عمارت تاریخی امین‌لشکر در محله عودلاجان تهران که میراث به‌جامانده از دوران قاجاریه است، در پی بی‌اعتنایی وزارت میراث فرهنگی و شهرداری تهران در آستانه تخریب کامل قرار دارد. خبرگزاری ایسنا، روز چهارشنبه هشتم فروردین با انتشار تصاویری از این عمارت تاریخی نوشت که تاج آن با تزئینات آجرکاری و گچ‌بری فروریخته و فرایند تخریب به بخش‌های دیگر عمارت نیز سرایت کرده است.
کنشگران میراث فرهنگی از مدت‌ها قبل درباره روند تخریب عمارت قاجاری امین‌لشکر و اینکه این خانه تاریخی اکنون به محل تجمع افراد بی‌خانمان و درگیر اعتیاد تبدیل شده است، هشدار دادند اما شهرداری و میراث فرهنگی اقدامی برای مرمت، بازسازی و نگهداری آن انجام ندادند.
امین‌لشکر با نام کامل «میرزا قهرمان قمشه‌ای اصفهانی امین‌لشکر» از وزیران و رجال دربار ناصرالدین‌شاه قاجار بود که در سال ۱۲۹۲ برای خود یک عمارتی آجری مجلل در ضلع شرقی میدان توپخانه ساخت.
بر اساس روایت عبدالله مستوفی در کتاب «شرح زندگانی من»، امین‌لشکر برای اینکه بتواند یکی از درهای عمارتش را در میدان توپخانه باز کند، مبلغی را به ناصرالدین‌شاه قاجار داد. پس از آنکه مجوز گشودن در نیز صادر شد، سردر عمارت را با گچ‌بری‌های تجملی تزیین کرد و بر شکوه میدان افزود.
عبدالله مستوفی درباره سرنوشت این عمارت نیز نوشته است که امین‌لشکر در نهایت به دلیل «ولخرجی‌هایش» مجبور شد آن خانه مجلل را بفروشد. پس از آن نیز این عمارت مدتی محل استقرار بانک شاهنشاهی بود و سپس نیز بانک بازرگانی ایران در آن مستقر شد.
بنابر روایت مستوفی «امین‌لشکر در سمت وزیر گمرک‌خانه و رئیس خالصجات مبالغ زیادی برداشت کرد و کم آورد. او در دوم ذی‌حجه سال ۱۳۰۲ قمری از سمت خود عزل شد. با آنکه ۱۵ هزار تومان بدهی‌اش را شاه بخشید، اما مجبور شد که خانه و عمارت خود را در میدان توپخانه به شاه واگذار کند».
در روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه نیز درباره این عمارت آمده است: «خانه امین‌لشکر را امین‌الدوله از شاه خرید، ۱۵ هزار تومان که یک جغه الماس هشت هزار تومانی داد و هفت هزار تومان نقد.»
وحیدرضا شهاب موحد، پژوهشگر و کنشگر بافت تاریخی تهران، حدود یک سال پیش از تشکیل پرونده برای ثبت ملی این عمارت تاریخی خبر داد و گفت که این پرونده به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی هم ارسال شده است اما این وزارتخانه برای ثبت، مرمت و نگهداری آن اقدامی انجام نداد. شهرداری تهران نیز باوجوداینکه مالک سه دانگ این عمارت تاریخی است، نسبت به تخریب تدریجی آن اعتنا نکرد.
با اینکه فعالان میراث فرهنگی بارها درباره وضعیت خانه امین‌لشکر و ضرورت مرمت و حفظ و احیای آن هشدار دادند، به گفته وحیدرضا شهاب موحد، به دلیل اینکه فرایند نقل و انتقال مالکیت آن عملیاتی نشده، اقدامات حفاظتی برای ملک نیز انجام نشده است.
مقایسه تصاویر این عمارت تاریخی از یک سال پیش تاکنون، روند تخریب سریع آن را در سایه بی‌اعتنایی مسئولان وزارت میراث فرهنگی و شهرداری نشان می‌دهد. تصاویر حدود یک دهه قبل نیز آشکار می‌کند که عمارت امین‌لشکر در حالی اکنون در مرحله تخریب کامل است که تا سال ۱۳۹۳ درها، ستون‌ها و پنجره‌های آن سالم بود.
محله عودلاجان در منطقه ۱۲ از محله‌های قدیمی تهران است که به دلیل وجود بناها و عمارت‌های تاریخی اهمیت ویژه‌ای دارد، با این حال این منطقه اکنون به یکی از محله‌های پرآسیب شهر تهران تبدیل شده است. درحالی‌که این محله در دوران قاجار یکی از بزرگ‌ترین و شاه‌نشین‌ترین محله‌های شهر تهران بود. این محله که پیشینه آن به دوران صفویان بازمی‌گردد تا زمان پهلوی دوم به‌رغم گسترش بازار حیات اجتماعی خود را حفظ کرد اما پس از انقلاب سال ۵۷ به پاتوق افراد بی‌خانمان تبدیل شد.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۲۹ مارس۲۰۲۴