در حالی که رئیس کل بانک مرکزی عصر دیروز وعده داده بود که قیمت ارز را کنترل خواهد کرد، در معاملات امروز، قیمت دلار با افزایش ۶۵۰ تومانی به ۱۷ هزار و ۷۵۰ تومان و قیمت یورو نیز با ۱۲۰۰ تومان افزایش به ۲۰هزار تومان رسید. قیمت خرید یورو در بازار نیز به ۱۹ هزار و ۷۵۰ تومان افزایش یافت.
این افزایش قیمت‌ها با کمبود ارز در بازار نیز گره خورده است و تقاضای بی‌پاسخ برای خرید سبب شده تا جو روانی بازار همچنان ملتهب باقی بماند.
عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی ایران روز گذشته در حاشیه جلسه بعدازظهر هیئت دولت ایران به رسانه‌ها گفت که دلیل افزایش قیمت ارز فشار روانی آمریکا بوده است.
در روزهای گذشته برخی سناتورهای آمریکایی در حال تدوین طرحی بوده‌اند که از آن به گسترده‌ترین بسته تحریمی تاریخ یاد می‌کنند. نگرانی از تشدید تحریم‌ها سبب شد تا بازار ارز ایران به سرعت صعودی شود.
همتی در واکنش به این رویداد گفته که این جو روانی از سوی رسانه‌های وابسته به آمریکا ایجاد شده و تحریم‌ها چیز جدیدی نیست. او همچنین اطمینان داده که «در حال حاضر روند درآمدی نفتی ما مثبت است و درآمد غیرنفتی بهتر شده و جوسازی رسانه‌ای آمریکا به نتیجه نمی‌رسد».
عبدالناصر همتی وقتی در مرداد ۱۳۹۷ صندلی ولی‌الله سیف را از آن خود کرد، وضعیت بازار ارز مانند امروز ملتهب بود و یورو از مرز ۲۰ هزار تومان هم گذشته بود.
با گذشت چند ماه از دوره ریاست او بر بانک مرکزی، قیمت ارز با شیبی تدریجی کاهش یافت و حتی یورو در مقطعی به کانال ۱۱ هزار تومان هم وارد شد.
کارشناسان اقتصادی در آن زمان دلیل این کاهش قیمت را مداخله دولت و تزریق ارز فراوان به بازار اعلام کردند. بانک مرکزی تا مدت‌ها این موضوع را رد می‌کرد و می‌گفت که دلیل این کاهش قیمت از بین رفتن جو روانی بازگشت تحریم‌های آمریکا و مثبت شدن روند اقتصادی کشور است.
اما در خردادماه سال گذشته و وقتی که دولت با کسری بودجه ۱۵۰ هزار میلیاردی مواجه شد، نامه‌نگاری‌های رئیس‌کل بانک مرکزی با شورای عالی هماهنگی اقتصادی واقعیت را برملا ساخت.
همتی در آن زمان و در مخالفت با برنامه افزایش سقف مالیاتی و اعمال مالیات بر عایدی سرمایه و خانه‌های دوم به بعد خطاب به سران سه قوه نوشت که اگر به این شیوه دست بزنید بازار ارز که با زحمت و «تزریق منابع صندوق توسعه ملی به بازار»اندکی آرام شده مجدداً ملتهب خواهد شد.
آقای همتی هیچ‌گاه میزان برداشت از صندوق توسعه ملی برای کاهش قیمت ارز را اعلام نکرده است.
اما چرا اکنون بازار غیرقا‌بل مهار شده است؟
این روزها بحث‌های مفصلی در مورد کمبود منابع صندوق توسعه ملی مطرح می‌شود. سازمان برنامه‌وبودجه در پاسخ به تقاضای اختصاص ارز از سوی صداوسیما گفته که در صندوق دیگر دلار و یورو نداریم و فقط مقداری روپیه و درهم و یوان موجود است.
در پاسخ، جبلی، معاون برون‌مرزی صداوسیما گفت که سازمان برنامه‌وبودجه مطالب غیرواقعی را اعلام می‌کند و آنها نه‌تنها دلار و یورو که درهم و یوان هم به آنها نداده‌اند. انتشار این دست اخبار به بازار این پیام را می‌دهد که منابع صندوق توسعه ملی یا به پایان رسیده و یا در حدی است که نظام میزان استفاده از آن را کاملاً محتاطانه کرده است.
از دیگر شو با کاهش جهانی قیمت نفت و کاهش فروش نفت ایران به دلیل تشدید تحریم‌های آمریکا، منابع ارزی سالانه کشور به گفته محمدباقر نوبخت از ۱۱۹ میلیارد دلار در سال ۹۰ به ۸٫۹ میلیارد کاهش یافته است.
در عین حال ایران به همین منابع محدود نیز یا دسترسی ندارد یا دسترسی‌اش بسیار مشکل شده است.
برای نمونه همتی روز سه‌شنبه به خبرگزاری بلومبرگ گفته که ایران مبالغ زیادی ارز در بانک‌های کره‌جنوبی دارد ولی این کشور «منابع ما را به طور غیرقانونی در بانک‌هایش مسدود کرده است».
با این حال، همتی یک روز پس از این مصاحبه در جمع خبرنگاران داخلی موضعی متفاوت گرفت و گفت که افزایش قیمت ارز به دلیل کاهش صادرات در دو ماه ابتدایی سال بوده که این موضوع اکنون برطرف شده است.
منبع : سایت بریتانیایی ایندیپندنت به فارسی، ۱۲ ژوئن ۲۰۲۰