستانی با بیل و کلنگ و گاهی هم دینامیت به جان آثار و محوطه‌های تاریخی می‌افتند.
به گفته آنان، غفلت میراث فرهنگی در نگهداری از میراث تاریخی ایران و نبود قوانین بازدارنده در دستگاه قضایی جمهوری اسلامی دو عامل گسترش و علنی‌تر شدن سوداگری اشیای تاریخی است.
با مرور اپلیکیشن‌های فروش آنلاین مانند دیوار با تعداد قابل توجهی از آگهی‌های فروش آثار تاریخی و عتیقه مواجه می‌شویم که با قیمت‌های نجومی برای فروش گذاشته شده‌اند. برخی از این آثار تقلبی‌اند و برخی‌شان اصالت دارند. فعالان میراث فرهنگی خرید و فروش آشکار آثار تاریخی در فضای مجازی را مهر تاییدی بر ضعف و حتی غفلت عامدانه میراث فرهنگی می‌داند.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۲۶ اکتبر ۲۰۲۴