نماینده مهاباد در مجلس با انتقاد از تیراندازی به کولبران می‌گوید هر ماه نزدیک به ۱۴ نفر آنها کشته و زخمی شدهاند. او دولت روحانی را متهم کرد که در سال‌های ۹۶ و ۹۷ دو مسیر رسمی تعریف شده برای کولبری را مسدود کرده است.
جلال محمودزاده می‌گوید دولت زمانی که شغلی را تعطیل می کند باید برای آن شغل جایگزین تعریف کند اما این کار را نکرده و همین امر باعث شده کولبران برای معیشت به سمت معابر مرزی و غیر رسمی بروند.
سایت خبری شفقنا، دوشنبه ۳۱ شهریور به نقل از نماینده مهاباد در مجلس شورای اسلامی نوشت، این معابر غیر رسمی هم معمولا توسط نیروهای انتظامی و مرزبانی کنترل می‌شود که بعضا به سمت کولبران تیراندازی می‌کنند.
محمودزاده می گوید از دولت انتظار می‌رفت برای حمل و نقل کالا در مناطق مرزی معابر رسمی را مشخص کند تا کولبران برای جابجایی بار از دستگاه‌های موتوری و ماشین استفاده کنند اما نه تنها این کار انجام نشد بلکه معابری هم که سال‌های ۹۷ و ۹۶ به طور رسمی تعریف شده بود را مسدود کردند.
او با بیان این که در یک سال گذشته ۱۶۶ کولبر بر اثر تیراندازی ماموران کشته و زخمی شدهاند گفت: «این کولبران جوانان ایرانی و فرزندان این مرز و بوم هستند و عادلانه نیست که با گلوله ایرانی، جوانان ایران کشته و خانواده‌هایشان آواره شوند. این امر تبعاتی دارد و از نظر امنیتی هم به نفع نظام نیست.»
میانگین فعالان حقوق بشری کرد آمار کولبران کشته و زخمی را بسیار بیشتر اعلام می‌کنند. سازمان حقوق‌بشری کُردپا، می‌گوید بر پایه آماری که ثبت کرده طی شش ماه نخست سال ١٣٩٩ در مجموع ١٤٣ کولبر در کردستان ایران هدف گلوله قرار گرفتند که ۳۷ نفر آنها کشته بقیه مجروح شدهاند.
۳۱ کشته و زخمی در یک ماه
میانگین کولبران کشته و زخمی شده در ماه مطابق آمار نماینده مهاباد نزدیک به ۱۴ نفر است. سازمان حقوق بشری “هەنگاو” مدتی پیش گفته بود تنها در ماه اوت (۱۱ مرداد تا ۱۰ شهریور) ۳۱ “کولبر و کاسب‌کار کرد” در مرزهای کردستان کشته و زخمی شدهاند.
محمودزاده می‌گوید برخی نمایندگان در پی ارائه طرحی در مجلس هستند تا تیراندازی به کولبران مشمول مجازات شود. او گفته این طرح فعلا به کمیسیون امنیت ملی ارجاع شده است.
بامداد ۱۲ شهریور سه جوان کولبر در منطقه مرزی سردشت و نزدیک مرز عراق هدف گلوله ماموران مرزبانی استان آذربایجان غربی قرار گرفتند و جان خود را از دست دادند.
امان الله حسین پور، نماینده سردشت و پیرانشهر دو روز پس از این واقعه در نامه‌ای به رئیس جمهوری، حسن روحانی از او پرسید: «چرا باید جوانان بی‌دفاع و مظلوم مناطق کردنشین برای یک لقمه نان، کولبری کرده و کشته شوند؟ متأسفانه دولت شما نه تنها شغلی ایجاد نکرده است بلکه بازارچه‌های رسمی و معابر رسمی کولبری را مسدود و کارگاه‌های تولیدی را به مناطق مرکزی و برخوردار منتقل کرده است.»
تذکر به وزیر کشور
حسین‌پور روز بعد در یک تذکر کتبی به وزیر کشور، عبدالرضا رحمانی فضلی خواستار اعزام کارشناسان این وزارت خانه به منطقه شد تا ضمن “ساماندهی مرزهای رسمی، بازارچه ها و معابر رسمی کولبری” با مسببان حوادثی مانند قتل کولبران برخورد کنند.
کولبری از مشاغل بسیار شاق و خطرناک است که هزاران نفر در استان‌های غربی ایران به دلیل بیکاری و نبود شغل، برای امرار معاش خود و خانواده به آن مشغول هستند.
سقوط از پرتگاه، غرق شدن در رودخانه، یخزدن در برف و کولاک، گرفتار بهمن و ریزش کوه شدن، رفتن بر مین‌های بجا مانده از جنگ ایران و عراق و سرانجام هدف گلوله ماموران مرزبانی قرار گرفتن از جمله خطراتی است که جان و سلامت کولبران را تهدید می‌کند.
ماموران مرزبانی در اغلب موارد کولبران زخمی و کشته شده را قاچاقچی یا عضو گروه‌های “ضدانقلاب” معرفی می‌کنند. عثمان مزین، حقوقدان و وکیل دادگستری می‌گوید کولبری شغل نیست و آشکارا موجب تحقیر انسان می‌شود “اما این شغل نامطلوب به دلیل نبود شرایط اشتغال در مناطق مرزی و کردنشین به مردم این مناطق تحمیل شده است”.
“چرا کولبران را به جای دستگیری می‌کشند؟”
او چندی پیش به سایت رویداد۲۴ گفت: «در قوانین کولبری جرم و مجازات و عقوبت اقدام به آن کشته‌شدن و قتل نیست لذا مامور انتظامی حق ندارد بدون حکم قطعی مرجع ذیصلاح قضایی جان مردم را بگیرد. البته تا جایی که می‌دانم تا کنون هیچ ماموری به دلیل تیراندازی به کولبران مورد بازخواست و احضار قرار نگرفته است؛ این یعنی برخی به خود حق می دهند علناً کولبران را مستحق قتل بدانند.»
اغلب حقوقدانان و فعالان حقوق بشری بارها تاکید کرده اند که اگر برخی از کولبران در قاچاق کالا هم دخیل باشند شلیک مستقیم به آنها، به جای بازداشت و سپردنشان به دستگاه قضائی برای اثبات جرم، توجیه‌پذیر نیست.
نماینده سردشت و پیرانشهر در مجلس در واکنش به کشته شدن سه کولبر در این منطقه گفته بود: «سخن من به رئیس جمهور و هنگ مرزی و استاندار آذربایجان غربی آن است که اگر فردی مرتکب خلاف شده یا اگر قاچاق هم کرده، باید با او برخورد قانونی شود، چنین فردی را باید دستگیر و محاکمه کنند. چرا می‌کشند؟»
تا کنون نه مسئولان به این پرسش و سوال‌های مشابه پاسخ روشن و قانع‌کنندهای داده‌اند، نه دولت به وظیفه خود در ایجاد اشتغال و وعده ساماندهی کولبران و حمایت از آنها عمل کرده است.
منبع: سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۰