پنج گروه سیاسی جمهوری‌خواه و مخالف جمهوری اسلامی در نشستی مشترک در لندن، از برقراری نظام جمهوری سکولار در ایران دفاع کردند. سخنرانان در این نشست انتقادهایی از منشور مهسا و آلترناتیوسازی توسط دولت‌های خارجی مطرح کردند.
به گزارش دویچه وله، کنفرانس مطبوعاتی ۵ حزب و سازمان سیاسی جمھوری‌خواه روز دوشنبه ۳ آوريل (۱۴ فروردين) در دانشگاه لندن از ساعت ۱۵ تا ۱۷ به وقت محلی برگزار شد.
اتحاد جمهوری‌خواهان ایران، جبهه ملی ایران ـ اروپا، حزب چپ ایران (فدائیان خلق)، سازمان‌های جبهه ملی ایران در خارج از کشور و همبستگی جمهوری‌خواهان ایران پنج گروه سیاسی جمهوری‌خواه هستند که پیشتر نیز ‘’مبانی همگامی برای جمهوری سکولار دموکرات در ايران’’ را منتشر کرده بودند.
آنها در این بیانیه مشترک بر مواردی همچون ‘’مخالفت با حکومت فردی، موروثی، دینی و ایدئولوژیک’‘، ‘’برقراری مناسبات عادی با همه کشورها از جمله با امريكا و اسرائيل’‘، ‘’همکاری با نیروهای جمھوری‌خواه داخل کشور’’ و ‘’حفظ یکپارچگی سرزمینی/تمامیت ارضی ایران’’ تاکید کرده بودند.
محمود جعفری، بهروز خلیق، مهدیه گلرو، مریم سطوت و همایون مهمنش سخنران در این نشست بودند که مریم انصاری اداره آن را برعهده داشت.
’‘همکاری از حدودا پنج سال پیش’‘
در ابتدای این جلسه، بهروز خلیق، عضو حزب چپ ایران (فدائیان خلق) با اشاره به زمینه‌های شکل‌گیری همکاری میان این گروه‌های جمھوری‌خواه گفت: «زمینه این همکاری به حدودا پنج سال پیش باز‌می‌گردد و در این سال‌ها، امکان ارتقای آن نیز فراهم شد.»
او هدف از شکل‌گیری این همکاری و همچنین انتشار بیانیه ‘’مبانی همگامی’’ را ‘’شکل دادن به ثقل جمهوری‌خواهان’’ نامید و افزود: «ما به سایر جریان‌های جمهوری‌خواه نیز مراجعه کرده‌ایم و با آنها گفت‌وگو می‌کنیم؛ تماس و گفت‌وگو با بلوک‌های دیگر جمهوری‌خواهان در جریان است.»
همایون مهمنش، از سازمان‌های جبهه ملی ایران در خارج از کشور نیز در سخنانی درباره اهمیت انتشار بیانیه ‘’مبانی همگامی’’ تصریح کرد: «ما توانستیم بر سر چندین مساله اساسی به توافق برسیم؛ این بیانیه در یک روز به دست نیامده و ۵۰ تا ۶۰ نفر درباره موارد مختلف آن نظر داده‌اند.»
او انتشار این بیانیه را ‘’پایه‌ای برای مبارزه با هدف رسیدن به دموکراسی و ایران بدون تبعیض’’ نامید.
’‘رهبرتراشی، قابل‌قبول نیست’‘
محمود جعفری، عضو جبهه ملی ایران در اروپا نیز گفت: «ما برای گذار از جمهوری اسلامی، برنامه خودمان را داریم اما این حرف آخر نیست.»
او درباره تمامیت ارضی با نقل قول جمله‌ای از ارسطو مبنی بر اینکه ‘’یک کل برابر با جمع تک تک اعضای تشکیل‌دهنده نیست؛ بلکه کل، یک کیفیت است’’ افزود: «تمامیت ارضی و یکپارچگی سرزمینی، یک کل است و برای همین یک کیفیت است و آن کیفیت چیست؟ آزادی و دموکراسی را ما برای همه ایران می‌خواهیم.»
جعفری، زبان فارسی را زبان مشترک همه مردم ایران دانست و افزود: «زبان‌های رایج در ایران را باید تقویت کرد و ترویج داد.»
او تاکید کرد که برای این احزاب و سازمان‌های جمهوری‌خواه، ‘’رهبرتراشی، قابل‌قبول نیست.’‘
مهدیه گلرو، عضو همبستگی جمهوری‌خواهان ایران نیز در سخنرانی بر اهمیت و ضرورت سکولاریسم در ایران پس از جمهوری اسلامی تاکید کرد.
او با دفاع از سامانه ‘’جمهوری’’ در اداره کشورها گفت که جمهوری، بهترین فرصت برای دیده‌بانی از دموکراسی را فراهم می‌کند و این برخلاف نظام‌های سیاسی بناشده بر اساس ولایت و وراثت است.
گلرو با اشاره به تحولات سیاسی پرشتاب در ایران طی سال‌های اخیر افزود که بند ناف قدرت و مذهب در ایران، یک‌بار برای همیشه باید گسسته شود.
معیار برای تشخیص ‘’آلترناتیوسازی’’ چیست؟
در ادامه این نشست، بخش پرسش و پاسخ با حضار و خبرنگاران آغاز شد.
خبرنگار بخش فارسی دویچه وله با اشاره اینکه امضاکنندگان بیانیه ‘’مبانی همگامی’’ تاکید کرده‌اند که مخالف ‘’بدیل‌تراشی و آلترناتيوسازی توسط دولت‌های خارجی و متکی‌شدن اپوزيسيون به آنها’’ پرسید: «معیار شما برای تشخیص “بدیل یا آلترناتيو” ایجادشده توسط “دولت‌های خارجی” چیست؟ آیا با چنین تعریف کشدار و تفسیرپذیری این امکان به وجود نمی‌آید که بر هر چهره‌ای، حتی چهره‌ای موجه، مُهر “آلترناتیوسازی‌شده توسط دولت‌های خارجی” زد؟»
محمود جعفری، عضو جبهه ملی ایران در اروپا در پاسخ گفت: «ما مخالف این نیستیم که یک تشکل یا چهره موجهی، در حمایت از جنبش زن، زندگی، آزادی حرکت کند و بزرگ شود.»
او در ادامه افزود که اگر یک‌باره همه مدیا روی یک چیز تمرکز کنند، این نشان از برنامه‌ای دارد: «این را ما در انقلاب بهمن ۵۷ نیز دیدیم؛ هرگاه همه صداها خفه بشوند تا فقط یک صدا بلند شود، آن موقع مساله‌دار است. ما در این شرایط می‌گوییم که با بدیل‌سازی برای مردم ایران، مخالف هستیم.»
جعفری گفت که این ۵ گروه جمهوری‌خواه با هر تشکلی که آمادگی داشته باشد تا در چهارچوب یک برنامه دموکراتیک و تحزب، بیشترین نیرو را جذب کند، آماده گفت‌وگو هستند.
انتقادها از منشور مهسا
مریم سطوت، عضو اتحاد جمهوری‌خواهان ایران در پاسخ به سوالی درباره نسبت بیانیه ‘’مبانی همگامی’’ با منشورِ همبستگی و سازماندهی برای آزادی (مهسا) که توسط شش چهره مخالف جمهوری اسلامی منتشر شده است، گفت: «اینکه نیروهای سیاسی مختلف دور هم جمع شده‌اند و با هم کار می‌کنند، بسیار مثبت است اما قضاوت درباره عملکرد آنها اهمیت زیادی دارد.»
منشور مهسا را حامد اسماعیلیون، نازنین بنیادی، رضا پهلوی، شیرین عبادی، مسیح علی‌نژاد و عبدالله مهتدی امضا کردند.
سطوت افزود: «امضاکنندگان منشور مهسا، از شخصیت‌محوری به برنامه‌محوری رسیده‌اند و این گام مهمی است.»
او در عین حال با طرح انتقادهایی از منشور مهسا از جمله گفت که منشور مهسا همه‌چیز بویژه گفت‌وگو میان گروه‌های سیاسی مختلف بر سر اختلاف‌نظرها را به آینده بعد از سرنگونی جمهوری اسلامی حواله داده است.
سطوت در انتقادی دیگر افزود که منشور مهسا، برای فشار بر جمهوری اسلامی، به قدرت‌های خارجی تاکید زیادی کرده است.
عضو اتحاد جمهوری‌خواهان ایران همچنین اضافه کرد که نوع مواجهه شماری از طرفداران و پایگاه اجتماعی امضاکنندگان منشور مهسا با دیگر گروه‌های اجتماعی، طردکننده، حذفی و دورکننده است و جذب‌کننده نیست.
خبرنگاری پرسید که اگر منشور مهسا منتشر نمی‌شد، آیا این جریان‌های جمهوری‌خواه دست به تهیه و انتشار بیانیه ‘’مبانی همگامی’’ می‌زدند؟
بهروز خلیق، عضو حزب چپ ایران (فدائیان خلق) در پاسخ بار دیگر بر سابقه چندساله همکاری میان این گروه‌های جمهوری‌خواه برای تدوین این بیانیه تاکید کرد و گفت: «این نه تنها عکس‌العمل [به منشور مهسا] نبوده بلکه کار سابقه‌دار و ریشه‌داری بوده است.»
او افزود که برخی از دیگر جریان به‌تازگی در فاصله زمانی کمی دور هم جمع شده و منشور خود را منتشر کرده‌اند و از این لحاظ، تفاوت جدی میان بیانیه ‘’مبانی همگامی’’ جمهوری‌خواهان با چنین منشورهایی وجود دارد.
بهروز خلیق تصریح کرد که منشور مهسا عمدتا به قراردادهای بین‌المللی ارجاع می‌دهد اما ‘’مبانی همگامی’’ جمهوری‌خواهان به مسائل مشخصی در داخل ایران اشاره می‌کند.
سخنرانان همچنین در سخنانی مشابه از آنچه ‘’تمرکز فراوان و ناگهانی رسانه‌ها بر روی برخی از گروه‌ها و چهره‌های مخالف جمهوری اسلامی’’ نامیدند، انتقاد کرده و خواستار آن شدند تا این رسانه‌ها به شکل ‘’حرفه‌یی‌تری’’ تحولات مربوط به ایران بویژه گروه‌های اپوزوسیون را پوشش دهند.
آنها همچنین تاکید کردند که خود را نماینده همه جمهوری‌خواهان نمی‌دانند بلکه بخشی از طیف‌های مختلف جمهوری‌خواه به شمار می‌روند.
برگفته ای از سایت ایران امروز، ۴ آپریل ۲۰۲۳