مجموعه خبری «حال‌وش» که موارد نقض حقوق بشر علیه شهروندان بلوچ در ایران را ثبت می‌کند، با انتشار گزارش سالیانه خود اعلام کرد، دست‌کم ۶۲۸ شهروند بلوچ در سال ۱۴۰۱ جان خود را به‌دلیل نقض حقوق بشر از دست داده‌اند.
این گزارش که تخلفات حقوق بشری منجر به مرگ شهروندان بلوچ در سال گذشته را جمع‌آوری کرده است، شنبه ۵ فروردین منتشر شد.
بر اساس این گزارش، دست‌کم ۱۸۲ شهروند بلوچ بر اثر اعدام، ۱۶۷ شهروند بر اثر شلیک گلوله توسط ماموران حکومتی، ۸۲ سوختبر، ۷۶ قربانی بر اثر شلیک مرگبار گلوله توسط «افراد مسلح ناشناس» و ۱۲۱ تن در واقعه «جمعه خونین» زاهدان و خاش کشته شدند.
این مجموعه خبری با اشاره به «محرومیت تاریخی بلوچستان و ضعف زیرساخت‌ها» برای دسترسی آزاد به اطلاعات تاکید کرده است: «برآورد ما این است که این آمارها می‌تواند در برخی از این حوزه‌های یاد‌شده بسیار بیشتر از این میزان باشد.»
۱۸۲ اعدام در ۲۳ زندان کشور
گزارش سالیانه حال‌وش تاکید می‌کند، دست‌کم ۱۸۲ شهروند بلوچ در سال ۱۴۰۱ در ۲۳ زندان ایران اعدام شده‌اند. ۸۱ درصد این افراد به‌دلیل «جرایم مرتبط با مواد مخدر» اعدام شده‌اند.
بسیاری از خانواده‌ها و بستگان اعدام‌شده‌ها در گفت‌وگو با حال‌وش، رای صادر شده توسط دستگاه قضایی جمهوری اسلامی برای این اتهامات را زیر سؤال برده‌اند.
بررسی این گزارش توسط «العربیه فارسی» نشان می‌دهد که حکم اعدام ۵۶ درصد از این شهروندان در زندان‌های استان سیستان و بلوچستان و ۴۴ درصد آن‌ها در استان‌های دیگر اجرا شده است.
مقامات قضائی جمهوری اسلامی در سال گذشته، دو شهروند «کودک مجرم» که در زمان ارتکاب جرم، کمتر از ۱۸ سال سن داشتند را نیز اعدام کرده‌اند.
نقش نهادهای امنیتی
با آغاز طرح موسوم به «امنیت پایدار» در سال ۱۳۸۷، قرارگاه منطقه‌ای «قدس» سپاه پاسداران به دستور علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، وظیفه «حفاظت از مرزهای شرقی ایران» را به دست گرفت و این مسئولیت از فرماندهی انتظامی سلب شد.
به گفته فعالان بلوچ، یکی از اقداماتی که سپاه پاسداران در ذیل این طرح انجام داد، صدور گسترده مجوز حمل سلاح به افرادی بود که سابقه ارتکاب اقدامات بی‌ثبات‌کننده در این منطقه داشته‌اند.
حال‌وش نیز ضمن اشاره به کشته‌شدن ۷۶ تن توسط «افراد مسلح ناشناس» در سال گذشته، تاکید کرده است که نهادهای امنیتی «نقش مستقیمی» در تشدید درگیری‌های مرگبار در بلوچستان داشته‌اند.
جمعه خونین
حال‌وش بخشی از گزارش سالیانه خود را به واقعه «جمعه خونین» در شهرهای زاهدان و خاش اختصاص داده است.
با آغاز جنبش انقلابی «زن، زندگی، آزادی» در ایران و گسترش اعتراضات مردمی در سراسر این کشور، زاهدان یکی از مراکز اصلی این اعتراضات شد.
واکنش مقامات جمهوری اسلامی به اعتراضات در این منطقه تا میزان زیادی با سایر مناطق متفاوت بوده است. مرکز استان سیستان و بلوچستان در ۸ مهر سال گذشته، شاهد واقعه‌ای بود که از آن به عنوان «جمعه خونین» یاد می‌شود.
نیروهای حکومتی جمهوری اسلامی با شلیک مستقیم گلوله جنگی، دست‌کم یک‌صد نمازگزار بلوچ را در اطراف مسجد مکی زاهدان به قتل رسانده و دست‌کم ۴۰۰ تن دیگر را زخمی کردند.
کمی پس از این واقعه، مقامات جمهوری اسلامی در ۱۳ آبان همان سال، به سوی معترضان در شهر خاش شلیک کرده و جان دست‌کم ۱۸ شهروند بلوچ را گرفتند.
مجموعه خبری حال‌وش در گزارش خود، هویت ۱۰۳ جان‌باخته در جمعه خونین زاهدان و ۱۸ جان‌باخته در جمعه خونین خاش را تایید کرده است.
برگرفته ای از سایت العربیه فارسی، ۲۶ مارس۲۰۲۳