روز چهارشنبه ۱۹ فوریه/ ۳۰ بهمن، متن کامل گزارش جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران منتشر شد. به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، قرار است این گزارش در تاریخ ۹ ماه مارس ۲۰۲۰ در جلسه شورای حقوق بشر سازمان ملل به این سازمان ارائه شود.
این گزارش به دو بخش کلی تقسیم شده است: بخش نخست به نگرانی‌های جاری از وضعیت حقوق بشر در ایران پرداخته و در بخش دوم، پس از نتیجه‌گیری، پیشنهادهایی برای بهبود وضعیت حقوق بشر ایران ارائه شده است.
در بخش قابل توجهی از این گزارش اما گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، به سرکوب اعتراضات سراسری موسوم به اعتراضات آبان ۹۸ پرداخته است که بر اساس گزارش خبرگزاری رویترز دست‌کم هزار و ۵۰۰ نفر در جریان آن کشته شده‌اند اما مقام‌های جمهوری اسلامی همچنان از اعلام رسمی شمار کشته‌شدگان طفره می‌روند.
در گزارش جاوید رحمان که به موجب قطعنامه ۷۴/۱۶۷ مجمع عمومی سازمان ملل تهیه شده است، مواردی همچون تداوم استفاده از مجازات مرگ (اعدام) در ایران، اعدام کودکان زیر ۱۸ سال پس از رسیدن به ۱۸ سالگی، وضعیت آزادی اندیشه و بیان، وضعیت زندانیان، آزادی تجمعات و انجمن‌ها، وضعیت زنان و اقلیت‌ها و … برجسته شده‌اند.
تأثیر تحریم‌ها بر وضعیت مردم ایران نیز در این گزارش بررسی شده است.
در بخش مربوط به سرکوب اعتراضات سراسری آبان ماه اما جاوید رحمان شمار بالای کشته شدگان، جراحت‌های شدید زخمی‌ها و بدرفتاری با بازداشت شدگان این اعتراضات را شوکه کننده می‌خواند.
بر اساس تحقیقات گزارشگر ویژه، بازداشت شدگان برای اعترافات اجباری شکنجه شده یا سایر بدرفتاری‌ها را تجربه کرده‌اند. همچنین معترضان زخمی نیز از دسترسی به درمان مناسب محروم بوده‌اند.
پیش از انتشار این گزارش و در گزارش آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد نیز عنوان شد که دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل گزارش‌های متعددی از اعمال شکنجه و بازداشت‌های خودسرانه در ایران دریافت کرده است. جریانی که به دنبال اعتراضات سراسری آبان ماه ۹۸ شدت بیشتری یافته است.
دبیر کل سازمان ملل گزارش دوره‌ای خود خطاب به چهل و سومین مجمع عمومی این سازمان را روز ۱۷ فوریه/ ۲۸ بهمن ارائه کرد:
در گزارش تازه گزارش گر ویژه حقوق بشر سازمان ملل اما به تداوم صدور احکام اعدام برای کودک زیر ۱۸ سال نیز اشاره شده است. نگرانی ای که به دلیل برگزاری دادگاه های ناعادلانه و محکومیت افراد و فعالان حقوق بشر بر اساس اعترافات اجباری تشدید می شود.
جاوید رحمان همچنین از دریافت گزارش هایی در مورد اعمال تبعیض علیه اقلیت‌ها و زنان خبر داده و از نبود قوانین حمایتی از گروه‌های آسیب‌پذیر از جمله کودکان اظهار نگرانی کرده است.
او از ادامه بازداشت وکیلان زندانی همچون نسرین ستوده و امیرسالار داودی و فعالان معترض به حجاب اجباری چون یاسمن آریانی، منیره عربشاهی، مژگان کشاورز و صبا کردافشاری نیز انتقاد و در مورد وضعیت سلامتی آرش صادقی، زندانی سیاسی ابراز نگرانی کرده است.
آرش صادقی با وجود تشخیص پزشگان در مورد ابتلای او به گونه نادری از سرطان استخوان، از دریافت خدمات درمانی محروم مانده است.
گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران اما به ادامه محرومیت زنان از حضور در ورزشگاه‌ها برای تماشای مسابقات ورزشی نیز پرداخته و در گزارش خود، تناقض‌های موجود در جمهوری اسلامی برای تصمیم‌گیری در این زمینه را برجسته کرده است:
«معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده گفته است هیچ مانعی برای ورود زنان به ورزشگاه‌ها وجود ندارد و امید به پیشرفت در رفع ممنوعیت وجود دارد. در همین زمان، گزارش شد که دادستان کل کشور و شخصیت‌های مذهبی سطح بالا از رفع این ممنوعیت حمایت نمی‌کنند. سایر شخصیت‌های مذهبی سطح بالا نیز به همین ترتیب گفته‌اند که این ممنوعیت باید همچنان پابرجا باشد.»
در ادامه این گزارش به بازداشت زنانی که قصد تماشای مسابقات فوتبال را داشته‌اند اشاره شده و از مرگ سحر خدایاری، دختر آبی، بر اثر خودسوزی یاد شده است.
سحر خدایاری، اسفند ماه سال گذشته هنگام ورود به ورزشگاه آزادی برای تماشای دیدار تیم‌های استقلال ایران و العین امارات بازداشت و به زندان قرچک منتقل شد. او روز دوشنبه ۱۱ شهریور ماه برای پیگیری پرونده‌اش به دادگاه انقلاب تهران مراجعه کرد و پس از اطلاع از محکومیت‌ش به شش ماه حبس، در مقابل دادگاه اقدام به خودسوزی کرد. دختر آبی صبح روز ۱۸ شهریور ماه بر اثر پیامدهای ناشی از سوختگی در بیمارستان درگذشت:
در بخش دیگری از گزارش جاوید رحمان، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران اما به وضعیت گروه‌های اقلیت و تداوم آزار و بازداشت آنان همچون بازداشت بهاییان، فعالان کرد، ترک (آذربایجانی) و اهوازی پرداخته شده است.
سازمان عفو بین‌الملل نیز روز سه‌شنبه ۱۸ فوریه/ ۲۹ بهمن در بخش ایران تازه‌ترین گزارش خود در مورد وضعیت حقوق بشر در خاورمیانه و شمال آفریقا، به تداوم تبعیض علیه گروه‌های اقلیت در ایران پرداخته و تاکید کرده که طبق مستندات این سازمان، اقلیت‌های قومی و مذهبی در سال گذشته نیز با تبعیض نهادینه مواجه بوده‌اند: گزارش سالانه عفو بین‌الملل: وضعیت حقوق بشر در ایران به شدت رو به وخامت است
گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور ایران اما در گزارش خود به وضعیت حاکم در مناطق مرزی نیز پرداخته و از قتل کولبران و سوخت‌بران در این مناطق ابراز نگرانی کرده است. در پایان این گزارش، جاوید رحمان به نتیجه‌گیری پرداخته و توصیه‌هایی را با هدف بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران ارائه کرده است.
منبع: سایت رادیو زمانه (مستقر در هلند)، ۱ اسفند ۱۳۹۸