تخت جمشید، یادگار بهجامانده از دوران شکوه و جلال ایرانیان در زمان هخامنشیان، این روزها با تهدیدهای جدی مختلفی مواجه است؛ از فرونشست زمین که بر اساس گزارش‌های زیست‌محیطی به نزدیکی این محوطه باستانی رسیده تا نفوذ رطوبت در سازه‌ها و هجوم گلسنگ‌ها روی ستون‌ها که به بلای جان تخت جمشید تبدیل شده‌اند.
در این میان، مسئولان جمهوری اسلامی، نه‌تنها اقدام موثری در جهت محافظت از تخت جمشید انجام نمی‌دهند که با صدور مجوز فعالیت صنعتی، حفر چاه کشاورزی و معدن‌کاری در حریم این محوطه باستانی و قطع بودجه اختصاصی‌اش به شکلی هدفمند، عملیات تخریب و نابودی آن را تسریع کرده‌اند.
طی ماه‌های اخیر، رسانه‌های داخلی و برخی رسانه‌های بین‌المللی، گزارش‌های متعددی در مورد تهدیدهایی که خطر نابودی تخت جمشید را به همراه دارند، منتشر کردند. کارشناسان و کنشگران میراث فرهنگی درباره پیامدهای بی‌اعتنایی به این اثر باستانی هشدار دادند.
در یکی از آخرین اظهارنظرها، حمید فدایی، مدیر سابق پایگاه میراث جهانی تخت‌جمشید، به روزنامه شرق گفت که ردیف اعتباری ویژه این اثر تاریخی قطع شده است.
به گفته مدیر سابق پایگاه میراث تخت جمشید، در گذشته اعتبار تخت جمشید به‌طور مستقیم به این اثر باستانی تعلق می‌گرفت اما اکنون روند تخصیص بودجه برعکس شده و میزان اعتبار این مجموعه بر اساس تصمیم استان تعیین می‌شود.
فدایی از نبود بودجه کافی برای پژوهش درباره گلسنگ‌ها نیز انتقاد کرد و گفت که «در بخشی از نقاط تخت‌جمشید این موضوع می‌تواند بسیار خطرناک باشد؛ چون گونه‌های گلسنگ بسیار متنوع‌اند و بدون شناخت، عملا نمی‌شود نسخه‌ای برای درمان این معضل پیچید».
خبرگزاری فرانسه نیز به‌تازگی در گزارشی، به فرسایش تدریجی تخت جمشید در اثر رشد گلسنگ‌ها پرداخت و نوشت گلسنگ‌ها بقایای بهجامانده از تخت جمشید را به‌آرامی از بین می‌برند و تاکنون نیز شماری از نقوش برجسته آن محو شده‌اند. در این گزارش، ضمن اشاره به شدت هجوم گلسنگ‌ها آمده است که رنگ‌های قرمز و زرد آن‌ها از دور و به‌ویژه روی بسیاری از ستون‌های غول‌پیکر این بنای باستانی قابل مشاهده‌اند.
در این گزارش، به نقل از محمد سهرابی، گلسنگ‌شناس، آمده است که تاکنون بسیاری از نقوش پیچیده تخت جمشید به دلیل رشد گلسنگ‌ها از بین رفته‌اند.
به گفته سهرابی در ایران بیش از سه هزار گونه گلسنگ شناسایی شده است که ۵۰۰ تا ۷۰۰ گونه آن در بناهای تاریخی رشد می‌کنند. این موجودات در پی بارش باران های اسیدی و آب و هوای خشن بیابانی به وجود می‌آیند و رشد گونه‌هایی از آن نیز از عوارض صنعتی شدن است.
کارشناسان، فعالیت پتروشیمی مرودشت در نزدیکی تخت جمشید را از عوامل رشد گلسنگ‌ها در این محوطه باستانی می‌دانند. به گفته علیرضا جعفری‌زند، باستان‌شناس، در کنار رطوبت، آلاینده‌های شیمایی که شرکت‌های پتروشیمی در هوا رها می‌کنند و رطوبت حاصل از باران‌های اسیدی، بدترین و زیان‌آورترین آسیب را به سنگ‌نگاره‌های تخت جمشید و بیستون در کرمانشاه وارد کرده‌اند.
پیش‌تر عليرضا عسگری، مدير پايگاه ميراث جهانی تخت‌جمشيد نیز اعلام كرده بود که «در محدوده نقش رستم ۳۰۲ متر فروچاله و فروشُست اتفاق افتاده كه در جريان بارندگی‌ها دچار آبگرفتگی شده است».
مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، اواخر خرداد امسال نیز افشا کرد که سازمان برنامه و بودجه از دو سال پیش ردیف اعتباری تخت جمشید و نقش رستم از محل فروش بلیت را قطع کرده است و در این شرایط اگر از محل اعتبار استانی بودجه‌ای اضافه آمد، به تخت جمشید اختصاص می‌دهند.
اواخر شهریورماه نیز سایت صدای میراث در گزارشی افشا کرد که شهرداری مرودشت با وجود ممانعت قضایی، به معدن‌کاوی در کوه رحمت و در حریم درجه دو تخت جمشید مشغول است.
در این گزارش به نقل از فعالان میراث فرهنگی استان فارس آمده است که آن‌ها برای جلوگیری از فعالیت معدن‌کاوی در کوه رحمت به یگان حفاظت میراث فرهنگی و حراست اداره کل میراث فرهنگی استان فارس هم مراجعه کردند اما پاسخی نگرفتند.
تخت جمشید در سومین سال پیوستن ایران به کنوانسیون میراث جهانی یونسکو و با تلاش افرادی از جمله شهریار عدل، به فهرست میراث جهانی افزوده شد. این محوطه تاریخی پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ به شکلی هدفمند در معرض تهدید جدی قرار گرفت.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۲۷ سپتامبر ۲۰۲۴