وزیر اقتصاد دولت چهاردهم گفته قیمت دلار نیمایی را بالا می‌بریم و دلار آزاد را هم کاهش می‌دهیم تا این دو نرخ به یکدیگر نزدیک شوند. تیم اقتصادی دولت پزشکیان در حالی کاهش و تثبیت نرخ ارز را جزو نخستین اهداف خود قرار داده که برخی کارشناسان معقتدند اگر دولت نتواند در سیاست خارجی تنش‌زدایی کند و تحریم‌ها همچنان پابرجا باشند ممکن است قیمت دلار تا ۸۰ هزار تومان افزایش یابد.
عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد دولت پزشکیان در همایش بانکداری اسلامی گفته «در بازار ارز سیاست جدیدمان این است که بازار به نرخ نیما نزدیک شود. هم دلار نیما را افزایش می‌دهیم و هم نرخ بازار را کاهش می‌دهیم.»
وزیر اقتصاد افزوده که «معنی ندارد چند نرخ ارز داشته باشیم، البته می‌دانم فشار از بیرون است اما بانک مرکزی نباید اجازه این کار را بدهد.»
او همچنین گفته که «باید از مداخلات دولت در اقتصاد و نرخ ارز جلوگیری کنیم.» وی تأکید کرده «باید جلوی رانت و ضربه خوردن به صادرات را بگیریم. باید کاری کنیم تراز تجاری ما مثبت شود و تورم کنترل شود و اقتصاد پیش‌بینی پذیر شود. چرا باید این مقدار در اقتصاد دخالت شود؟»
این سخنان در حالی از سوی عبدالناصر همتی مطرح شده که چند نرخی شدن ارز هنگامی که او به عنوان رئیس بانک مرکزی در دولت حسن روحانی فعال بود وارد مرحله جدیدی شد و نرخ ارز نیمایی به وجود آمد!
تیم اقتصادی دولت پزشکیان تلاش دارد کاهش یا ثابت نگه داشتن نرخ ارز را به عنوان نخستین موفقیت خود در ادامه اقتصاد آشفته کشور نشان دهد. برخی کارشناسان اما معتقدند دولت با دستبرد به منابع صندوق توسعه ملّی توانسته طی هفته‌های گذشته قیمت ارز را مدیریت کند و در صورتی که توافق هسته‌ای به سرعت صورت نگیرد و تحریم‌ها برداشته نشود قیمت دلار در نیمه دوم سال افزایش خواهد یافت.
روزنامه «دنیای اقتصاد» روز گذشته در گزارشی درباره نوسانات قیمت ارز نوشته بود که «بررسی روند معاملات ارزی از ابتدای سال جاری تا کنون حاکی از آن است که در بیشتر روزهای نیم‌سال نخست قیمت شاخص‌های ارزی در وضعیت رشد منفی قرار داشته‌اند. تحلیلگران معتقدند که عوامل مختلف سیاسی اقتصادی مسبب این شرایط است»
در این مطلب آمده بود که «در بخش عوامل سیاسی می‌توان به فاصله گرفتن ریسک‌‌ها از فضای بازار اشاره کرد. از سوی دیگر تحریم و یا قطع‌نامه جدیدی نیز علیه اقتصاد کشور وضع نشده که بخواهد موجب تشدید انتظارات تورمی فعالان بازار شود. در مقابل یعنی در طرف عوامل اقتصادی، تحلیلگران نوعی رکود را در بازارهای کشور شناسایی کرده‌اند که موجب افت تقاضا در بازار ارز شده است.»
«دنیای اقتصاد» تأکید کرده که «از سوی دیگر بازارساز با اتکا بر دارایی‌های ارزی خود در مواقع لزوم با حمایت از طرف عرضه مانع از شکل‌گیری نوسانات قیمتی شدید می‌شود. عوامل ذکر شده در بازار نیم‌سال نخست ۱۴۰۳ موجب حضور نرخ شاخص‌های ارزی در وضعیت قرمز شده است.»
برخی تحلیلگران بر این باورند که مانند سال‌های گذشته امکان رشد نرخ شاخص‌های ارزی در نیمه دوم سال وجود دارد. اما در صورت تداوم شرایط کم‌ریسک در مناسبات سیاسی و همچنین حمایت بانک مرکزی از پول ملی چشم‌انداز بلندمدت بازار نیز می‌تواند کم‌نوسان باشد.
در این میان سعید مشکات کارشناس و تحلیلگر اقتصادی در گفتگو با وبسایت «تجارت نیوز» درباره کنترل قیمت ارز در دولت چهاردهم گفته «ثبات بازار بیشتر به خلاء سیاسی که طی چند ماه اخیر در کشور شکل گرفت، مربوط است و سمت‌وسوی آن خیلی مشخص نیست.»
این کارشناس اقتصادی افزوده «همچنین دلیل دیگر ایجاد ثبات ارزی هم برداشتی است که از صندوق ذخیره ارزی انجام شد. به هر حال، زمانی که آن هشت میلیارد دلار را از صندوق برمی‌دارند و تبدیل به ریال می‌کنند، در بازار تأثیر می‌گذارد. در نتیجه، برداشت‌هایی که این چند ماه صورت گرفته، نرخ ارز را آرام نگه داشته است.»
او با تاکید بر اینکه نمی‌توان به خوشبینی سیاسی اتکا کرد، افزوده که «اگر آقایان به دنبال مذاکره هستند، به دنبال مذاکرات بروند؛ آقای روحانی هم دنبال مذاکرات بود اما دلار همچنان بالا می‌رفت. یک مورد دیگر هم این است که هنوز سیاست آمریکا مشخص نیست.»
به عقیده این کارشناس اقتصادی «یک فهم غلط وجود دارد که فکر می‌کنند ارتباط منطقه‌ای را می‌توان توسعه داد. اما تا زمانی که تحریم‌های ثانویه و رابطه خصمانه با غرب وجود دارد، خیلی طبیعی است که همسایه‌ها هم با ایران کار نکنند. کشورهای همسایه همگی هم‌پیمان غرب هستند؛ به‌عنوان مثال، اگر عراق بخواهد از ما گاز بخرد، باید از اوپک مجوز بگیرد.»
او با اشاره به احتمال کاهش تحریم‌ها گفته که «اگر قرار باشد تحریم‌ها کمتر شوند، اول باید تیم سیاست خارجه دولت و راهبردهای آن مشخص شود که در حال حاضر تیم مشخص شده است؛ اما درباره راهبردها تا حرفی می‌زنند، می‌گویند ما دنبال توسعه روابط منطقه‌ای هستیم که این حرف غلطی است. اما در مورد مذاکره، یک طرف دوم هم وجود دارد که در اینجا آمریکاست.»
رحمان سعادت کارشناس اقتصادی نیز معتقد است که «احتمالا تورم نیم سال اول باعث شود دلار را تا ۸۰ هزار تومان نیز ببینیم.»
به گفته رحمان سعادت مهم‌ترین عاملی که بازار ارز پس از روی کار آمدن پزشکیان صعود قابل توجهی را تجربه نکرده موضوع سیاست خارجی است و همچنان فضای چالشی در حوزه ارزی ایجاد نشده است.
این تحلیلگر اقتصادی گفته بجز مسائل سیاست خارجی و رویکرد جمهوری اسلامی در حوزه بین‌الملل، قیمت ارز همچنین به مسائل داخلی و تورم نیز حساس است.
او تأکید کرده که «تورم شش ماه اول عموما در نرخ ارز ماه دوم تأثیرگذار خواهد بود و معتقدم که دلار تا ۷۰ و ۸۰ هزار تومان هم افزایش پیدا می‌کند. این یک رویه طبیعی است و اقتصاد بدون توجه به هیچ دولتی کار خودش را می‌کند. البته اگر سیاست‌های بین المللی تنش‌زا باشد این عدد ممکن است بالای ۱۰۰ هزار تومان هم افزایش پیدا کند.»
او همچنین با بیان سناریویی خوشبینانه گفته «تثبیت دلار روی ۶۰ هزار تومان خیلی هم کار غیر ممکنی نیست»: «اگر دولت چهاردهم تا آخر سال بتواند دلار ۶۰ هزار تومانی را نگه دارد که کار خیلی سخت و بزرگی انجام داده به نظر من از نظر اقتصادی نیز اهمیت دارد و می‌شود بقیه قیمت‌ها را نیز کنترل کرد. این را نیز در نظر بگیریم که اگر گشایشی در حوزه سیاست خارجی و وفاق ملی رخ بدهد بعید نیست که دلار زیر ۵۰ هزار تومان هم بیاید.»
رحمان سعادت تأکید کرده عملی شدن سناریوی خوشبینانه نیازمند «مهارت» مسعود پزشکیان است و توضیح داده که «او باید بتواند هم فضای بین‌المللی و هم فضای داخلی را هماهنگ کند. احتمالا این هفته یا هفته بعد آقای پزشکیان به نیویورک سفر می‌کند و خب طبیعتا آنجا اولین دیدار‌های خارجی خود را انجام خواهد داد. این تنها مربوط به رئیس جمهور نیست و معتقدم که سیستم جمهوری اسلامی به این نتیجه رسیده که در عرصه بین الملل تنش زدایی کند.»
این کارشناس اقتصادی تأکید کرده که «اگر تثبیت اقتصادی انجام نشود، هرگونه تنش می‌تواند تورم را به همراه داشته باشد که تحملش برای قشر متوسط و حتی متوسط به بالا نیز سخت است.»
برگرفته ای از سایت کیهان لندن، ۱۱ سپتامبر ۲۰۲۴