شاخص سازمان ملل در تعیین وضعیت و شرایط آبی نشان می‌دهد که ایران در بحران شدید آبی قرار دارد و فلات مرکزی ایران کم آبی مطلق را تجربه می‌کند.
مقام های دولتی به نقش عواملی مثل سال های کم بارش و یا مصرف بالا در به وجود آمدن شرایط فعلی اشاره می‌کنند اما مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تاکید کرده که سوءمدیریت، نقش مهمی در این وضعیت داشته است.
بازوی پژوهشی مجلس همچنین گفته است که اگر هدف خودکفایی، تولید محصولات غذایی مورد نیاز جمعیت ایران باشد، با الگوی فعلی، منابع آب کافی برای آن وجود ندارد.
به گزارش وب سایت تجارت‌نیوز، بارش نرمال در پاییز امسال به معنای پایان خشکسالی و بحران آب در ایران نیست و درصد پر شدگی سدها همچنان کمتر از ۵۰ درصد است و بسیاری از مناطق ایران نیز با کم‌آبی شدید مواجه هستند.
تجارت نیوز تاکید کرد که با برداشت‌های بی‌رویه آب، سفره‌های آب زیرزمینی هم دیگر به نفس نفس افتاده اند و فرو نشست زمین در برخی نقاط نشان دهنده همین نکته است.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی نوشته است که بحران آب در ایران تنها ناشی از تغییرات اقلیمی نیست. به عبارت دیگر، سوءمدیریت و عدم برنامه‌ریزی در بخش آب نیز در این بحران دخیل هستند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد سهم عوامل انسانی، از جمله توسعه مصارف آب‌بر، وضعیت اقتصادی و معیشت وابسته به آب، وضعیت واردات و صادرات، سطح زیرکشت، رشد جمعیت، امنیت غذایی و… در ازدیاد مصرف، بیشتر از سهم عوامل طبیعی ناشی از کاهش بارش‌ها در کم‌آبی است.
مراجعه به شاخص سرانه آب تجدیدپذیر «فالن مارک» هم نشان می‌دهد ایران در وضعیت بحرانی قرار دارد که به معنای امنیت آبی نامناسب است و عامل امنیت غذایی و اجتماعی را نیز تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که در بین حوضه‌های درجه یک کشور، فلات مرکزی و حوضه آبریز قره‌قوم دارای بدترین وضعیت کم‌آبی مطلق هستند.
شاخص دیگری که مورد اشاره بازوی پژوهشی مجلس بوده، شاخص سازمان ملل متحد است که تصویر مناسبی از امنیت آبی در ایران نشان نمی‌دهد.
نیک آهنگ کوثر، زمین شناس و فعال حوزه آب، در این ارتباط به صدای آمریکا گفت: «بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، رسیدن به خودکفایی کشاورزی با توجه به منابع محدود آب عملی اشتباه بوده و است.»
او خودکفایی کشاورزی را سیاست غالب حکومتی و دولتی در طول چند دهه اخیر دانست و تاکید کرد: «این رویکرد باعث از بین رفتن منابع آب، به ویژه منابع آب زیرزمینی و تهدید امنیت آبی کشور شده است.»
آقای کوثر در مورد پیامدهای ناشی از این روند نیز گفت: «تداوم سیاست‌های تولید غذا در کشور بدون در نظر گرفتن خطرهای کاهش بیشتر منابع آب زیرزمینی، بخش‌های مختلف فلات مرکزی ایران را دچار بی‌ثباتی خواهد کرد»
این فعال زمین شناس و فعال حوزه آب با هشدار نسبت به آینده وضعیت آب و پراکندگی جمعیتی در ایران گفت: «کمبود آب و نشست بیشتر، چاره‌ای جز مهاجرت گسترده مردم مناطق بیابانی شده باقی نخواهد گذاشت و این موج مهاجرت از بعد امنیتی یک تهدید بزرگ به‌حساب می‌آید.»
آقای کوثر تاکید کرد: «با توجه به مصرف بالای آب در بخش کشاورزی و فقدان برنامه برای مهار سیلاب‌ها در دشت‌ها، بخش قابل ملاحظه‌ای از بارش‌های پیش بینی شده در ماه‌های آینده به هدر خواهد رفت.»
به گفته نیک آهنگ کوثر، تداوم تنش آبی و تشدید آن، از جمله عوامل ایجاد بی‌ثباتی به‌حساب می‌آید.
او معتقد است همان‌طور که در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده، مهم‌ترین عوامل بحرانی شدن آب در ایران، فقدان حکمرانی منطقی و به علاوه آن، مدیریت نامناسب است.
آقای کوثر همچنین گفت: «نبود طرح جامع برای مدیریت آب و نداشتن نگاهی متناسب با توسعه پایدار، در آینده‌ای نزدیک می‌تواند ایران را به موقعیت خطرناک‌تری ببرد»
برگفته ای از سایت صدای امریکا بخش فارسی، ۲۵ اکتبر ۲۰۲۳