برای یک زندگی معمولی؛ دولت رفاه

فرشیدآقازاده
اگر تعریف زندگی معمولی را وضعیتی بدانیم که در آن همه برنامه‌ریزی‌های دولت، نه برای تحقق اهداف ایدئولوژیک یا مذهبی، بلکه در راستای برآوردن نیازهای مردم و ایجاد رفاه برای آنها صورت بگیرد، خودبه‌خود معلوم می‌شود که چرا حکومتی مثل آنچه که به خودش نام جمهوری اسلامی داده را نمی‌شود فراهم آورنده رفاه ملت ایران دانست. همه ما می‌دانیم که این دولت ایدئولوژیک، دارایی های یک کشور ثروتمند را خرج ملت، که صاحبان این ثروت هستند نکرده و آنها را در راه اهداف ضد انسانی و ایدئولوژیک خودش تلف می کند. در نتیجه به راحتی می شود گفت که دولت در حکومت اسلامی مسلط بر ایران، دولت رفاه نیست. اما مفهوم دولتی که فراهم کردن رفاه مردم را در اولویت کارهایش قرار می‌دهد اگر چه به شکل های مختلفی در گذشته بشریت وجود داشته، اما می‌شود گفت که شکل امروزی آن محصول این قرارداد است که مالک اصلی هر کشور، ملت است و این ملت از یک سو کارگزاران دولتش را انتخاب یا عزل می کند و از سوی دیگر در رابطه با وضیت خودش برای این دولت وظایفی را معین می‌کند. یکی از اهداف دولت رفاه، رفع تبعیض های گوناگون است. البته در حدی که شیرازه امور از هم نپاشد و به تقسیم فقر منجر نشود. هدف دیگر دولت رفاه کاهش نابرابری های اجتماعی و ارتقای عدالت اجتماعی است. چنین دولتی بر اساس این واقعیت عمل می کند که افراد ممکن است در متن شرایطی که خارج از کنترل خودشان است با مشکلاتی مثل بیکاری، ناتوانی یا فقر مواجه بشوند. در این صورت راه حل چنین دولتی، فراهم کردن یک شبکه‌ ایمن است برای حمایت از کسانی که در چنین موقعیتی قرار دارند. برنامه ها و سیاست‌های خاص یک دولت رفاه می تواند بین کشورها متفاوت باشد، اما به طور کلی شامل این موارد است:
برنامه‌های تامین اجتماعی: این برنامه به افراد یا خانواده های نیازمند به شکل پرداخت حقوق در ایام بیکاری، پرداخت مستمری به سالمندان و مراقبت از افراد در زمان از کار افتادگی یا فرزند آوری و نگهداری کودکان عمل می کند.
مراقبت های بهداشتی: یک دولت رفاه معمولاً دسترسی به خدمات بهداشتی مقرون به صرفه یا رایگان را برای همه شهروندان فراهم می کند. این می‌تواند شامل بیمارستانهای دولتی، درمان‌های پزشکی یارانه‌ای و طرح های بیمه درمانی باشد.
آموزش: دولتهای رفاه معمولاً آموزش را بعنوان ابزاری برای ارتقاء فرصت‌های برابر در اولویت قرار می‌دهند. آنها آموزش رایگان یا یارانه‌ای را از سطوح ابتدایی تا بالاتر، از جمله مدارس کالج‌ها و دانشگاه‌ها ارائه می دهند.
کمک هزینه مسکن: دولت‌های رفاهی در راستای تامین مسکن مناسب و مقرون به صرفه برای افراد یا خانواده های کم درآمد، برنامه ریزی می کنند و نیاز آنها از این بابت را از طریق دادن مستقیم مسکن یا ارائه کمک ها در مورد اجاره خانه پاسخ می دهند.
حمایت از اشتغال: دولت‌های رفاه اغلب برنامه هایی مثل آموزش شغلی، آموزش حرفه ای و خدمات کاریابی برای کمک به افراد بیکار و در راستای یافتن کار طرح ریزی می‌کنند.
خدمات اجتماعی: این خدمات کمک های مختلفی مثل مراقبت از کودکان، مراقبت از سالمندان و حمایت از افراد دارای معلولیت یا مشکلات سلامت روان را شامل می‌شود.
البته باید توجه داشت که عملیات اجرایی و گسترد‌گی کار یک دولت رفاه به شرایط سیاسی و اقتصادی هر کشوری بستگی دارد. بعضی از کشورها دارای سیستم های رفاهی جامع با سطوح بالای مداخله دولت و توزیع مجدد ثروت هستند. در حالی که بعضی دیگر ممکن است برنامه های محدودتری داشته باشند یا برای رفع نیازهای اجتماعی بیشتر به ابتکارات خصوصی و سازمان‌های خیریه متکی باشند. پیدایش مفهوم «دولت رفاه» در کشورهایی که بر اساس مفهوم سیستم های سکولار دموکرات اداره می‌شوند، ریشه در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن۲۰ دارد و بعنوان پاسخی به چالش های اجتماعی و اقتصادی ناشی از صنعتی شدن و شهر نشینی مطرح شده. بعد از آن بخصوص در دهه های پس از جنگ جهانی دوم، خیلی از دموکراسی های غربی حوزه عمل دولت رفاه خودشان را گسترش دادند. این دوره شاهد اجرای سیاست های مختلف اجتماعی از جمله استقرار نظام بازنشستگی عمومی، مقرری بیکاری، طرح‌های مسکن عمومی و ارائه خدمات بهداشتی و درمانی و آموزش رایگان یا یارانه ای بوده. از این دوره به بعد برنامه های تامین اجتماعی برای پوشش طیف وسیع تری از شهروندان گسترش پیدا کرد و دولت ها نقش بیشتری در توزیع مجدد درآمد برعهده گرفتند. اما در اواخر قرن ۲۰ و اوایل قرن ۲۱ دولت های رفاه با چالش هایی مثل تغییرات جمعیتی، جهانی شدن اقتصاد و فشارهای مالی مواجه شدند و در نتیجه بعضی از کشورها اصلاحاتی را با هدف تضمین پایداری بلند مدت سیستم های رفاهی خودشان انجام دادند. این اصلاحات اغلب شامل ترکیبی از اقدامات از جمله تغییر در معیارهای واجد شرایط بودن، خصوصی سازی برخی خدمات و تمرکز بر سیاست‌های فعال بازار کار برای ارتقاء اشتغال بوده. جایگاه حکومت و دولت اسلامی مسلط بر ایران را می‌شود با همه این مراحل گسترش و تجدید نظر در کشور هایی که زندگی معمولی در آنها برقرار است مقایسه کرد و دریافت که چرا چیزی که انقلاب اسلامی برای کشور ما آورده، ایجاد یک زندگی دردناک و غیر معمولی برای اکثریت ملت ایران است.

ویدیوی کامل این برنامه در لینک زیر: