عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک)، از این گروه که فعالیت آن ممنوع است، خواسته است تا مبارزه مسلحانه در ترکیه را متوقف کرده و خود را منحل کند. اوجالان که از سال ۱۹۹۹ در زندانی در ترکیه به سر می‌برد، این درخواست را روز پنجشنبه مطرح کرد.
پ‌ک‌ک یک گروه با گرایش مارکسیستی-لنینیستی است که در سال ۱۹۷۸ توسط عبدالله اوجالان در جنوب شرقی ترکیه تأسیس شد. این گروه از سوی ترکیه و متحدان غربی آن به عنوان یک سازمان تروریستی طبقه‌بندی شده است. از آغاز مبارزه مسلحانه پ‌ک‌ک در سال ۱۹۸۴ تاکنون، بیش از ۴۰ هزار نفر کشته شده‌اند.
این درگیری عمدتاً بر مناطق روستایی با جمعیت غالباً کرد متمرکز بوده، اما حملاتی نیز در شهرهای بزرگی مانند استانبول و آنکارا انجام شده است.
پ‌ک‌ک در ابتدا خواستار تأسیس یک کشور مستقل کردستان بود، اما بعدها اهداف خود را به کسب حقوق گسترده‌تر برای کردها و خودمختاری منطقه‌ای محدود کرد. تحت فشار ترکیه، این گروه در سال ۱۹۹۸ مجبور شد پایگاه‌های خود را در سوریه ترک کند.
بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵، مذاکرات مستقیم صلح میان دولت ترکیه و پ‌ک‌ک انجام شد. با این حال، شکست این مذاکرات در ژوئیه ۲۰۱۵، خونین‌ترین مرحله درگیری را رقم زد که در نتیجه آن، چندین شهر در جنوب شرقی ترکیه دچار تخریب گسترده شد.
عبدالله اوجالان کیست؟
عبدالله اوجالان، رهبر ۷۵ ساله پ‌ک‌ک، تحت تأثیر ناآرامی‌های سیاسی دهه ۱۹۷۰ قرار گرفت. او پس از ترک تحصیل در دانشگاه آنکارا، از جریان چپ ترکیه فاصله گرفت و پ‌ک‌ک را تأسیس کرد.
دستگیری اوجالان در سال ۱۹۹۹ توسط نیروهای ویژه ترکیه در کنیا، نقطه عطفی در این درگیری بود. حکم اولیه اعدام او در سال ۲۰۰۲ به حبس ابد کاهش یافت و از آن زمان تاکنون در زندان جزیره امرالی، در نزدیکی استانبول، به سر می‌برد.
در جریان مذاکرات صلح بین سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵، تصویر اوجالان از یک رهبر نظامی به شخصیتی کلیدی در مذاکرات احتمالی تغییر کرد.
تمرکز کنونی درگیری کجاست؟
در حال حاضر، درگیری‌ها میان شبه‌نظامیان پ‌ک‌ک با نیروهای نظامی ترکیه، عمدتاً در شمال عراق متمرکز است، جایی که پ‌ک‌ک در مناطق کوهستانی پایگاه‌هایی دارد. ارتش ترکیه با استفاده از جنگنده‌ها و پهپادها به این پایگاه‌ها حمله می‌کند.
عراق مدت‌ها از نقض حاکمیت خود توسط ترکیه انتقاد می‌کرد، اما اخیراً برای اولین بار، پ‌ک‌ک را به عنوان یک سازمان غیرقانونی معرفی کرده است.
در سوریه، شبه‌نظامیان ی‌پ‌گ (یگان‌های مدافع خلق) که وابسته به پ‌ک‌ک هستند، موجب تنش‌های بین‌المللی شده‌اند. ترکیه ی‌پ‌گ را یک گروه تروریستی می‌داند و با آن مبارزه می‌کند، در حالی که این گروه یکی از مهم‌ترین متحدان ایالات متحده در جنگ علیه گروه افراطی داعش محسوب می‌شود.
ی‌پ‌گ حدود یک‌سوم خاک سوریه، به‌ویژه مناطق شرقی رود فرات را کنترل می‌کند. پس از سقوط حکومت بشار اسد، ترکیه فشار خود بر ی‌پ‌گ را افزایش داده و خواستار انحلال این گروه شده است.
چشم‌انداز صلح چگونه است؟
در اکتبر ۲۰۲۴، دولت باغچلی، سیاستمدار ملی‌گرای ترکیه و یکی از متحدان کلیدی رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان، به‌طور غیرمنتظره‌ای موضوع آزادی احتمالی اوجالان را مطرح کرد – البته مشروط به اینکه او بتواند پ‌ک‌ک را به تسلیم شدن متقاعد کند.
حزب حاکم عدالت و توسعه (AKP) به رهبری اردوغان و همچنین حزب دموکراتیک خلق‌ها (DEM) که طرفدار کردهاست، اکنون از تلاش‌های صلح حمایت می‌کنند.
با وجود سال‌ها حبس، اوجالان همچنان به عنوان یک شخصیت تأثیرگذار شناخته می‌شود، هرچند مشخص نیست که او تا چه حد بر رهبری فعلی پ‌ک‌ک در کوهستان‌های عراق کنترل دارد.
برگفته ای از سایت ایران امروز، 28 فوریه 2025