سپیده قیاسوند
جابجا کردن غیر مترقبه ی «مهره» های رژیم حرکتی ست که سیدعلی خامنه ای در طی دو ماه اخیر دست به آن زده است. در ماه گذشته با انتصاب ابراهیم رییسی به سمت رییس قوه قضاییه حکومت تحت سلطه ی خود و، سپس، جابه‌جایی فرماندهی سپاه پاسداران، آن هم در شرایط ویژه و اضطراری کنونی. اين حرکات شخص ناظر را به ياد بازی شطرنج و حرکت تدافعی «قلعه رفتن» می اندازد.
هر شطرنج بازی می داند که «قلعه رفتن» یکی از حرکت های جالب و مهم در شطرنج است. مهرهء «شاه» که در چينش اوليه ی مهره ها در وسط صفحه ی شطرنج قرار دارد براحتی می تواند مورد حمله قرار گیرد و، در نتيجه، انجام حرکت «قلعه رفتن» در مواقع اضطراری از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چرا که، با این حرکت، مهره ی «شاه» از امنیت برخوردار می شود و مهره ی «رخ»، که یکی از مهره های مهم در بازی شطرنج است در موقعیت مناسب تری برای حمله یا دفاع قرار می گيرد و بین دو «رخ» هم ارتباط برقرار می شود.
سیدعلی خامنه ای، در یکی از سخنرانی های اخیر خود، کارکردهای سپاه را اینگونه برشمرده است: «مقابله با دشمن از لحاظ سیاسی، مواجهه با دشمن در میدان نظامی و عملیاتی، مواجهه با دشمنان داخل مرزی کوچه و خیابان، و مواجهه با دشمن در اطراف حرم حضرت زینب». تا کنون فرماندهی سپاهی اين چنين با محمدعلی جعفری بود که اگرچه دوره ی ده ساله ی فرماندهی اش بر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (که از سال ۱۳۸۶ آغاز شده بود) در سال ۱۳۹۶ به پایان می‌رسید، سید علی خامنه‌ای، با اظهار رضايت از کار او، فرماندهی اش را به مدت سه سال ديگر تمدید کرد؛ اما اکنون، تنها بعد از حدود یک سال و نه ماه که از زمان تمدید حکم محمدعلی جعفری می‌گذرد، سید علی خامنه‌ای، ناگهان فرمانده تازه‌ای برای سپاه منصوب کرده و محمدعلی جعفری برای اداره ی قرارگاه بقیة‌‌الله الاعظم فرستاده است.
حال بايد ديد که فرمانده جديد از چه ويژگی هائی برخوردار است که با شرايط کنونی رژيم می خواند. فرمانده جدید سپاه پاسداران، حسین سلامی، که از ۲۰ سالگی به این نهاد پیوسته و سوابقی چون فرماندهی نیروی هوایی سپاه، معاونت عملیات ستاد مشترک سپاه و معاونت فرمانده کل را در کارنامه دارد، تا کنون در مصاحبه های تلویزیونی و مطبوعاتی خود مواضع تند و خشونت آمیزی علیه آمریکا و اروپا داشته و همواره با لحن قلدر مآبانه بر قدرت سپاه در منطقه تاکید کرده است. با اين سابقه بنظر می رسد که انتصاب او به فرماندهی سپاه، در وضعیت اضطراری کنونی، به منظور ایجاد امنیت برای مقام رهبری و سایر نهادهای تحت سلطه ی وی صورت گرفته و سپاه را هرچه بیشتر در جایگاه حمله و دفاع قرار داده است.
کارنامه ی فعالیت های گذشته ی هر دو مهره های منتخب کنونی رهبر، یعنی ابراهیم رییسی در رأس قوه ی قضاییه و حسین سلامی در رأس سپاه پاسداران انقلاب، مشحون از بی پروایی، گستاخی و اتخاذ روش های جلادانه در برابر مخالفان داخل و خارج کشور است و جابجایی های کنونی، حکايت از اوضاع در هم ریخته تشکیلاتی رژیم در داخل ایران و در سطح بین المللی دارند و آشکار است که انتصاب شتابزده ی دو مهره ی نامبرده به منظور حفاظت از مجموعه ی برآمده از انقلاب ۵۷ صورت گرفته است.
در بازی شطرنج، يک بازيگر کارکشته، با «قلعه رفتن تدافعی»، استحکامات را قوی تر کرده و برای خود وقت می خرد، حال آنگه بازيگر ناشی، با درگير شدن قاطع در يک بازی تدافعی، شانس برد خود را بشدت کاهش می دهد. «آماده شدن دفاعی برای سرکوب» نيز چنين خاصيتی دارد چرا که سرکوب زمانی بعنوان گزينهء اول مطرح می شود که ديگر تمهيدات برای حفظ رژيم کارائی خود را از دست داده باشند.
وقوف بر اين وضعيت تدافعی اما بظاهر تهاجمی را مردمی که در تظاهرات دی ماه ۲۰۱۷ به خيابان آمده بودند با شعار مشهور خود به نمايش گذاشتند: « اصلاح طلب! اصول گرا!، ديگه تموم ماجرا!» و در اين پايان يافتگی ماجرای سرگرم کردن مردم با بازی انتخابات است که اکنون خامنه ای هم به «قلعه می رود» تا شايد جان خود و رژيم اش را از اين مهلکه سالم به در برد. بايد به او گفت که «بگرد تا مردم هم بگردند» و نشان دهند که ماجرای بازی بلند مدتی را که اکنون به تمام شدگی رسيده است چگونه به برد می کشانند.
۶ ارديبهشت ۱۳۹۸ – ۲۶ آوريل ۲۰۱۹