در گزارش این هفته حقوق افراد معلول نگاهی داریم به مجموعه‌ای از توهین‌های آشکار مقام‌های جمهوری اسلامی و صداوسیمای نظام اسلامی علیه افراد جامعه معلولان. این گزارش به‌همین دلیل ممکن است برای خواننده آزاردهنده باشد.
تصویر از شبکه‌های اجتماعی: در یک برنامه تلویزیون ایران، از زنانی که فرزند معلول دارند یا پایان خودخواسته بارداری را به جای داشتن فرزند معلول شدید قبول کرده‌اند، مصاحبه‌ای به‌مانند بازجویی کرد که به انتقادات گسترده در فضای مجازی منجر شد.
هشدار: این گزارش مثال‌هایی از توهین‌های مقام‌های جمهوری اسلامی خطاب به افراد معلول را دارد و خواندن آن آزاردهنده است. لطفا بااحتیاط این مطلب را بخوانید.
روز جهانی افراد معلول در ۱۲ آذر مانند سال‌های گذشته برگزار شد. در گذر این هفته، مقام‌های مسئول جمهوری اسلامی چه در گفتارهایشان و چه در رفتار صداوسیمای نظام، بار دیگر به شکل‌های مختلف ثابت کردند که نسبت به مسائل و مشکلات افراد جامعه معلولان ایران، به‌طور گسترده‌ای ناآگاهند.
مقدم بر همه، تصویری از یک برنامه تلویزیونی جمهوری اسلامی جنجال‌برانگیز شد که در آن زنی که چهار بار تصمیم به پایان خودخواسته بارداری گرفته است به مجری [خطاب به خودش] می‌گوید: «حداقل می‌توانستی چهار گریه‌کن امام حسین بدنیا بیاوری».
وزیر رفاه هم در یک مراسم با حضور افراد معلول و خانواده‌هایشان گفت «جهان در خصوص مسئله فلسطین کر و کور و لال شده» و آرزوی «ایران بدون معلول» را کرد. ناآگاهی‌های‌هایی که جنجالی شدند.
«دانش‌آموز ناراحت می‌شود»
علی همت محمودنژاد، رئیس انجمن دفاع از حقوق معلولان در یک برنامه تلویزیونی یادآور مناظره‌اش در گفتگوی ویژه شبکه دو شد که در آن، رضا مراد صحرایی، وزیر آموزش و پرورش خطاب به او گفت «دانش‌آموز وقتی معلول را سر کلاس می‌بیند ناراحت می‌شود. ما برای انتخاب معلم‌مان یک پروتکل داریم». محمودنژاد هم در پاسخ یادآور شد که «فرد معلول وقتی لیسانس و فوق‌لیسانس گرفت، چرا نباید معلم شود؟»
«به امید ایران بدون معلول»
آیین گرامیداشت روز جهانی افراد دارای معلولیت، در «باغ موزه دفاع مقدس» توسط سازمان بهزیستی و با حضور دو وزیر رفاه و کشور برگزار شد. خبرآنلاین در گزارش خود با یادآوری اینکه این مراسم «به‌دلیل عدم تحقق حقوق اولیه معلولان توسط کمپین معلولان و سمن‌های باسابقه و فعال در این حوزه تحریم شده» از قول م. الف، یک ورزشکار دارای معلولیت نوشت:
نام مراسم گرامیداشت روز جهانی معلول بود اما مسئولان گویا برای روز جهانی غزه در مراسم حضور پیدا کرده بودند.
مریم محبی، کارشناس حوزه معلولیت به خبرآنلاین گفت: شاید باور کردنی نباشد اما وزیر رفاه در این مراسم که تعداد زیادی از حاضران در آن افراد نابینا، ناشنوا و افراد دارای مشکلات گویایی بودند، گفت: جهان در خصوص مسأله فلسطین «کر و کور و لال شده». حتی ناشنوایان حاضر در سالن هم از طریق رابط زبان ناشنوایان که صحبت‌های سخنرانان را برای افراد ناشنوایان ترجمه می‌کرد متوجه این صحبت شدند. این حرف بسیاری از افراد بخصوص والدین بچه‌ها را ناراحت کرد.
صولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی که از سوی اتحادیه اروپا به جنایت علیه بشریت از طریق «هدایت روند سرکوب افرادی که برای حقوق قانونی خود از جمله حق آزادی بیان اعتراض کرده‌اند» متهم شده و در فهرست تحریم‌های ایالات متحده آمریکا قرار دارد، هم در این «آیین گرامیداشت» آرزوی «ایران بدون معلول» کرد.
محبی به خبرآنلاین گفت: وزیر رفاه حتی در پاین صحبت‌هایش هم گفت «به امید ایران بدون معلول!» در حالی‌که او می‌توانست با مباحث علمی به روش‌های پیشگیری از تولدهای معلول، اصلاح جاده‌ها، ایمنی جاده و خودرو و لزوم پیشگیری از معلولیت‌های ناشی از کار اشاره کند و بگوید دولت از این راه‌ها باید جلوی بروز معلولیت را بگیرد نه آنکه معلولان را بار اضافی جامعه خطاب و دل آنها را خون کند.
کمپین معلولان البته با فاصله چند روز در یک پست ایکس نوشت: وزیر؛ هیچ مددجوی پشت نوبتی وسایل توانبخشی نداریم/ بهزیستی؛ پشت نوبتی وسایل توانبخشی داریم. هنوز از شوک جمله قصار قبلی «ایران بدون معلول» وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیرون نیامده‌ایم که با اظهارنظری دوباره، شوک مضاعفی به معلولان وارد کرد! یا اطلاعات غلط بهش میدن و یا ایشون…
در این توییت دو اسکرین‌شات از دو خبر ضمیمه شده است که یکی از خبرها به نقل از وزیر رفاه می‌گوید: «هیچ مددجویی نیست که نیازمند تجهیزات پزشکی مانند عینک و سمعک باشد، اما این وسایل را نداشته باشد» و زیر آن، خبری به نقل از بهزیستی با این عنوان آمده است: «برخی معلولان پشت نوبت دریافت وسایل کمک توانبخشی» [هستند.]
قول بررسی قالیباف رودرروی عدم اجرای قانون
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی در مراسم گرامیداشت روزجهانی معلولان در فرهنگسرای بهمن با این یادآوری که «اطمینان دارم آنطور که باید و شاید حق شما که برگردن ما مسئولین و جامعه است، ادا نمی‌شود»، در پاسخ به سوال‌های حضار معلول که نسبت به عدم اجرای قانون حمایت از افراد معلول که توسط خود جمهوری اسلامی نوشته و تصویب شده است، گفت:
قول پیگیری اجرای بندهای قانون فعلی را می‌دهم. ما در مجلس روزهای سه‌شنبه نظارتی داریم که ۷ دقیقه وقت صحن را برای موضوعات خاص قرار می‌دهیم. لذا این قول را می‌دهم علیرغم برنامه‌ای که برای بررسی لایحه بودجه داریم یک جلسه نظارتی مجلس را خاص معلولان قرار دهم و از برخی دوستان این قشر به نمایندگی دعوت خواهم کرد تا در این جلسه حضور داشته باشند و به‌صورت مجدانه مسائل شما پیگیری شود.
«ترویج و تشویق به معلول‌زایی در صداوسیما»
کمپین معلولان در ایکس با انتشار یک ویدیو نوشت: ترویج و تشویق به معلول‌زایی در صداوسیما حکومتی که به مسئولیت و تکالیف قانونی خودش در قبال افراد دارای معلولیت عمل نمی‌کند چرا باید معلول‌زایی را به قیمت افزایش جمعیت ترویج کند و خانواده‌ها و جامعه را دچار چالش جدی کند؟! از بحران معلولیت و فروپاشی بنیان خانواده‌ها چه می‌دانید؟!
این پست در کنار مطلب خبرگزاری انتخاب در ایکس که در آن نوشته شده « پاسخ مهمان خانم به سئوال عجیب صداوسیما: با خودم می گویم تو حداقل می توانستی ۴ گریه کن امام حسین به دنیا بیاری»، به مجموعه‌ای از نظرات انتقادی علیه عدم اجرای قانون‌های جمهوری اسلامی توسط این نظام، مبدل شد.
تصاویر منتشرشده از یک برنامه تلویزیونی است که در آن افراد معلول در کنار مادرانی قرار می‌گیرند که به دلایل مختلف، یا قبول کرده‌اند نوزاد معلول بدنیا بیاورند یا اینکه تصمیم به پایان خودخواسته بارداری گرفتند. یکی از این مادرها که گفته می‌شود چهاربار بارداری‌اش را خاتمه داده می‌گوید:
چه جوری بگم؟ من چهارتا بچه را فدای خودخواهی خودم کردم و اینکه هربار به روزه امام حسین می‌روم، هر بار که دم در خانه امام حسین زانو می‌زنم، شرمندگی‌اش یک طرف، همیشه می‌گم خدا لعنتت کنه دختر، تو حداقل می‌توانستی چهار تا گریه کن امام حسین بیاوری.
در واکنش به این ویدیو حساب کاربری هزاردستان۱۹۸۰ با برچم جمهوری اسلامی در ایکس نوشت: غربال‌گری را حذف کردن و حالا دارن زمینه‌سازی برای اتفافات بعدش می‌کنن. خیلی ابله هستید.
غربال‌گری، مجموعه‌ای از تست‌های زمان بارداری است تا از طریق آن، شرایط ژنتیکی فرد مشخصی سنجیده و امکان معلول بودن جنین مشخص شود. برای برخی از بیماری‌های نادر به مادر توصیه می‌شود تا پایان خودخواسته بارداری را انتخاب کند. غربال‌گری پیش‌تر در ایران اجباری بود اما برابر «قانون جوانی جمعیت» که دل‌مشغول افزایش گسترده جمعیت برابر خواسته‌های علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی است اجبار آن برداشته شد.
با توجه به شرایط اقتصادی ایران، حالا خانواده‌ها باید تصمیم بگیرند تا هزینه این غربال‌گری را پرداخت کنند یا چون مانند دیگر موارد لازم زندگی، گرانقیمت شده و از توانشان خارج است آن را از سبد هزینه‌هایشان خارج کنند.
یک کاربر دیگر همین برنامه را این مرتبه از اکانت مطفی فقیهی، مدیر سایت خبری انتخاب بازنشر کرده و نوشته:
بچه معلول نسبت به بچه سالم حداقل دو برابر هزینه داره، نیاز به رسیدگی ۲۴ ساعته داره، احتمالاً باعث میشه یکی از والدین تا آخر عمر به پرستار بدون حقوق تبدیل بشه. دولت هزینه‌ش رو میده؟ نه. دولت براش زیرساخت تفریح/کار/آموزش آماده میکنه؟ نه. دولت وسایل ضروری معلول رو تامین میکنه؟ نه
نظیری، یک فرد معلول هم در ایکس نوشت: بعنوان فرد معلول توصیه میکنم. بی‌فرزند ماندن خیلی بهتر از داشتن فرزند معلول هست تا جایی که امکان داره نگذارید حتی یک فرد به جامعه معلولان اضافه بشه. رنجی که فرد معلول تحمل میکنه غیر قابل وصف هست. مخصوصا در کشورهای جهان سومی که حمایت نمی‌شوند.
عاطفه معصومی، در گزارش تجارت‌نیوز با تیتر «افزایش جمعیت به قیمت معلول‌زایی/ اوج تحقیر افراد دارای معلولیت را در صداوسیما دیدیم» یادآور شد که طبق قانون، صداوسیما بایستی آگاهی‌دهنده مسائل افراد معلول باشد اما:
تاکنون بارها شده که افراد دارای معلولیت از صداوسیما خواسته‌اند که بخشی از برنامه‌های این رسانه را به این افراد اختصاص دهد تا کارشناسان این حوزه قدمی در جهت آگاهی از وضعیت افراد دارای معلولیت و حقوق آنها را بالا بردارند. صداوسیما زیر بار اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان نرفت و ساعت‌ها برنامه‌ای که حق افراد دارای معلولیت بود به محاق رفت. نه‌تنها صداوسیما در این زمینه آگاهی نداد، بلکه تلاش‌های بی‌وقفه افراد دیگر برای کاهش معلول‌زایی در کشور را هم زیر سوال برد.
سیمین کاظمی، جامعه‌شناس هم به تجارت‌نیوز گفت شیوه اجرای این برنامه، «به نوعی اعتراف‌گیری و گرفتن ابراز پشیمانی از زنان است» و افزود: صداوسیما به عنوان دستگاه تبلیغات رسمی، این زن را جلوی دوربین برده تا به این وسیله زنانی که پایان خودخواسته بارداری داشته‌اند را سرزنش کرده و گناهکار نشان دهد. صداوسیما خواسته این زنان را در پیشگاه افکار عمومی شرمنده و محکوم کند. زمانی هم که فرد گناهکار و مجرم شناخته شود، در اجتماع هم طرد می‌شود. هدف صداوسیما طرد اجتماعی زنانی است که پایان خودخواسته بارداری دارند.
اصفهان: پنج ون در پایان چشم‌انتظاری ۱۰ ساله
پنج ون ویژه حمل‌ونقل شهری افراد معلول وارد شهر اصفهان شدند اما به گفته خبرگزاری ایمنا، خبرگزاری شهر و شهروندی ایران، «به دلیل آلودگی هوا و تعطیلی مدارس و ادارات»، رونمایی از آنها به تاخیر افتاده است. البته علی معرک‌نژاد، مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری اصفهان به ایمنا گفت:
این تعداد ون با نیازها و خواسته‌های معلولان هم‌خوانی ندارد، اما این آغاز اقدامات در این زمینه است و در مراحل بعدی که ون‌ها را تحویل می‌گیریم، بازهم تعدادی را به این کار اختصاص می‌دهیم.
خبرگزاری ایرنا هم در گزارش «پایان چشم‌انتظاری ۱۰ ساله «معلولان» و راهی که هموار شد» یادآور شد که تهران در ۱۳۹۱ با ۲۰ ون خدمات حمل‌ونقل شهری به افراد معلول ارائه داد و نوشت «اکنون بیش از ۱۲۰ ون خدمات ارائه می‌کنند» (که البته شاید نصف آنها فعال باشند و عمده آنها در دست تعمیر باقی مانده‌اند). ایرنا به نقل از علیرضا ابراهیمیان، مشاور شهرداری اصفهان که عضو هیات مدیره انجمن حمایت از بیماران آسیب‌های نخاعی حانا است نوشت:
زنجیره سفر معلولان از در منزل، گذر از معابر و کوچه‌ها تا رسیدن به معبر اصلی در صورت مناسب بودن پیاده‌روها و اتصال خیابان تا رسیدن به شبکه حمل و نقل بسیار طاقت‌فرساست و این در حالی است که باید شرایط دسترسی به ایستگاه اتوبوس و تاکسی فراهم باشد که این مهم برای تمامی معلولان بخصوص معلولان جسمی _حرکتی(ویلچر نشین) مهیا نیست.
یک مدرسه برای دانش‌آموزان اوتیسم
شبکه شرق در گزارش «وزیر آموزش و پرورش اعلام کرد: جزئیات مهم از مدرسه ویژه برای دانش‌آموزان اوتیسم» به‌نقل از رضامراد صحرایی، وزیر آموزش و پرورش نوشت:
به مناسبت روز جهانی معلولان فرصتی برای خدمت رسانی به کودکان دارای نیازهای ویژه پیش آمده است و توانستیم پیگیر تأسیس مدرسه‌ی ویژه برای دانش آموزان اوتیسم باشیم.
او همچنین گفت برای دانش‌آموزان استثنایی (عبارتی که جمهوری اسلامی برای دانش‌آموزان معلول استفاده می‌کند)، «رشته موسیقی برای دانش‌آموزان اوتیسم و رشته خدمات عمومی» در شورای عالی آموزش و پرورش تصویب شده است. او در موضوع جذب آموزگار استثنایی هم گفت که «دو هزار و ۳۳۲ ظرفیت تخصیص داده شد که ۷۰۰ ظرفیت جذب شده‌اند و هزار نفر دیگر در تکمیل ظرفیت جذب خواهند شد».
برگرفته ای از سایت رادیو زمانه، ۱۳ دسامبر ۲۰۲۳