امیرحسین میراسماعیلی
بررسی‌های ایندیپندنت فارسی و گفت‌وگو با تعدادی از کاربران و نصب‌کنندگان اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در شهرهای مختلف ایران حاکی از آن است که در هفته‌های اخیر هزاران عدد از این دستگاه‌ها در سراسر ایران راه‌اندازی شده‌اند و، با سرعت قابل توجه ۱۵۰ تا ۳۰۰ مگابایت دانلود در ثانیه، استفاده ایرانی‌ها از اینترنت بدون فیلتر جهانی را میسر کرده‌اند.
یکی از فروشندگان مودم‌های استارلینک در تهران درباره هزینه استفاده و کیفیت آنتن‌دهی آن به ایندیپندنت فارسی گفت: «در حال حاضر قیمت فروش دستگاه نسل دوم استارلینک در ایران حدود هزار یورو و قیمت نسل سوم این دستگاه که اینترنت جهانی را با سرعت بالاتری ارائه می‌دهد هم حدود یک هزار و ۵۰۰ یورو است. درنتیجه بیشتر مردم آن را به‌صورت اشتراکی با اقوام و همسایگان خود می‌خرند. یعنی مثلا هزینه حدود ۷۰ میلیون تومانی برای خرید و نصب یک دستگاه از سوی هشت خانواده مستقر در یک ساختمان پرداخت می‌شود و هزینه اشتراک ماهانه استارلینک که حدود ۱۰۰ یورو است نیز برای هشت تا ۱۰ خانواده مبلغ چندانی نمی‌شود. ضمن آنکه همه دستگاه‌های استارلینک به کاربران سه ماه استفاده رایگان هدیه می‌دهند.»
یکی از دیگر از فروشندگان مودم استارلینک در پایتخت ایران نیز روز جمعه ۱۶ شهریور در گفت‌وگو با ایندیپندنت فارسی خبر داد که در هفته‌های اخیر تعداد ورود پنهانی این دستگاه از عراق، اقلیم کردستان، پاکستان و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به ایران رشد چشمگیری داشته و به همین دلیل بازار فروش و نصب این دستگاه در شهرهای مختلف ایران به‌شدت داغ شده است.
همچنین یکی از اهالی استان مازندران به ایندیپندنت فارسی می‌گوید: «درحال حاضر با همین اینترنت استارلینک با شما صحبت می‌کنم. سرعت دانلود من بالای ۲۰۰ مگابایت است و با همسایگان خود در ساختمان به‌صورت اشتراکی از استارلینک استفاده می‌کنیم. از شر فیلترینگ و سرعت افتضاح اینترنتی که تا حالا داشتیم راحت شدیم و هزینه اشتراک ماهانه استارلینک که با همسایگان پرداخت می‌کنیم هم چیز زیادی نشده است. ضمن آنکه سه ماه اشتراک رایگان هم داشتیم. تحقیر شدن مجدد جمهوری اسلامی در سرکوب و سانسور برای ما بسیار لذت‌بخش است.»
مودم‌های نسل سوم استارلینک توانایی ارائه اینترنت پرسرعت را به تلفن‌های همراه دارند و گفته می‌شود دلیل اصلی ممانعت نظام جمهوری اسلامی از رجیستر کردن تلفن‌های سری ۱۴ و ۱۵ آیفون نیز همین امر است. این درحالی است که پیش از این مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی اعتراف کرده بود که «مقابله با استارلینک دشوار و نامحتمل است».
مجله «پیوست» در ایران هم اخیرا در گزارشی با عنوان «استارلینک در ایران با دسترسی آزاد و اجتناب‌ناپذیر» نوشت: «استارلینک مدت‌ها است که در ایران استفاده می‌شود و متقاضیان اکنون می‌توانند این تجهیزات را آنلاین سفارش دهند، در محل خود تحویل بگیرند و بهای آن را پرداخت کنند.»
بنا بر گفته کاربران ایرانی به ایندیپندنت فارسی، سرعت دانلود آنتن‌های نسل سوم استارلینک به‌طور معمول بیش از ۳۰۰ مگابایت بر ثانیه است و اگرچه هنوز مانند نسل دوم در ایران پرتعداد نیستند، با کمی جست‌وجو می‌توان آن را با قیمت‌های ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان خرید.
اکنون در واکنش به انتشار تصاویر مختلف و توییت‌های کاربرانی که از وصل شدن به اینترنت استارلینک در ایران پرده برمی‌دارند، میلاد نوری، فعال حوزه اینترنت در ایران، در شبکه اجتماعی اکس نوشت: «همین اپراتورهای موبایل که با حذف بسته‌های پرحجم اینترنت گران و بی‌کیفیت رو توی پاچه ملت می‌کنن، چند سال بعد و طبق رویه همیشگی یه نامه می‌زنن به مسئولین وقت که توروخدا یه کاری کنید که مردم گاهی در کنار استارلینک، از خدمات اینترنت ما هم استفاده کنند. همیشه دیر می‌فهمند.»
حسین صارمی، فعال سیاسی نزدیک به دستگاه‌های امنیتی در ایران، هم نوشت: «مجتمع‌های مسکونی تهران در حال نصب استارلینک هستند و به‌زودی احتمالا با کاهش قیمت و افزایش تقاضا، کنترل اینترنت هم مانند تلویزیون از دست حاکمیت خارج شود. چنین نحوه ناصحیح مدیریتی باید در دانشگاه‌های جهان به عنوان الگوی شکست تدریس شود.»
در همین حال تعدادی از کاربران استارلینک در ایران به دیگر شهروندانی که قصد خرید آن را دارند، توصیه کرده‌اند تا از یک پارچه نازک و رنگی برای مخفی کردن آن روی پشت‌بام استفاده کنند تا ماموران جمهوری اسلامی نتوانند آن‌ها را شناسایی کنند. در قوانین جمهوری اسلامی هیچ قانونی برای نحوه جریمه یا اقدامات قضایی علیه استفاده‌کنندگان از استارلینک و دیگر اینترنت‌های ماهواره‌ای پیش‌بینی نشده است، اما مقامات وزارت ارتباطات و فناوری در دولت ابراهیم رئیسی پیش از این بارها مدعی غیرقانونی بودن استفاده از اینترنت‌های ماهواره‌ای شده بودند.
شهریور ۱۴۰۲، ایلان ماسک، مالک شرکت اسپیس‌اکس، که اینترنت ماهواره‌ای استارلینک را در بسیاری از کشورهای جهان راه‌اندازی کرده است، خبر داده بود که نامه‌ای را از مقام‌های جمهوری اسلامی درباره پوشش اینترنت استارلینک در ایران دریافت کرده است. نامه‌ای که ایلان ماسک لحن آن را بسیار محترمانه خواند تا به نظر برسد که مسئولان جمهوری اسلامی نیز خود با اطلاع از عدم توانایی در کنترل آن یا ارسال پارازیت بر روی آن، خواستار رسیدن به تعاملی درباره جزئیات آن با ایلان ماسک هستند.
در حال حاضر هنوز مشخص نیست که چند نفر در ایران از از اینترنت ماهواره‌ای استارلینک استفاده می‌کنند، اما میزان علاقه ایرانیان به خرید و استفاده از آن چنان درحال افزایش است که ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی در ایران، می‌گوید: «ما با این موضوع مواجه هستیم که منظومه‌های ماهواره‌ای در حال آمدن هستند و ممکن است به یک‌باره کل شبکه ملی اطلاعات زیر سوال برود. اگر شبکه ملی اطلاعات نتواند خدمات بهتر، ارزان‌تر، با سرعت بیشتر و با تنوع بیشتر ارائه دهد، عملا شبکه ملی تحت‌الشعاع شبکه‌های جهانی اینترنت ماهواره‌ای که عمدتا هم آمریکایی هستند قرار خواهد گرفت.»
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۷ سپتامبر ۲۰۲۴