امروز در مینسک، پایتخت بلاروس، داستان دو راهپیمایی بود.
از یک سو نمایشی بود که توسط الکساندر لوکاشنکو برپا شده بود، دیکتاتوری که برج حاکمیتش از ۲۶ سال پیش تا همین چند روز پیش بر بلاروس سایه افکنده بود، و در سوی دیگر، تظاهرات حامی اپوزیسیون بود که با پیوستن کارگران اغلب کارخانه‌های بزرگ دولتی به اعتصاب ملی، تقویت شده است.
لوکاشنکو با حضور در مقابل جمعیتی نه چندان بزرگ و متشکل از چند هزار نفر، که طبق گزارش‌ها اغلب با اتوبوس‌های ویژه به این رویداد آورده شده بودند، در سخنانی احساساتی درخواست خود را بیان کرد.
رئیس جمهوری جنجالی بلاروس، چنان که خیلی‌‌ها گفته‌اند، بدون آن که واقعا زانو بزند، گفت: «برای اولین بار در زندگی‌ام در مقابل شما زانو می‌زنم.»
کشور کوچک بلاروس در یکی از پرحادثه‌ترین هفته‌های تاریخ خود، شاهد زنجیره‌ای از رویدادهای غیرعادی بود: انتخابات مناقشه برانگیز، سرکوب مایوس کننده، شواهدی مبنی بر وقوع شکنجه‌های وحشتناک، مبارزه متقابل به رهبری زنان، و اعتصاب سراسری عمده.
امروز این کشور برای اولین بار شاهد یک رویداد دیگر نیز بود: تصویر مردی که روزگاری خود را به شکل «مردی قوی» می‌آراست، این بار تصمیم گرفته بود که خضوع و تسلیم پیشه کند.
او گفت: «من طرفدار تظاهرات نیستم. اما این که مجبور شدم از شما کمک بخواهم، تقصیر من نیست.»
آقای لوکاشنکو بحران را بیش از یک فاجعه شخصی جلوه داد و گفت که بیشتر یک «نزاع» گسترده‌تر میان شرق و غرب است. او با رد برگزاری انتخابات مجدد گفت که این گزینه، برنامه قدرت‌های خارجی بوده است.
او گفت: «اگر کاری را که گفته‌اند انجام دهیم، به عنوان یک ملت می‌میریم. آنها پیشنهاد کرده‌اند که انواع و اقسام سربازان ناتو را به اینجا بفرستند: از سیاه‌پوست گرفته، تا دهان‌زرد و موبور. اگر این همان چیزی است که می‌خواهید، بدون من این کار را بکنید.»
اظهارات خشمگینانه آقای لوکاشنکو در تقابل با صحنه‌های پرهیجانی است که در سرتاسر شهر و در نزدیکی بنای یادبود اصلی جنگ در شهر دیده می‌شود.
در آنجا، ده ها هزار نفر در آنچه به گفته بسیاری، بزرگترین راهپیمایی اپوزیسیون در تاریخ کشور توصیف شده است، گردهم آمده‌اند. شرکت کنندگان در تظاهرات ملبس به لباس‌های سفید و قرمز، رنگ‌های پرچم سنتی ملی اوکراین که از سوی اپوزیسیون انتخاب شده است، یکصدا شعار سردادند و خواستار استعفای آقای لوکاشنکو شدند.این بی‌حرمتی با رویدادهای اسفبار برای مردی ادامه یافت که از سال ۱۹۹۴ بر بلاروس حاکمیت کرده است.
یک هفته پیش، این حاکم خودکامه اعتقاد خود را در نمایش قدرت قرار داد، و نیروهای ویژه‌اش خشونت وحشیانه‌ای را علیه شرکت‌کنندگان در تظاهرات و بسیاری دیگر در حاشیه، اعمال کردند. اما کشور از دیدن تصاویر خشونت‌های خودسرانه در خیابان‌ها و شکنجه افراد در زندان‌ها، به خشم آمد. مردم این بار در شمار بیشتری به خیابان‌ها ریختند، و به نظر می‌رسد که موج حرکت‌شان غیرقابل توقف است.
نشانه‌هایی از احتمال فروپاشی خود رژیم نیز وجود دارد.
صبح روز شنبه، سفیر بلاروس در اسلواکی و مشاور سابق رئیس‌جمهوری، تازه‌ترین چهره دولتی بود که با تغییر موضع، در طرف دیگر ماجرا ایستاد.
ایگور لشچنیا، با اشاره به پلیس مخفی شوروی سابق گفت: «صدها نفر از هم‌قطاران من به چشم خود دیدند که پلیس بدترین سنت‌های کمیساریای خلق در امور داخلی را بار دیگر به‌کار می‌گیرد. من با کسانی که به خیابان‌ها آمدند اعلام همبستگی می‌کنم. تنها منبع قدرت، از آن مردم است.»
طرفی که دست‌کم به طور علنی، با آقای لوکاشنکو است، روسیه است. روز یکشنبه، رسانه حکومتی بلاروس گزارش داد که حکمران مستبد و به چالش‌کشیده‌شده بلاروس برای بار دوم با ولادیمیر پوتین تلفنی صحبت کرده است. در بیانیه‌ای رسمی ذکر شد که اگر وضعیت بدتر شود، روسیه و بلاروس «پاسخ مشترک» خواهند داد.
اما کرملین رویدادهای امروز را از نزدیک نظارت خواهد کرد و ممکن است به این نتیجه برسد که نماینده‌اش در بلاروس دیگر ارزش حفظ کردن، ندارد.
منبع: سایت بریتانیائی ایندیپندنت به زبان فارسی، ۱۶ اوت ۲۰۲۰