در هفدهم تیر سال ۲۰۱۷ تعدادی از زنان در شبکه‌های اجتماعی جنبشی راه انداختند با عنوان «نامم کجاست؟» آنان در این کمپین از همه خواستند تا آنان را به نام کوچک‌شان صدا بزنند . سازمان‌دهندگان این حرکت می‌گفتند که عدم درج نام زنان در مدارک رسمی، حضور آنها را در جامعه به حاشیه برده و در سایه مردان گم شده‌اند. این جنبش در آن زمان به سوی تلاش برای درج نام مادر در شناسنامه‌ها حرکت کرد. اما نتوانست آن‌گونه که باید سبب تغییری شود.
حالا پس از سه سال دوباره تعدادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی این حرکت مجازی را زنده کرده‌اند و این بار می‌خواهند تا دولت افغانستان به صورت رسمی نام مادران را در کنار نام پدران در شناسنامه‌ها درج کند. مریم سما نماینده مجلس در صفحه فیسبوکش نوشته است که او در صحن علنی مجلس این درخواست را مطرح کرده است. به گفته مریم سما رییس مجلس این درخواست را به کمیسیون امنیت داخلی محول کرده و درصورتی که کمیسیون امنیت داخلی آن را تایید کند، در جلسه علنی برای آن رای‌گیری می‌شود و احتمال تبدیل شدن آن به قانون جهت درج در شناسنامه وجود دارد.
با این حال تاکنون دولت افغانستان به صورت رسمی در قبال این جنبش واکنشی نشان نداده است.
در افغانستان به صورت معمول نام زنان کتمان می‌شود. این مساله ریشه در نگرش قبیله‌ای و سنتی افغان‌ها دارد که زن را بیشتر متاع و بخشی از دارایی‌های مرد می‌دانست و می‌داند. حضور زنان در جامعه افغانی تا همین ۶۰ سال پیش اصلا احساس نمی‌شد. در اوایل دوره محمدظاهر، شاه افغانستان، کشف حجاب تاحدی حضور زنان را بیرون از خانه ملموس‌تر کرد. اما این حضور باز هم به معنای داشتن حقوق برابر با مرد نبود. حتی در دوران حکومت تحت نفوذ شوروی سابق، زنان نتوانستند خود را همپای مردان بالا بکشند.
در دوره قدرت مجاهدین و طالبان، زنان همان نصف و نیم‌حقوقی را هم که داشتند از دست دادند و منزوی در کنج خانه ها شدند. تنها پس از سقوط طالبان و روی کار آمدن نظام دموکراتیک، مساله حقوق زنان در حیات سیاسی و اجتماعی به عنوان یک دغدغه عمومی مطرح شد.
سال‌ها طول کشید تا دولت اراده کافی را برای تصویب قانون منع خشونت پیدا کند. این قانون هرچند قابل اجراست ولی تا حد زیادی در دادگاه‌ها چشم‌پوشی می‌شود. تبعیض مثبتی که دولت افغانستان برای زنان در نظر گرفت تا حد زیادی حضور زنان را در نظام اداری افغانستان تثبیت کرد. براساس این تبعیض مثبت، بیش از سی درصد کرسی‌های مجلس به زنان اختصاص دارد. همچنان ادارات دولتی مکلف‌اند تا سهم زنان را در نهادهای خود در نظر بگیرند. روز دوشنبه نیز دولت افغانستان تصمیم گرفت تا برای هر استان افغانستان یک معاون استاندار خانم انتخاب کند.
با این حال باز هم اسم زنان همچنان به عنوان یک تابو در افکار عمومی باقیمانده است.
خیلی‌ها در افغانستان حتی امروز نام مادربزرگ و حتی مادر خود را نمی‌دانند، چرا که زن وقتی به خانه شوهر آمد. خانواده شوهر روی او نام دیگری می‌گذارند و تا روزی که زنده است با همین نام شناخته می‌شود. به همین دلیل اگر از بسیاری افغان‌ها پرسیده شود اسم مادرتان چیست، پاسخ‌ها خیلی شبیه هماند؛ ماه جان، گل جان، شاه جان، دل جان و اسم‌های شبیه این، زیرا به طور معمول زن وقتی به خانه شوهر می‌آید از این گونه اسامی روی او گذاشته می‌شود.
تلاش زنان برای پیدا کردن هویت مستقل هنوز در آغاز راه است. هرچند جنبش «نامم کجاست» در شبکه‌های اجتماعی با استقبال روبه‌رو شد و مردهای زیادی اسم همسران، خواهران و مادران خود را نوشتند. عده‌ای با همسران خود عکس گرفتند و در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند. اما مشخص نیست در جامعه واقعی افغان‌ها چقدر از این گونه حرکت‌ها حمایت می‌شود. آن هم در مورد موضوعی که سال‌ها به عنوان تابو مطرح بود.
منبع: سایت بریتانیائی ایندیپندنت به زبان فارسی، ۷ ژوئیه ۲۰۲۰