امیرحسین میراسماعیلی
تیم ملی والیبال ایران در ادامه ناکامی‌های سریالی خود در یک سال گذشته، شامگاه جمعه ۱۴ مهرماه، در مسابقات انتخابی المپیک ۲۰۲۴ پاریس، با نتیجه سه بر صفر از ایتالیا شکست خورد تا با توجه به شکست‌های قبلی ایران در این مسابقات مقابل تیم‌های آلمان، اوکراین، چک و دو بازی بسیار سخت آتی مقابل برزیل و کوبا، اکنون صعود به المپیک برای والیبال ایران به رویایی دست‌نیافتنی تبدیل شود.
بهروز عطایی، سرمربی ایرانی تیم ملی والیبال، پس از کسب مقام نازل چهاردهمی در لیگ ملت‌های والیبال و سپس شکست مقابل ژاپن در مسابقات قهرمانی آسیا در ارومیه، در گروه اول مسابقات انتخابی المپیک در ریودوژانیروی برزیل، پس از سه باخت دور از انتظار، روز چهارشنبه هفته گذشته از مقام خود استعفا داد و کار را به دستیارش، علیرضا طلوع، واگذار کرد تا این مربی کم‌تجربه نیز دیشب مقابل ایتالیا شکست دیگری را تجربه کند.
اکنون با توجه به سقوط ایران در رنکینگ جهانی و البته از دست رفتن شانس صعود مستقیم از مسابقات انتخابی، تنها برد در دو دیدار باقی‌مانده مقابل تیم‌های برزیل و کوبا، وضعیت ایران در رنکینگ جهانی را بهبود خواهد بخشید که کسب این امتیازها نیز با توجه به قدرت بالای دو حریف و امید بالای آن‌ها برای ایستادن روی سکوی دومی گروه برای صعود مستقیم، تقریبا محال به نظر می‌رسد.
مسابقات انتخابی المپیک بین ۲۴ تیم که بهترین رنکینگ را داشتند، در سه گروه هشت تیمی برگزار شده است و از هر گروه دو تیم مستقیما به المپیک صعود می‌کنند. تیم‌های هر گروه به صورت دوره‌ای هفت بازی انجام خواهند داد و در گروه یک مسابقات که در شهر ریودوژانیرو برزیل درحال برگزاری است، تاکنون تیم‌ها پنج مسابقه انجام داده‌اند و تا اینجای کار آلمان با کسب پنج پیروزی به‌عنوان صدرنشین، صعود خود را به المپیک پاریس قطعی کرده است و سپس تیم‌های ایتالیا، برزیل و کوبا، به دنبال گرفتن دیگر سهمیه این گروه‌اند.
پس از آنکه تمام مسابقات سه گروه به اتمام برسد، شش تیم صعودکننده به همراه فرانسه که میزبان است، هفت تیم حاضر در المپیک را تشکیل می‌دهند و تکلیف پنج تیم باقی‌مانده از طریق رنکینگ فدراسیون جهانی والیبال، پس از پایان دور مقدماتی لیگ ملت‌های والیبال در فصل ۲۰۲۴ مشخص خواهد شد.
با توجه به عدم صعود قطعی مستقیم نمایندگان آفریقا، یکی از این پنج سهمیه به آفریقایی‌ها خواهد رسید و اگر ژاپن نتواند سهمیه مستقیم المپیک را از گروه خود به دست بیاورد، با توجه به اینکه فاصله‌ای نزدیک به ۱۰۰ امتیاز با ایران، رقیب آسیایی خود در رنکینگ، ایجاد کرده است، به احتمال زیاد سهمیه آسیا را از آن خود خواهد کرد و سه سهمیه باقی‌مانده نیز به تیم‌هایی که بهترین رتبه را در رنکینگ جهانی دارند خواهد رسید. در نتیجه، با توجه به رتبه چهاردهمی ایران و همچنین این نکته که ترکیه امروز در گروه دوم با برد مقابل مصر به جمع تیم‌های بالای ۲۰۰ امتیاز در رنکینگ جهانی اضافه و پانزدهم شد، در صورت باخت ایران مقابل برزیل و کوبا، آن‌وقت فاجعه اصلی برای والیبال ایران رقم خواهد خورد؛ برای تیمی که در المپیک ریودوژانیروی برزیل در سال ۲۰۱۶ با هدایت رائول لوزانو آرژانتینی به مقام قابل‌توجه پنجمی رسیده بود.
اما بهروز عطایی چگونه علی‌رغم نداشتن تجربه خوب بین‌المللی در رده ملی و بزرگسالان، ناگهان جانشین اسامی بزرگی مانند خولیو ولاسکو، اسلوبودان کوواچ یا ایگورکولاکوویچ روی نیمکت والیبال ایران شد و هدایت تیمی را که در یک دهه اخیر به یکی از قدرت‌های اصلی والیبال جهان تبدیل شده بود برعهده گرفت؟
برای رسیدن به پاسخ این سوال، بهتر است به شانزدهم مرداد سال ۱۳۹۸ بازگردیم؛ روزی که علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، مقابل بازیکنان و مربیان تیم ملی والیبال جوانان ایران نشست تا برای آن‌ها از ایدئولوژی‌های خود بگوید و ناگهان بحث و نگاهش را به سمت سرمربی این تیم و لزوم کنار گذاشتن مربیان خارجی برد.
خامنه‌ای در این نشست گفت: «نه، خیر، بنده توی کتم نمی‌رود که مربی خارجی لازم است. درباره سرمربی ایرانی همیشه اعتقادم این بوده و واقعا معتقدم این مربی ایرانی برای کشور ما، باشگاه‌ها و مجموعه‌های ایرانی شایسته است. البته دخالتی نمی‌کنم، اما لزومی (به حضور مربی خارج) وجود ندارد. بعضی از مربی‌های خارجی خوب‌اند، بعضی‌شان خوب نیستند. پول هم زیاد می‌گیرند، توقع هم زیاد دارند، گاهی کار هم انجام نمی‌دهند. حالا بعضی‌ها بیخودی احساس لزوم می‌کنند و می‌خواهند این را اثبات کنند.»
بهروز عطایی، سرمربی وقت تیم ملی والیبال جوانان ایران، روبروی او نشسته بود. خامنه‌ای در طول سخنانش بارها با دست به بهروز عطایی اشاره کرد، تا عطایی دقیقا دوسال بعد به سرمربی‌گری تیم ملی والیبال بزرگسالان ایران برسد و چند روز قبل هم آخرین مسابقه‌اش با این تیم را با شکست مقابل اوکراین که به دلیل جنگ با روسیه بدون تمرینات منظم وارد رقابت‌ها شدند، به ثبت برساند.
در ماه‌های اخیر و با وجود نقد شدید رسانه‌ها، پیشکسوتان و هواداران والیبال در ایران، بهروز عطایی تا آخرین لحظه ممکن روی نیمکت ایران تثبیت شد و محمدرضا داورزنی، رئیس فدراسیون والیبال و فرمانده سابق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نیز هیچ‌وقت حکم عزل این سرمربی را امضا نکرد تا در نهایت پس از افزایش احتمال ناکامی والیبال ایران در رسیدن به المپیک، طی یک توافق دو طرفه میان عطایی و فدراسیون، او به خانه بازگردد.
والیبال ایران از سال ۲۰۱۱ و حضور خولیو ولاسکو، سرمربی نامدار آرژانتینی روی نیمکت ایران، متحول و با جهش شگرفی مواجه شد و در اولین قدم، برای اولین بار در تاریخ به مقام قهرمانی آسیا رسید. پس از تکرار این عنوان در سال ۲۰۱۳، توانست برای اولین بار در لیگ جهانی حضور یابد و در جام بزرگ قهرمانان جهان در همان سال نیز میان قدرت‌های برتر جهان مقام چهارم را به دست آورد.
پس از ولاسکو نیز موفقیت‌های والیبال ایران ادامه یافت و والیبالیست‌های ایرانی با اسلوبودان کوواچ، مربی پرافتخار صربستانی، توانستند در لیگ جهانی ۲۰۱۴ مقام چهارم، در مسابقات قهرمانی جهان همان سال مقام ششم و در مسابقات آسیایی نیز کاپ قهرمانی را به خانه ببرند.
سپس نوبت به رائول لوزانو آرژانتینی رسید تا با هدایت او، مردان ملی‌پوش ایران برای اولین‌بار بازی در مسابقات والیبال المپیک را تجربه کنند و در المپیک تابستانی ریودوژانیرو برزیل، به مقام قابل‌توجه و ماندگار پنجمی برسند.
در سال ۲۰۱۷، ایگور کولاکوویچ، اهل مونته‌نگرو، به‌عنوان سرمربی تیم ملی والیبال ایران انتخاب شد. او توانست برای بار سوم ایران را به مقام قهرمانی آسیا برساند و در ادامه حضور سه ساله‌اش در ایران، مقام سومی جام بزرگ قهرمانان جهان ۲۰۱۷، پنجمی لیگ ملت‌های والیبال ۲۰۱۹ و قهرمانی بازی‌های آسیایی ۲۰۱۸ را کسب کند.
در ادامه ولادیمیر الکنو روسی که در سال ۲۰۱۲ همراه با تیم ملی کشورش قهرمان المپیک لندن شده بود، هدایت تیم ملی والیبال ایران را بر عهده گرفت و در المپیک ۲۰۲۰ توکیو، با ایرانی‌ها مقام نهم این رقابت‌ها را به دست آورد تا در نهایت سرمربی تحسین‌شده علی خامنه‌ای پس از سال‌ها حضور مربیان نامدار والیبال جهان، این تیم را در یک سیر سقوط مستقیم قرار دهد.
فردی که با مخالفت برای بازگشت سعید معروف، یکی از بهترین و خلاق‌ترین پاسورهای فعلی جهان به تیم ملی والیبال ایران و همچنین حذف شمار زیاد دیگری از بهترین والیبالیست‌های ایرانی مانند امیر غفور، میلاد عبادی‌پور، علی‌اصغر مجرد و جواد معنوی‌نژاد، و کنار گذاشتن توماس توتولو، مربی ایتالیایی که در زمان آلکنو هم کمک‌مربی بود، پایه‌گذار تحقیر تاریخی والیبال ایران در مسابقات آسیایی و جهانی شد، اما هیچ‌گاه ضعف فنی خود و اشتباهات سریالی‌اش را نپذیرفت.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۷ اکتبر ۲۰۲۳