انیلا خالد
شمیم (نام مستعار) فقط ۱۱ سال داشت که دریک جرگه برگزارشده در روستا تصمیم گرفته شد تا او را به سواره – یا به‌اصطلاح معمول در بین پشتون‌های افغانستان به «بد» دهند. این یک آیین و رسم باستانی و در حال حاضر غیرقانونی است که در آن زنان و دختران نوجوان، به‌منظور پایان دادن به خصومت‌ها، اغلب با مخالفان ازدواج می‌کنند.
برادر شمیم، عاشق دختری از اهالی روستا بود که بعد از باخبر شدن بزرگ‌ترها، غوغای عظیمی در روستا به پا شد. پدر شمیم، برای نجات جان پسرش پیشنهاد صلح داد، اما مخالفان دو دختر از او سواره/ بد خواستند که در آن زمان یک دخترش ۹ و دیگر ۱۱ ساله بود. سپس تصمیم نهایی فقط به ازدواج با شمیم گرفته شد.
شمیم ۳۵ ساله از اهالی شهر چارسده خیبرپختونخوا به ایندیپندنت اردو گفت که چگونه یک دختر۱۱ساله را به پسری ۲۵ساله شوهر دادند و خانواده شوهرش با او رفتار خوبی نداشتند. شمیم ۱۴سال داشت که اولین فرزندش به دنیا آمد. به گفته او برای وضع حمل ماما/ قابله را به خانه فراخواندند، آن‌هم در شرایطی که وضعیت سلامتی شمیم نامناسب بود و یک پزشک متخصص زنان قبلا هشدار داده بود که ممکن است جان او درخطر باشد.
او می‌گوید: «شوهرم هرگز به‌عنوان همسر به من نگاه نکرد و همیشه از من متنفر بود. امروز هم که صاحب چهار فرزندم، جایگاه من در نظر او همان دختر دشمنی است که به نام رسم سواره/ بد به عقدش درآمده و بر سر او مسلط شده است.»
سواره چیست؟
سواره، یک واژه پشتو است، در زبان‌های دیگر اصطلاحات “ونی”، “سک” و “سنگ چتی” نیز برای آن استفاده می‌شود. -البته در افغانستان اصطلاح “بد دادن” معروف است-. در این رسم – ناپسندیده – بیشتر دختران کم سن و سال در ازای پایان دادن به دشمنی بین دو خانواده، به عقد ازدواج درآورده می‌شوند. دولت با تعدیل و اصلاحیه‌ها در قانون کیفری ۲۰۰۴ و ۲۰۱۱، رسومی مانند سواره را به‌عنوان یک جرم قابل مجازات در قانون جزای پاکستان در نظر گرفت. به همین ترتیب، در اکتبر سال جاری، دادگاه فدرال امور شرعی نیز این رسوم را غیر‌اسلامی اعلام کرد. اما هنوز مواردی از برخی نقاط پاکستان گزارش می‌شود که در آن دختران نوجوان قربانی این رسوم می‌شوند.
انواع خشونت
۱۰ دسامبر، به‌عنوان روز جهانی حقوق بشر نام‌گذاری شده است و شامل ۱۶ روز فعالیت به‌منظور پایان بخشیدن به خشونت مبتنی بر جنسیت علیه زنان است. همچنین هرسال یک موضوع جهانی برای این ۱۶ روز انتخاب می‌شود و موضوع امسال «پایان دادن به خشونت علیه زنان، امروز و الان» است.
بشرا رحیم، رئیس سازمان خیبرپختونخوا برای زنان بازرگان، حرفه‌ای و کشاورز (ABPAW)، به ایندیپندنت اردو گفت که نه‌تنها رسم «سواره» نوعی خشونت است، بلکه ازدواج دختران در سن پایین و بارداری آنان نیز خشونت است. او گفت: “اجبار یک دختر به ازدواج و سلب تمام حقوق زندگی از او، یکی از بدترین نوع خشونت‌ها به شمار می‌رود.
شمیم چگونه زندگی خود را تغییر داد؟
زمان و شرایط چیزهای زیادی به شمیم آموخته است. او حالا مثل گذشته از حرف زدن برای حق خود نمی‌ترسد، بلکه با جسارت تمام حرف می‌زند.
او می‌گوید: «همین‌که رفته‌رفته بزرگ‌تر شدم، احساس کردم که باید کاری انجام دهم تا ازنظر مالی قوی و خودکفا باشم. برای این منظور شروع به یادگیری خیاطی و گلدوزی کردم. راحت نبود، اما به‌محض این‌که در ازای این کار پول گرفتم و اندکی سرمایه جمع کردم، زندگی‌ام تغییر کرد.»
به گفته شمیم، دختری که بلد نبود به لباسش یک بخیه بزند؛ با عزم راسخ آن‌قدر در این کار مهارت کسب کرد که به آموزش دیگر زنان پرداخت و سپس یک روز، چند زن از یک سازمان غیردولتی آمدند و به او قول دادند که تسهیلات و تجهیزات بیشتری به او خواهند داد و کار او را در سطح بزرگی معرفی خواهند کرد.
شمیم اکنون به ۳۵ زن خیاطی و گلدوزی آموزش می‌دهد و به آن‌ها کمک می‌کند. زنان روستا او را معلم و راهنمای خود می‌دانند. او گفت: «من اکنون ازنظر مالی به‌اندازه کافی استقلال دارم، نه‌تنها هزینه‌های ماهانه خانه را تامین می‌کنم، بلکه کفالت مادر پیرم را نیز به دوش گرفته‌ام.»
بُشرا رحیم می‌گوید: «آنچه برای شمیم اتفاق افتاد، پیامی برای زنان است که اگر ازنظر مالی قوی و مستقل باشند، می‌توانند از حقوق خود نیز دفاع کنند. اگر تسلیم نشویم، درنهایت پیروزی از آن ما خواهد بود.»
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۱۸ دسامبر ۲۰۲۱