جمهوری اسلامی و «مسئله حجاب»؛ از برخورد قهری تا کلینیک ۲۵۵ میلیاردی

جمهوری اسلامی که از آغاز پیدایش خود «حجاب» را به عنوان یکی از محورهای اصلی هویتش مطرح کرده و در طول سال‌ها هزینه‌های زیادی را به مردم، به‌ویژه زنان، تحمیل کرده است، اکنون پروژه‌ای تازه به نام «کلینیک ترک بی‌حجابی» را با بودجه‌ای ۲۵۵ میلیارد تومانی راه‌اندازی کرده است.

روزنامه‌های ایران روز شنبه ۲۶ آبان ۱۴۰۳ راه‌اندازی «كلينيك ترك بی‌حجابی» در تهران را به فردي به نام «مهری دارستانی» ربط داده و اعلام کردند اين فرد که پشت اين طرح قرار داد در بودجه سال ۱۴۰۳ رقم ۱۵۵ ميليارد تومان بودجه از ردیف بودجه عمومی‌ و ۱۰۰ ميليارد تومان بودجه اختصاصی از دولت دريافت كرده تا «كلينيك ترك بی‌حجابی» را راه‌اندازی کند.

به نوشته روزنامه اعتماد، طراحان این «کلینیک» مدعی هستند که با همكاری «مختصصان و دغدغه‌مندان» در «ستاد امر به معروف و نهی از منكر‌» و «براساس مراجعات مكرر صورت پذيرفته به ستاد امر به معروف و نهی از منكر استان تهران از سوی خانواده‌ها و بانوان و دختران تهرانی» و پس از بررسی‌های تخصصی و جلسات كارشناسی، اولين «كلينيك تخصصی مشاوره و حمايت از بازگشت به حجاب با عنوان «كلينيك ترك بی‌حجابی» را در تهران راه‌اندازی کرده‌اند.

روزنامه جمهوری اسلامی هم در همین زمینه نوشت: «چاه به آب نرسید اما برای گروهی تا دلت بخواهد نان داشت. عوایدی بر کلینیک ترک بی‌حجابی متصور نیست اما هزینه، فراوان تحمیل می‌کند. اولین و کم هزینه‌ترین آن همین به طنز گرفتنِ موضوع است. دومینش هم در نگاه جدی برداشت توهین به افراد است که نه‌تنها همراهی به بار نمی‌آورد که راه با هم بودن را به جد کوتاه می‌کند.»

دولت مسعود پزشکیان هم «كلينيك ترك بی‌حجابی» را گردن نمی‌گیرد.

زهرا بهروزآذر، معاون امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری گفت: این موضوع هیچ ارتباطی به دولت ندارد و شکل‌گیری آن در دولت تصویب نشده است.

فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت پزشکیان هم یک روز بعد از اینکه ستاد امر به معروف اعلام کرد طرح ایجاد «کلینیک ترک بی‌حجابی» براساس صحبت‌های رییس‌ دولت در مورد صحبت کردن با جوانان فراهم شده است، دخالت دولت چهاردهم در این موضوع را شدیدا تکذیب کرد.

این طرح صدای متخصصان علمی از جمله روانشناسان را هم درآورده است.

روانشناسان ایران شدیدا به این اقدام اعتراض کردند.

دکتر ساسان توکلی از فعالان حوزه روانپزشکی و سلامت روان در حساب کاربری خود در ایکس نوشت: طرح‌هایی مثل «کلینیک ترک بی‌حجابی» هیچ ارتباط و سنخیتی با کاربرد «علمی‌روانشناسی» ندارد و استفاده از اصطلاحات «کلینیک»، «ترک»، «درمان» و مانند آن برای آنها مصداق سوءاستفاده و «استفاده ابزاری از روانشناسی» است.

وحید شریعت، استاد روانپزشکی در دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز در این مورد به «اعتماد» می‌گوید: «تلقی اینکه با تاسیس کلینیک می‌شود سبک زندگی را تغییر داد و درمان کرد، تلقی نادرستی است. مسلم است که این رفتارها به اهدافی که برای آن طراحی شده است نخواهد رسید، اما مساله خطرناک‌تر این است که این سوءاستفاده از زبان و واژگان علمی ‌به ضرر علم تمام خواهد شد. با اصول علمی ‌نمی‌شود به صورت دلبخواهی رفتار کرد و هر روز چیز تازه‌ای را به عنوان بیماری یا ناهنجاری تلقی کرد.

حمید پورشریفی رئیس انجمن روانپزشکی ایران هم در این مورد گفت: «طرح‌هایی مانند کلینیک‌های ترک بی‌حجابی، سوءاستفاه از روانشناسی هستند. حجاب مردم ربطی به مسائل سلامت روان آنها ندارد و انتخابی فردی است. وقتی در مورد این مساله از کلمه درمان استفاده می‌کنند، به معنی سوءاستفاده از روانشناسی و عملا نوعی تشویش اذهان است، چراکه باعث می‌شود افراد به خدمات سلامت روان بدبین شوند.»

مقامات جمهوری اسلامی پیش از این بارها به مخالفان حکومت و زندانیان سیاسی برچسب «بیماری روانی» زده‌اند و آنها را در مراکز روان‌درمانی بازداشت کرده‌اند. از جمله در ماه‌های گذشته رویا ذاکری، فعال مدنی مخالف حجاب اجباری را که حین بازداشت علیه علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی شعار داده بود، در بخش ایزوله بیمارستان اعصاب و روان رازی در تبریز زندانی کردند.

طرح افتتاح «کلینیک ترک بی‌حجابی» تنها چند روز پس از موج اعتراضی در ایران و جهان به بازداشت و انتقال آهو دریایی، دانشجوی دختر دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران، به بیمارستان روانی اعلام شد.

بنابر گزارش‌ها، آهو دریایی، دانشجوی ترم هفتم زبان فرانسه، روز ۱۲ آبان پس از «تعرض حراست دانشگاه» به او به بهانه تن ندادن به حجاب اجباری، در اقدامی اعتراضی در محوطه دانشگاه برهنه شد.

به گزارش رسانه‌های حکومتی، این مرکز قصد دارد با تقلید از کلاس‌های مبارزه و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی؛ اقداماتی انجام دهد. بر اساس این گزارش‌ها، ادعا شده است که در این کلینیک، «مشاوره فردی، جلسات گروهی، و کارگاه‌های مهارت‌آموزی در حوزه خودشناسی و مدیریت فشارهای اجتماعی» انجام خواهد شد.

انجمن علمی روان‌پزشکان ایران روز ۱۶ آبان، در بیانیه‌ای پس از بازداشت خشونت‌آمیز آهو دریایی گفت که «تبدیل یک امر درمانی به یک امر سیاسی می‌تواند باعث شود نیازمندان به خدمات روان‌‌پزشکی از درمان درست، به‌موقع و بازتوانی در شرایطی امن محروم شوند.»

این انجمن در جریان اعتراضات سراسری ایران نیز بارها در رابطه با سوء استفاده از علم روانپزشکی هشدار داده و تأکید کرده بود که «تشخیص و درمان روان‌پزشکی هرگز نباید عاملی برای تحت فشار قرار دادن گروه‌هایی از شهروندان یا سلب حقوق اساسی آنان شود.»

برگفته ای از سایت صدای امریکا بخش فارسی، ۱۷ نوامبر ۲۰۲۴