در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی آمده که از سال تحصیلی ۱۳۹۵-۱۳۹۴ تا سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۳۹۸ تنها ۱۷۸ هزار و ۲۳۸ دانش‌آموز به چرخه تحصیل برگشته‌اند که این آمار کمتر از ۵ درصد کل دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در این بازه زمانی است.
بر اساس تعاریف، کودکان بازمانده از تحصیل کودکانی هستند که به دلیل تبعیض طبقاتی، تبعیض جنسیتی، فقر فرهنگی و سایر محدودیت‌ها و محرومیت‌ها از تحصیل بازمانده‌اند؛ کودکانی با گروه سنی ۶ تا ۱۸ سال که با وجود اینکه نیازمند رفتن به مدرسه هستند، اما به‌دلایل مختلفی در هیچیک از مقاطع تحصیلی مشغول به تحصیل نیستند.
افزایش فقر، بیکاری و گرانی ازمهمترین دلایل افزایش شمار دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل است وبسیاری از آنها برای کمک به تأمین هزینه‌های زندگی مجبور به ترک مدرسه و پایان دادن به ادامه تحصیل شده‌اند. از سوی دیگر شیوع کرونا و عدم دسترسی دانش‌آموزان تنگدست به ابزارهای آموزش آنلاین، مانند موبایل و تبلت و اینترنت، سبب موجی دیگر از ترک تحصیل در ایران شد.
از سوی دیگر در مناطق کم‌برخوردار کشور مانند سیستان و بلوچستان و کهگلویه و بویر احمد عدم دسترسی دانش‌آموزان ساکن روستاها به مدرسه، و همچنین کمبود فضای آموزشی برخی دانش‌آموزان را از تحصیل محروم می‌کند.
سرانه فضاهای آموزشی کشور نیز در سالهای تحصیلی ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ از ۱۷/۵ مترمربع به ۲۲/۵ مترمربع رسیده است. سرانه فضای آموزشی دانش‌آموزان مقطع ابتدایی در همین بازه زمانی سهم بیشتری بین مقاطع تحصیلی داشته‌اند. در همین سال تحصیلی گذشته سهم مقاطع تحصیلی ابتدایی از این سرانه ۲/۵۷، متوسطه اول ۸/۱۸ و متوسطه دوم ۰/۲۴ درصد بوده است.
در شرایطی که بخشی از دانش‌آموزانی که در مناطق محروم یا اقشار کم‌درآمد زندگی می‌کنند از دسترسی به فضا و امکانات آموزشی مناسب محروم هستند و از سوی دیگر کنکور در ایران به یک بیزینس برای مافیاهای فعال در زمینه آموزش تبدیل شده است، طبیعی است که بخش زیادی از این اقشار نتوانند در کنکور رتبه مناسبی کسب کرده و در رشته‌های بهتر دانشگاهی پذیرش شوند.
همچنین در سالهای گذشته بازار تقلب و فروش سوالات کنکور هم داغ بوده و همین موضوع سبب شده افراد دارای توان مالی با خرید سوالات و پاسخنامه‌ها بتوانند رتبه بالاتری کسب کرده و در رشته‌های بهتری پذیرش شوند.
بر اساس اخباری که طی روزهای گذشته در برخی رسانه‌های داخلی منتشر شده تقلب گسترده در آزمون سراسری سال ۱۴۰۱ سبب شد حدود ۱۰۰۰ نفر در رشته‌هایی چون پزشکی و در دانشگاه‌های برتر موفق به حضور در کلاس‌ها شوند.
بر اساس این گزارش‌ها فاطمه بلوچی پور کارشناس رسانه اعلام کرد که در کنکور سال گذشته تقلب حدود هزار نفر محرز شده است اما این احراز تقلب وقتی صورت گرفت که این داوطلبان کنکور به عنوان دانشجو در دانشگاه ها حضور دارند.
فاطمه بلوچی پور گفته که «کمیسیون اصل ۹۰ مجلس تصویب کرد که قانون کنکور برای داوطلبان است نه دانشجویان این افراد اجازه دارند ادامه تحصیل دهند و نمیتوان جلوی تحصیل آنها را گرفت. او افزود: این افراد بیشتر در رشته های پزشکی و مهندسی مشغول تحصیل هستند.»
از سوی دیگر فقر در خانوار بسیاری از دانش‌آموزان دیپلمه را از شرکت در کنکور منصرف می‌کند؛ جدا از هزینه بالای تحصیل در دانشگاه‌های آزاد و دولتی، از جمله شهریه و خوابگاه، بسیاری از دیپلمه‌ها امیدی به بهبود شرایط خود در صورت تحصیل در دانشگاه ندارند و به دلیل بحران مالی ترجیح می‌دهد پس از دریافت مدرک دیپلم وارد بازار کار شوند.
آمار شرکت‌کنندگان در کنکور امسال که طی روزهای گذشته برگزار شد نشان می‌دهد که شمار متقاضیان در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ با کاهش ۲۴ درصدی و به عبارت دیگر با کاهش ۳۶۹ هزار و ۷۸۶ نفری داوطلبان همراه بوده است.
روزنامه «فرهیختگان» درباره غیبت یک چهارم از کنکوری‌ها برای شرکت در این آزمون نوشته که «به نظر می‌رسد چالش بیکاری فارغ‌التحصیلان که طی سالهای اخیر به یکی از مشکلات جدی کشور تبدیل شده، حالا خود را با بی‌رغبتی داوطلبان برای تحصیل در مقطع کارشناسی نشان می‌دهد. به عبارت دیگر بخشی از دانش‌آموزان ترجیح می‌دهند بعد از پایان دوران متوسطه، یا در مقطع کاردانی تحصیل کنند و یا به دنبال فراگرفتن مهارت و فنی که بتواند مسیر حضورشان در بازار کار را تسهیل کند، بروند.»
همچنین یکی دیگر از موارد قابل توجه در آمارهای کنکور سالهای گذشته اینست که از سال ۹۸ تا کنون درصد قابل توجهی از متقاضیات پس از قبولی در آزمون و مشخص شدن رتبه، انتخاب رشته نکرده و از تحصیل در دانشگاه‌های کشور منصرف شدند.
در سال ۹۸ از میان یک میلیون و ۱۱۸ هزار داوطلب تنها ۴۵۳ هزار یا ۴۰ درصد داوطلبان انتخاب رشته کردند. همچنین در کنکور سال بعد یعنی ۱۳۹۹، از بین یک میلیون و ۳۹۱ هزار داوطلب تنها ۳۳ درصد آنها انتخاب رشته کردند. در سال ۱۴۰۰ نیز ۴۷ درصد یا ۵۲۳ هزار نفر از داوطلبان و در سال ۱۴۰۱ تنها ۳۹ درصد داوطلبان به انتخاب رشته پرداختند.
برگرفته ای از سایت کیهان لندن،۱۱ جولای ۲۰۲۳