برت مک‌گورک، هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه کاخ سفید هفته گذشته به یک اتاق فکر گفته بود، «احیای برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام در آینده نزدیک خیلی غیرمحتمل است».
سه منبع مطلع به اکسیوس گفتند که به گمان مک‌گورک، توافق امکان‌پذیر نیست چون جمهوری اسلامی ایران نمی‌تواند تصمیم‌گیری کند.
این گزارش درحالی منتشر می‌شود که مذاکرات احیای برجام که برای یک سال در دولت بایدن ادامه داشت، در نیمه اسفندماه پس از حمله روسیه به اوکراین متوقف شد. پس از آن تلاش‌هایی برای احیای روند گفت‌و‌گو‌ها در قطر انجام شد که تا امروز ثمربخش نبوده است.
همزمان با افزایش تردیدها درباره آینده این مذاکرات، جوزپ بورل، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا از طرحی خبر داده است که برای احیای برجام و نقشه راه لغو تحریم ها و عمل به تعهدات به طرفین ارایه شده است. مقامات در تهران و واشینگتن نیز می‌گویند آن را بررسی می‌کنند، اما امید به موثرواقع شدن ابتکار عمل اروپا در شرایط فعلی اندک است.
اکسیوس به نقل از هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه دولت بایدن می‌نویسد، تئوری این است که آنها از ما می‌خواهند امتیازهایی ارایه کنیم تا در مناظره‌های داخلی کفه ترازو به نفع آنها که در ایران توافق می‌خواهند، سنگین‌تر شود. او می‌افزاید، اما ما چنین اقدامی انجام نخواهیم داد. تضمین متعهد ماندن آمریکا به برجام یکی از خواسته‌های تهران است که دولت بایدن توان اجرای آن را ندارد.
اکسیوس درحالی به نقل از مک‌گورک ادعای اختلافات داخلی در ایران را مطرح می‌کند که برخلاف دولت‌های قبلی که برخی به دوگانه میانه‌رو/اصلاح‌طلب و تندروها در ساختار قدرت در جمهوری اسلامی باور داشتند و آن را عامل بن‌بست در مذاکرات معرفی می‌کردند، امروز همه بخش‌ها در اختیار نزدیکان به علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران و تصمیم‌گیرنده اصلی در همه امور قرار دارد.
به بیان دیگر، آنچه که ناتوانی در تصمیم‌گیری جمهوری اسلامی ایران تعبیر می‌شود نه از اختلافات داخلی، که از ضعف آشکار دولت بایدن در قبال ایران ناشی می‌شود. ضعفی که چشم‌پوشی بر تجارت نفتی ایران با چین و بازگشت بخشی از درآمد نفتی به ایران و کاهش انگیزه تهران برای توافق فوری تنها یکی از دستاوردهای آن است.
افزون براین، ناکامی‌های پی‌در‌پی دولت بایدن در نظرسنجی‌ها در آستانه انتخابات میان‌دوره‌ای ماه نوامبر، تردیدها نسبت به توافق با دولت او را افزایش داده است.
اکسیوس در ادامه گزارش خود اینگونه تحلیل می‌کند که کاهش شانس خروج از بن‌بست هسته‌ای فشار بر دولت بایدن برای روی آوردن به گزینه جایگزین یا پلن بی را افزایش می‌دهد.
اما باید گفت که مشکل اصلی اینجاست که باتوجه به تحولات ناشی از حمله روسیه به اوکراین، شرایط منطقه‌ای و ضعف دولت بایدن، در عمل گزینه‌ای جز حفظ سایه‌ای از مذاکرات وجود ندارد.
به گمان مک‌گورک، در شرایطی که توافق در آینده نزدیک غیرمحتمل است، دولت بایدن به سوی اعمال تحریم‌های بیشتر و ایزوله ایران می‌رود اما نمی‌خواهد شرایط را متشنج کند. از نگاه هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه کاخ سفید، همانگونه که جو بایدن، رییس‌جمهوری آمریکا گفته بود اقدام نظامی آخرین گزینه است.
او در بخش دیگری از اظهاراتش هم به اختلافات در اسراییل اشاره کرده است و می‌گوید: این اختلافات نه بر سر احتمال حمله نظامی که بر سر لزوم احیای توافق هسته‌ای یا تلاش برای توافقی قوی‌تر و درازمدت‌تر است.
درحال حاضر رایزنی‌هایی بین حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و همتایان منطقه‌ای او و همچنین نمایندگان اتحادیه اروپا برسر گام‌های پیش رو و روند دیپلماسی و مذاکرات جریان دارد.
قرار است رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و دیگر مقامات دولت بایدن روز پنجشنبه گزارش طبقه‌بندی شده‌ای را درباره مذاکرات و وضعیت برنامه‌های هسته‌ای ایران در اختیار کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا بگذارند.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۲۸ جولای ۲۰۲۲