در حالی که ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم جمهوری اسلامی، به‌‌تناوب ادعای «کنترل نرخ تورم» و «رسیدن به قله» را مطرح می‌کند، آمارهای رسمی و گزارش‌های میدانی از بغرنج‌تر شدن وضعیت اقتصادی مردم در دو سال اخیر حکایت دارند و آشکار می‌کنند که سرانه مصرف اقلام خوراکی ضروری مانند گوشت، مرغ، برنج، لبنیات و حتی نان در دهک‌های درآمدی پایین جامعه به‌طور معناداری کمتر شده است.
یکی از اقلام خوراکی که مصرف آن در نتیجه برنامه‌های اقتصادی جمهوری اسلامی در بیش از چهار دهه گذشته به‌شدت کاهش یافت، گوشت قرمز بود. بر مبنای استانداردهای جهانی، متوسط سرانه مصرف گوشت برای کسانی که گیاهخوار نیستند، حدود ۱۲ کیلوگرم در سال است.
سرانه مصرف گوشت در ایران به دلیل افزایش نرخ تورم و کاهش قدرت خرید مردم همواره سیر نزولی داشته است. آمارها نشان می‌دهد که میزان مصرف گوشت ایرانیان در دهه ۹۰ به حدود چهار تا پنج کیلوگرم در سال رسید. حالا نیز آن‌طور که برخی کارشناسان اقتصادی نزدیک به حاکمیت می‌گویند، سرانه مصرف گوشت دهک‌های درآمدی پایین به زیر دو کیلوگرم در سال رسیده است.
مهدی سروی، کارشناس اندیشکده اقتصاد مقاومتی، در یک برنامه تلویزیونی گفت میانگین مصرف گوشت سه دهک پایین جامعه دو کیلوگرم در سال یا حتی کمتر از آن است.
او افزایش قیمت دام زنده و به دنبال آن افزایش قیمت گوشت قرمز را دلیل اصلی کاهش مصرف آن خواند اما اذعان کرد که نوسانات نرخ ارز و تاخیر دولت در تامین نهاده‌های دامی دامداران در این گرانی‌ها تاثیرگذار بوده‌اند.
مرور قیمت کالاهای اساسی از دو دهه پیش تاکنون آشکار می‌کند که قیمت تمام کالاهای خوراکی طی ۲۰ سال چندین برابر شده، در حالی که نرخ دستمزد و میزان درآمد خانواده‌ها تغییر محسوسی نکرده است. به‌عنوان مثال، در سال ۱۳۸۳ بهای یک کیلو گوشت قرمز در ایران در محدوده قیمتی ۴۵ هزار تومان بود. این رقم در سال ۱۳۹۹ با رشدی فزاینده، از کیلویی ۱۰۰ هزار تومان نیز فراتر رفت. حالا هم بهای گوشت قرمز از کیلویی نیم میلیون تومان بیشتر شده است.
به گفته علی‌اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی، در حال حاضر خرید یک کیلو ران گوسفندی دست‌کم ۶۵۰ هزار تومان، سردست حدود ۷۵۰ هزار تومان و گوشت خورشتی حدود ۷۰۰ هزار تومان تمام می‌شود و احتمال افزایش این قیمت‌ها نیز وجود دارد؛ زیرا دام زنده به تعداد کافی در ایران موجود نیست.
گزارش مرکز آمار ایران از تورم آذرماه نشان می‌دهد که نرخ گوشت قرمز سالانه حدود ۱۳۰ درصد تورم دارد. با این حال، روند افزایش قیمت‌ها چنانچه گفته شد، به گوشت قرمز محدود نیست و دیگر اقلام ضروری خوراکی از تخم‌مرغ گرفته تا لبنیات و مرغ را هم شامل می‌شود.
دولت ابراهیم رئیسی قیمت مصوب مرغ را کیلویی ۷۳ هزار تومان اعلام کرد اما مشاهده نرخ فروشگاه‌ها نشان می‌دهد که بهای مرغ در بازار به کیلویی ۱۰۰ هزار تومان رسیده و قیمت سینه مرغ نیز از کیلویی ۲۰۰ هزار تومان عبور کرده است. هرچند بهای سینه مرغ بسته‌بندی‌شده به بیش از ۲۶۰ هزار تومان هم می‌رسد.
رویکرد دستوری دولت در نرخ‌گذاری اقلام ضروری و کنترل قیمت‌ها با اعمال فشار بر تولیدکنندگان بیش از اینکه به کاهش نرخ تورم منجر شود، التهاب در بازار را به دنبال داشته است. دولتی‌ها از یک سو تولیدکنندگان را تحت‌فشار می‌گذارند که با نرخ‌های دستوری و در چارچوب‌های تعیین‌شده محصولاتشان را تولید و توزیع کنند و از سوی دیگر تعهداتشان در تامین نیازهای اولیه آنان را زیر پا می‌گذارند.
فعالان اقتصادی و اجتماعی از سال‌ها پیش درباره به خطر افتادن امنیت غذایی در ایران هشدار دادند. این هشدارها با روی کار آمدن دولت منصوب علی خامنه‌ای به اعلان قرمز رسید. حالا در سالی که رهبر جمهوری اسلامی آن را «کنترل تورم و رشد تولید» نامیده است، آمارهای رسمی از وخامت وضعیت معیشت مردم خبر می‌دهند. در حالی که ابراهیم رئیسی و مسئولان دولتش پیوسته ادعای «رسیدن به قله» را مطرح می‌کنند.
پیش‌تر مرضیه حسین‌نژاد، دبیر علمی همایش ملی پژوهش‌های کاربردی در امنیت غذایی، با استناد به گزارش‌های سازمان خواروبار جهانی (فائو) گفته بود که ایران سال ۲۰۲۲ از نظر امنیت غذایی رتبه ۹۰ را در جهان داشت، در حالی که رتبه ایران در گزارش دو سال قبل این سازمان ۷۶ بود.
زهرا کاویانی، پژوهشگر مرکز پژوهش‌های مجلس، نیز به‌تازگی از افزایش چشمگیر نرخ فقر در ایران خبر داد و گفت که جمعیت فقرای ایران در سال ۱۴۰۱ از ۲۵ میلیون نفر فراتر رفت.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۹ ژانویه ۲۰۲۴