فرزاد صیفی‌کاران
یک سال از آغاز جنبش زن، زندگی، آزادی گذشت. این مطلب نگاهی دارد به وقایع ۲۲ شهریور تا یکم مهر ماه ۱۴۰۱؛ همان ۱۰ روزی که به شکل‌گیری یکی از بزرگ‌ترین و طولانی‌ترین اعتراض‌های سراسری ایران پس از انقلاب ۵۷ منجر شد.
سال ۱۴۰۱، یکی از اعتراض‌خیزترین سال‌ها طی یک دهه گذشته در ایران بود که تقریبا هر ماه از کارگران گرفته تا معلمان، دانشجویان، زنان، دانش‌آموزان و بازنشستگان دست به اعتراض زدند.
یکی از مهم‌ترین اعتراضات سال گذشته که دست‌کم به مدت ۹ ماه ادامه پیدا کرد، اعتراضات «زن، زندگی، آزادی» بود؛ اعتراض‌هایی که در پی قتل ژینا (مهسا) امینی به دست پلیس امنیت اخلاقی در ایران شکل گرفت. این خیزش از ۲۶ شهریور ۱۴۰۱ با تجمع اعتراضی در مقابل بیمارستان محل مرگ ژینا (مهسا) امینی در تهران آغاز شد و تا بهمن سال گذشته ادامه پیدا کرد. تحلیلگران و کنش‌گران گوناگون نامهای مختلفی بر آن نهادند: «انقلاب ژینا»، «قیام ژینا»، «جنبش مهسا»، «خیزش زن، زندگی، آزادی»، و … در جریان این اعتراضات بر پایه گزارش‌های برخی سازمان‌های حقوق بشری بیش از ۵۰۰ شهروند، از جمله ۷۲ کودک کشته شدند. گزارش پیش‌رو نگاهی دارد به دو هفته آغازین این اعتراضات و وقایعی که در این برهه رخ داد.
۲۲ شهریور ۱۴۰۱
ژینا (مهسا) امینی، زن جوان کُرد ۲۲ ساله اهل سقز، در حالی که از سفر شمال به همراه خانواده‌اش به تهران رفته بود، مقابل ورودی متروی حقانی به دلیل آنچه «حجاب نامناسب» از سوی جمهوری اسلامی خوانده می‌شود، به دست گشت ارشاد بازداشت و به اداره پلیس وزرا برده شد.
ژینا (مهسا) امینی همان روز بعد از گذشت دو ساعت به حالت نیمه جان و مخفیانه به بیمارستان کسری، واقع در میدان آرژانتین تهران منتقل شد.
اشکان امینی، برادر ژینا، همان موقع به «زمانه» گفت زمانی‌که مأموران در حال انتقال خواهرش به ون گشت ارشاد بودند، درگیری لفظی میان آنها و مأموران صورت گرفت و به او گفتند خواهرش را به بازداشتگاه وزرا می‌برند و بعد از یک ساعت کلاس توجیهی با اخذ تعهد، آزاد خواهد شد.
یک شاهد عینی که خود از جمله دخترانی است که به دست گشت ارشاد در همان روز بازداشت شده بود، پیش‌تر به زمانه گفته در مسیر رفتن به بازداشتگاه وزرا بین دختران بازداشت شده و مامورها جر و بحث شدیدی در گرفت و ژینا امینی از کسانی بود که به بازداشتش اعتراض کرد:
در خلال این جر و بحث‌ها مأموران با خشونت فیزیکی سعی داشتند تا همه ما را ساکت کنند. در همین حین بود که خانم امینی هم مورد ضرب و شتم قرار گرفت، اما او تا رسیدن به بازداشتگاه وزرا کماکان هوشیاری داشت، اگرچه که از لحاظ جسمی بسیار بی‌حال بود.
خبرگزاری کُردپا ویدیوی از ژینا در بیمارستان کسری منتشر کرد که سطح هوشیاری پاییی داشت و در کما بود.
۲۳ شهریور ۱۴۰۱
چندین عکس از ژینا (مهسا) امینی در اتاق مراقبت‌های ویژه بیمارستان کسری منتشر شد.
او در حالی که همچنان هوشیاری نداشت روی تخت بیمارستان بود و آثار کبودی و خون‌مُردگی در سر و کنار گوش‌های او دیده می‌شد.
۲۴ شهریور ۱۴۰۱
خبرهایی درباره فوت ژینا (مهسا) در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. نهایتا خانواده او اعلام کردند که دخترشان هنوز زنده است و در بیمارستان تحت مراقبت‌های ویژه قرار دارد.
۲۵ شهریور ۱۴۰۱
ژینا (مهسا) امینی به علت شکستگی جمجمه و خون‌ریزی مغزی، ساعت ۹ صبح در بیمارستان کسری درگذشت.
بر اساس گزارش بیمارستان کسری که از طریق منابع آگاه منتشر شد، ژینا امینی از روز اول به دلیل صدمات وارده به سرش دچار مرگ مغزی شده بود.
پیکر مهسا امینی همان روز به پزشکی قانونی منتقل شد.
نیلوفر حامدی، روزنامه‌نگار زندانیِ روزنامه شرق، عکسی از مادربزرگ مادری ژینا و امجد امینی، پدر ژینا را منتشر کرد که بعد از خبر درگذشت دخترشان در راهروی بیمارستان کسری هم‌دیگر را به آغوش کشیده و گریه می‌کردند.
گروهی از عکاسان ایرانی عکس «گریه‌های غریبانه مادر و پدر ژینا (مهسا)» را به عنوان عکس سال ۱۴۰۱ انتخاب کردند.
بعد از انتشار گسترده خبر مرگ ژینا (مهسا) امینی در رسانه‌های سراسر جهان و شبکه‌های اجتماعی، مردم مقابل بیمارستان کسری تجمع کردند و نیروهای امنیتی سعی کردند با گاز اشک‌آور و ضرب و شتم، معترضان را متفرق کنند.
یک دختر جلوی ورودی بیمارستان کسری روسری‌اش را برداشت و به قتل ژینا اعتراض کرد.
یک دختر جوان دیگر نیز با خشونت توسط پلیس بازداشت شد.
با وجود این‌که ژینا (مهسا) امینی بر اثر ضرب و شتم پلیس جان باخته بود، همان روز مقابل بیمارستان کسری پلیس با خشونت یک زن را بازداشت کرد.
نیروهای امنیتی موفق نشدند مردم را متفرق کنند و اعتراضات تا شامگاه در نزدیکی میدان آرژانتین و بیمارستان کسری ادامه پیدا کرد.
جنازه ژینا، قرار بود همان شب جهت خاکسپاری به سقز منتقل شود. نیروهای امنیتی گفته بودند پیکر با هواپیما به سنندج و سپس از آنجا به سقز خواهند بُرد. اما نهایتا پیکر ژینا به تبریز برده شد و بعد از تبریز به سقز، تا با این کار خانواده و مردم را گمراه و از برگزاری مراسم خاکسپاری با حضور گسترده مردم جلوی کنند.
۲۶ شهریور ۱۴۰۱
پیکر ژینا ساعت ۵ بامداد به سقز رسید. نیروهای امنیتی قصد داشتند او را همان موقع به خاک بسپارند، اما مردم زودتر به آرامستان آیچی رفته بودند و مانع از این کار شدند.
خانواده ژینا (مهسا) امینی هم مخالف بودند که او ساعت ۵ صبح بدون حضور مردم به خاک سپرده شود.
آرامستان آیچی در روستایی به همین نام در جاده سقز-بانه قرار دارد و فاصله‌اش با شهر سقز ۸ کیلومتر است.
ساعت ۶ صبح، مردم بیشتری در آرامستان آیچی تجمع کردند و اجازه ندادند جنازه ژینا از آمبولانس بیرون بیاید و زودتر از موعد مراسمی که خانواده او اعلام کرده بودند، به خاک سپرده شود.
با روشن‌تر شدن هوا به تعداد جمعیت افزوده شد. اینترنت موبایل نیز در سقز قطع شد.
حوالی ساعت ۱۰ صبح مراسم خاکسپاری با حضور انبوهی از مردم شهر سقز برگزار شد.
عکس زیر آخرین وداع مژگان افتخاری، مادر ژینا امینی با دختر خفته در خاکش است. او دخترش را برای آخرین بار در آغوش کشیده است.
از همان لحظه اول خاکسپاری مردم شعارهایی در حمایت از حقوق زنان سر دادند، سپس شعارهای دیگری در مخالفت با جمهوری اسلامی سر داده شد. جمعیت سرود خواندند و کف زدند.
بسیاری از فعالین حقوق زنان بر مزار ژینا سخنرانی کردند، از جمله لیلا عنایت‌زاده، فعال زنان اهل سقز و بیانیه‌ای خواند که در آن آمده بود:
گشت ارشاد باید جمع شود. برابری حقوق زن و مرد بدون همکاری مردان امکان‌پذیر نیست.
همان زمان ویدیویی از خاله ژینا نیز منتشر شد که بر سر مزارش گریه می‌کرد و می‌گفت:
«ژینا شهید است… ژینا راه آزادی را برای ما باز کرد… به خدا از منزل من بیرون رفت، به قدری پوشیده بود که حتی بچه‌های من، بچه‌های شما هم این‌قدر پوشیده نبودند، مانتویش تا اینجا بود (به پایین پایش اشاره می‌کند)… گل ما را پرپر کردند…»
سریعا عکسی از مزار ژینا منتشر شد که به کُردی بر روی آن نوشته شده بود:
ژینا گیان تۆ نامری، ناوت ئه‌بێته ره‌مز / ژینا جان تو نمی‌میری نامت رمز (یا نماد) خواهد شد.
بر اساس گزارش الهه محمدی، روزنامه‌نگار روزنامه هم‌میهن که در محل مراسم حضور داشت، پدربزرگ ژینا با گریه شعری از شیرکو بیکس، شاعر نامدار کُرد با عنوان «تهران برای هیچ‌کس نمی‌خندد» را خواند. الهه محمدی گزارش داد که امجد امینی، پدر ژینا از مردم خواست اجازه ندهند برای او و خانواده‌اش مشکلی پیش بیاورند و مردم پاسخ گفتند: «نترس، نترس!»
مژگان افتخاری، در حالی که با بسیار غمگین و بهت‌زده بود، با گریه می‌گفت: «بلند شو ژینا، مردم برای تو آمده‌اند.»
زنان در مراسم خاکسپاری ژینا (مهسا) امینی در حالی که روسری را از سر برداشتن و در هوا می‌چرخانند، برای اولین بار شعار «ژن، ژیان، ئازادی – زن، زندگی، آزادی» را سر دادند؛ شعاری که به نماد جنبش اعتراضی سال ۱۴۰۱ تبدیل شد.
سپس مردم از آرامستان آیچی به سمت شهر برگشتند.
در ویدیوی زیر که به صورت اختصاصی به دست زمانه رسیده، حضور چند هزار نفری مردم در مراسم خاکسپاری ژینا (مهسا) امینی دیده می‌شود.
فرمانداری سقز در مسیر بازگشت مردم قرار داشت، به همین دلیل مردم مقابل فرمانداری شروع به اعتراض و سردادن شعارهای ضدحکومتی کردند.
نیروهای امنیتی که از قبل در محل مستقر شده بودند، سریع واکنش نشان داده و به سمت معترضان گاز اشک‌آور و گلوله‌های ساچمه‌ای شلیک کردند.
در جریان این تیراندازی‌ها بنا به اطلاع زمانه دست‌کم ۱۱ شهروند زخمی شدند.
دست‌کم سه نفر به نامهای نچیروان معروفی، نوجوان ۱۸ ساله سقزی، محمد پارسا صحت و کیان درخشان از ناحیه چشم زخمی شدند. نچیروان معروفی یک از چشم‌هایش را از دست داد.
اعتراضات بعد از مراسم خاکسپاری ژینا (مهسا) امینی، در بلوار انقلاب، میدان قدس و خیابان جمهوری ادامه پیدا کرد، که از مناطق اصلی شهر سقز هستند. درگیری‌ها و اعتراضات تا عصر در شهر سقز ادامه داشت.
سپس اعتراضات به سنندج، مرکز استان کردستان کشید. معترضان در خیابان‌های اصلی سنندج مانند خیابان فردوسی، میدان آزادی (اقبال)، میدان انقلاب (دور میدان)، خیابان پاسداران (ششم بهمن)، خیابان حسن‌آباد و برخی دیگر از خیابان‌های اصلی شهر دست به اعتراض زدند.
در سنندج معترضان شعار دادند: «سقز تنها نیست، سنندج پشتیبانش است»
در سنندج هم نیروهای امنیتی سریعا با شلیک گاز اشک‌آور به معترضان حمله کردند. زنان سنندجی در خیابان فردوسی به نشانه اعتراض مقابل پلیس نشستند.
اعتراضات در سنندج نیز تا شب ادامه کرد و مردم شعار می‌دادند و با روشن کردن آتش خیابان‌ها را بسته بودند.
از روز مراسم خاکسپاری ژینا، هشتگ #مهسا_امینی توسط کاربران شبکه‌های اجتماعی -به‌صورت ویژه توییتر (ایکس)- مورد استفاده قرار گرفت و به ترند اول توییتر تبدیل شد. این هشتگ تا دست‌کم دو ماه ترند اول توییر سابق، ایکس فعلی بود و برای اولین بار رکورد بیشترین استفاده از یک هشتگ در سطح جهان را به خود اختصاص داد.
تا تاریخ ۲ آبان ۱۴۰۱، در توییتر (ایکس) بیش از ۳۰۰ میلیون بار از هشتگ #مهسا_امینی استفاده شد.
در همین روز اتحادیه آزاد کارگران، شورای هماهنگی تشکل‌های فرهنگیان، سندیکای کارگران شرکت واحد تهران، کانون نویسندگان ایران و شماری دیگر از نهادهای کارگری و مدنی مستقل ایران در بیانیه‌های جداگانه «قتل حکومتی ژینا (مهسا) امینی را به شدت محکوم کردند».
۲۷ شهریور ۱۴۰۱
در شهرهای مختلف استان‌‌های کردستان و کرمانشاه فراخوان‌هایی برای اعتصاب عمومی و تجمع در روز دوشنبه ۲۸ شهریور منتشر شد. مرکز همکاری احزاب کردستان ایران نیز با انتشار بیانیه‌ای از مردم برای اعتصاب عمومی دعوت کردند.
دانشجویان دانشگاه‌های صنعتی شریف و امیرکبیر تهران نیز برای تجمع اعتراضی در محوطه دانشگاه‌های خود در روز دوشنبه ۲۸ شهریور فراخوان دادند.
گروهی از دانشجویان دانشگاه تهران در اعتراض به قتل ژینا (مهسا) امینی در حیاط دانشگاه تجمع کردند و سرود «همراه شو عزیز» را خواندند. دانشجویان معترض کاغذهایی در دست داشتند که روی آنها نوشته شده بود: «مهسا امینی»، «ما نمی‌خواهیم بمیریم»، «من اعتراض دارم» و «ژینا جانم نمردی، نامت رمز می‌شود».
رسانه‌های داخلی نوشتند ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری با خانواده مهسا امینی تماس تلفنی گرفته و به آنها گفته دستور داده تا «موضوع به‌صورت ویژه بررسی شود».
در این روز گروهی از فعالان زنان در ایران فراخوانی برای یک تجمع اعتراضی در روز دوشنبه ۲۸ شهریور منتشر کردند.
شماری از زنان نیز طی حرکتی نمادین در اعتراض به جان‌باختن ژینا، برای نشان دادن خشم و سوگ خود، موهای خود را بریدند.
این کارزار به سرعت گسترش یافت و زنان زیادی مقابل دوربین موهای خود را قیچی کردند.
آناهیتا همتی، بازیگر، حجاب خود را برداشت و ویدیویی با عنوان «برای ژینای ایران» منتشر کرد که موهای تراشیده‌شده‌اش را روی زمین می‌ریخت.
در این روز واکنش‌های بین‌المللی به کشته شدن مهسا امینی شدت گرفت و از بازیگران تا سیاستمداران و نویسنده‌ها همگی قتل او را محکوم کردند.
در خارج از کشور نیز ایرانیان در کشورهای مختلف فراخوان‌هایی برای تجمع در حمایت از اعتراضات داخل ایران منتشر کردند.
در شامگاه یک‌شنبه ۲۷ اردیبهشت، شهرهای سنندج و کرج شاهد اعتراضاتی دیگر به دلیل قتل حکومتی ژینا (مهسا) امینی بود.
ویدیوی بالا تیراندازی نیروهای امنیتی به سمت معترضان در سنندج را نشان می‌دهد
۲۸ شهریور ۱۴۰۱
در واکنش به کشته شدن ژینا (مهسا) امینی، اکثر شهرهای کُردنشین در چهار استان کردستان، کرمانشاه، بخش‌های وسیعی از آذربایجان غربی و ایلام با اعتصاب عمومی کسبه و بازاریان آغاز شد.
ویدیوی زیر اعتصاب گسترده کسبه و بازاریان در بوکان را در ۲۸ شهریور ۱۴۰۱ نشان می‌دهد.
شهرهای دیواندره، دهگان، سقز و سننج نیز شاهد اعتراضات بزرگی بود و نیروهای امنیتی به سمت معترضان تیراندازی کردند. در نتیجه این تیراندازی‌ها فواد قدیمی در دیواندره، فریدون محمودی در سقز، محسن محمدی و رضا لطفی در دهگلان کشته شدند.
ویدیو: اعتراضات گسترده و درگیری معترضان و نیروهای امنیتی در دیواندره – ۲۸ شهریور ۱۴۰۱اعتراضات گسترده و درگیری معترضان و نیروهای امنیتی در دیواندره – ۲۸ شهریور ۱۴۰۱
ویدیو: سر دادن شعار زن، زندگی، آزادی در سنندج – ۲۸ شهریور ۱۴۰۱سر دادن شعار زن، زندگی، آزادی در سنندج – ۲۸ شهریور ۱۴۰۱
دانشجویان در دانشگاه‌های پلی‌تکنیک، امیرکبیر، علامه طباطبایی، هنر، تربیت مدرس، بهشتی، تهران و اصفهان نیز تجمع‌های اعتراضی برگزار کردند و شعارهایی چون «می‌کشم می‌کشم، هر آن‌که خواهرم کُشت» و «کُشتن برای روسری، تا کی چنین خاک‌برسری» سر دادند.
ویدیو: تجمع دانشجویان دانشگاه علامه طباطباییتجمع دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی
ویدیو: دانشگاه تهران، دانشجویان شعار می‌دهند: «می‌کشم می‌کشم هرآنکه خواهرم کُشت»دانشگاه تهران، دانشجویان شعار می‌دهند: «می‌کشم می‌کشم هرآنکه خواهرم کُشت»
ویدیو: در دانشگاه امیرکبیر تهران، بسیجی‌ها به دانشجویان معترض حمله کردند.در دانشگاه امیرکبیر تهران، بسیجی‌ها به دانشجویان معترض حمله کردند.
۱۴ تشکل دانشجویی در ایران با انتشار بیانیه‌ای مشترک خواستار «انحلال گشت ارشاد و پلیس امنیت اخلاقی به عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای سرکوب پس از انقلاب» شدند.
ویدیو: دانشجویان دانشگاه بهشتی تهران ضمن اعتراض؛ روسری را آتش زدند.دانشجویان دانشگاه بهشتی تهران ضمن اعتراض؛ روسری را آتش زدند.
در این روز اعتراضات از شهرهای کردستان و دانشگاه‌ها به شهرهای دیگر، از جمله تهران، ایلام، تبریز، اصفهان و مشهد گسترش پیدا کرد.
تصویری از صف‌آرایی پرشمار نیروهای امنیتی در مقابل معترضان در تهران همان روز منتشر، و به سرعت در شبکه‌های اجتماعی پر بازدید شد.
در همین روز تصویر مشابهی از مهاباد نیز منتشر شد که صف‌آرایی تعداد زیادی از نیروهای یگان ویژه را نشان می‌داد و سعی داشتند از شکل‌گیری اعتراضات جلوگیری کنند.
ویدیوی دیگری از مقابله یک زن معترض که به جلوی خودروی آب‌پاش پلیس ضدشورش ایستاده بود در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها پربازدید شد.
فعالان مستقل سیاسی در پاریس و ایرانیان در برلین و تورنتو نیز در اعتراض به قتل حکومتی مهسا امینی و برای حمایت از اعتراضات داخل کشور دست به تجمع زدند.
عکس فعالان سیاسی در پاریس – ۲۸ شهریور ۱۴۰۱ – عکس: مریم اشرافی
تجمع ایرانیان تورنتو
تجمع ایرانیان برلینبگیرید و بکشید
بیش از ۲۰۰ نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های کشور در محکومیت قتل مهسا امینی بیانیه منتشر کردند.
اعتراضات در این روز تا شامگاه در بسیاری از شهرها ادامه پیدا کرد.
زنان زندانی در زندان اوین برای مهسا امینی مراسم یادبود برگزار کردند. عالیه مطلب‌زاده، عکاس و روزنامه‌نگاری که در آن زمان زندانی بود طی نامهای نوشت:
مهسا اولین و آخرین قربانی نبود و نیست. واقعا مهسا به کدامین گناه کشته شد؟
۲۹ شهریور ۱۴۰۱
امجد امینی، پدر ژینا (مهسا) امینی، در مصاحبه‌ای با نازیلا معروفیان که در «رویداد۲۴» منتشر شد، خواستار محاکمه قاتل دخترش در دادگاهی علنی شد. این مصاحبه بعدا از وب‌سایت رویداد۲۴ حذف شد و نازیلا معروفیان نیز به دلیل انتشار این مصاحبه بازداشت و زندانی شد.
نادا النشیف، کمیسر حقوق بشر سازمان ملل با ابراز نگرانی از قوانین حجاب اجباری در ایران، خواهان تحقیقات مستقل درباره مرگ مهسا امینی شد.
نیکا شاکرمی (تهران)، مینو مجیدی (کرمانشاه)، فرجاد درویشی (ارومیه)، ذکریا خیال (پیرانشهر) و تعدادی دیگر از شهروندان در این روز کشته شدند.
❗️هشدار! ویدیوی زیر مربوط به لحظه جان باختن مینو مجیدی در کرمانشاه است که به دست نیروهای امنیتی مورد اصابت گلوله ساچمه‌ای قرار گرفت و می‌تواند برای برخی بینندگان آزاردهنده باشد.
ویدئوی زیر مربوط به نیکا شاکرمی، نوجوان ۱۶ ساله ساعتی قبل از کشته شدن است که در اعتراضات روسری را آتش زده است. بر اساس گزارش خانواده و نزدیکان نیکا شاکرمی، او توسط نیروهای امنیتی ربوده، شکنجه و سپس کشته شد.
محسن منصوری، استاندار تهران در توییتر ادعا کرد «برخی سفارت‌خانه‌ها در اعتراضات» نقش داشتند.
در بسیاری از شهرها، زنان معترضان به نشانه اعتراض روسری‌ها را آتش زدند.
ویدیو: آتش زدن روسری در ساریویدیو: آتش زدن روسری در ساری
با وجود گذشت چهار روز از کشته شدن ژینا، در دانشگاه‌های علم و صنعت تهران، یزد، علوم پزشکی تبریز، دانشگاه خوارزمی کرج و دانشگاه بهشتی تهران و برخی دیگر از دانشگاه‌ها تجمع اعتراضی برگزار شد.
دانشگاه علوم پزشکی تبریز شعار می‌دهند: «فقر و فساد و بیداد، ننگ بر این استبداد»
اعتراضات در شهرهای تهران، مشهد، ایلام، همدان، کرمان، تبریز، کرمانشاه، قم، رشت، سبزوار، شیراز، همدان، اراک، کیش، ساری، بندرعباس و ماکو ادامه پیدا کرد و معترضان به خیابان آمدند. در تهران بازاریان به معترضان پیوستند.
ویدیو: یورش نیروهای امنیتی به سمت معترضان در اراکیورش نیروهای امنیتی به سمت معترضان در اراک
ویدیو: نیروهای امنیتی در مشهد اقدام به تخریب خودروی شهروندان کردند.نیروهای امنیتی در مشهد اقدام به تخریب خودروی شهروندان کردند
اینترنت بار دیگر در شهرهایی که اعتراضات جریان داشت، علی‌الخصوص شهرهای کردستان دچار اختلال و قطعی شد.
۳۰ شهریور ۱۴۰۱
اعتراضات همچنان در شهرهای مختلف از جمله سردشت، تهران، سنندج، همدان، زاهدان، ارومیه، نوشهر، بابلسر، آمل، سمنان، رضوانشهر، اصفهان، تالش، کرج، اردبیل، شیروان، بابل، اهواز، اسفراین، اردبیل، لنگرود، ایوان، زنجان و برخی شهرهای دیگر ادامه پیدا کرد.
در روز ۳۰ شهریور یکی از بزرگ‌ترین اعتراضات جنبش زن، زندگی، آزادی به وقوع پیوست و سرکوب خون‌بار معترضان به دست نیروهای امنیتی در این روز اتفاق افتاده که به کشته شدن ده‌ها نفر در شهرهای مختلف انجامید.
ویدیو: تیراندازی مستقیم نیروهای امنیتی نقاب‌دار با شات‌گان به سمت معترضان و از فاصله نزدیک در مهرشهر کرج.تیراندازی مستقیم نیروهای امنیتی نقاب‌دار با شات‌گان به سمت معترضان و از فاصله نزدیک در مهرشهر کرج
در شهر گنبدکاووس اعتراضات گسترده‌ای شکل گرفت و دختران و زن‌ها روسری‌ها را که نماد حجاب اجباری بود در آتش سوزاندند.
از همان روزهای اول اعتراضات نیروهای امنیتی به چشم معترضان تیراندازی کردند که منجر به کور شدن چشم بسیاری از شهروندان است.
❗️ هشدار: ویدیوی زیر مربوط به شلیک نیروهای امنیتی به چشم یک زن در اسفراین است و ممکن است برای برخی از خوانندگان آزاردهنده باشد.
زن سالخورده‌ای در رشت که در اعتراضات شرکت کرده بود، روسری‌اش را درآورده بود و شعار می‌داد: «بگو مرگ بر خامنه‌ای»
دانشگاه‌های مختلفی در سراسر کشور نیز بار دیگر صحنه تجمع اعتراضی دانشجویان بود.
دانشجویان در دانشگاه تهران شعار دادند: «این همه سال جنایت، ننگ بر این ولایت»
در این روز بسیاری از زنانی که در اعتراضات شرکت کرده بودند، روسری‌های خود را آتش زدند.
امیرحسین بساطی (کرمانشاه)، صدرالدین لیتانی (اشنویه)، میلان حقیقی (اشنویه)، امین معرفت (اشنویه)، غزاله چلابی (آمل)، محمد فرمانی (تهران)، عبدالله محمدپور (روستای بالو)، محسن قیصری (ایلام)، دانش رهنما (روستای بالو)، حنانه و حسینعلی کیا (نوشهر)، محسن (شعبان) محمدی کوچکسرایی (قائمشهر)، حدیث نجفی (کرج)، سعید محمدی (اسلام‌آباد)، امیر فولادی (اسلام‌آباد)، مهرزاد عوض‍پور (نوشهر)، محمدحسن ترکمان (بابل)، پارسا رضادوست (هشتگرد)، عرفان رضایی نوایی (آمل)، محسن مالمیر (نوشهر)، پدرام آذرنوش (دهدشت)، مهرداد بهنام‌اصل (دهدشت)، روزبه خادمیان (فردیس کرج)، میلاد زارع (بابل)، بهنام لایق‌پور (رشت)، یاسین جمالزاده (رضوانشهر)، ساسان قربانی (رضوانشهر) و تعدادی دیگر از معترضان در این روز کشته شدند.
❗️ هشدار! ویدیو زیر مربوط به لحظه جان باختن امیرحسین بساطی، کودک ۱۵ ساله در کرمانشاه است و می‌تواند برای برخی از خوانندگان آزاردهنده باشد.
در این روز حدیث نجفی، جوان ۲۲ ساله اهل مهرشهر کرج قبل از کشته شدن ویدیویی از خودش ضبط کرده بود که در آن می‌گوید:
خیلی دوست دارم حالا که دارم می‌رم، واقعا آخرش وقتی چند سال گذشت، خوشحال باشم که رفتم تظاهرات…
بازداشتهای گسترده‌ای در سراسر کشور آغاز شده بود و در ادامه آنها شش فعال زن عضو تشکل فمینیستی «ژیوانو» در سنندج بازداشت شدند.
گابریل بوریچ، رئیس‌جمهوری چپ‌گرای شیلی با اشاره به قتل حکومتی مهسا امینی، در مجمع عمومی سازمان ملل گفت «خشونت علیه زنان باید متوقف شود».
بیش از ۲۰۰ تن از اعضای هیأت علمی دانشگاه‌های کشور خواستار لغو حجاب اجباری و برچیدن نهادهای مربوطه شدند.
سازمان حقوق بشر ایران از کشته شدن دست‌کم یازده نفر به دست نیروهای امنیتی در آمل خبر داد.
شامگاه چهارشنبه ۳۰ شهریور، مأموران امنیتی به خانه نیلوفر حامدی، روزنامه‌نگاری که با پدر و مادر مهسا امینی مصاحبه کرده بود، یورش برده و او را بازداشت کردند. نیلوفر حامدی از آن زمان تاکنون در زندان به سر می‌برد.
در این روز اینترنت مجددا قطع شد و تاریخ ۳۰ شهریور اولین روز قطعی گسترده اینترنت توسط حکومت پس از اعتراضات آبان ۹۸ بود.
۳۱ شهریور ۱۴۰۱
قطعی اینترنت همچنان ادامه پیدا کرد و اعتراضات پراکنده، عمدتا شبانه در برخی شهرها ادامه داشت.
شهرهای تهران، ملارد، سلمان‌شهر، اردبیل، کاشمر، انزلی، همدان، زنجان، بوکان، خرم‌آباد، سنندج، شاهین‌شهر، کرج، فردیس، اشنویه، بابل، پرند و برخی دیگر از شهرها شاهد اعتراضات بود.
ویدیو: در انزلی یگان ویژه به خانه مردم حمله کرد و آنها را مورد تخریب قرار داد.
ویدیو: رقص دو دختر جوان و چرخاندن روسری در هوا، مقابل تعدادی زیادی از نیروهای امنیتی در ساوه.
ویدیو: درگیری معترضان و نیروهای امنیتی در کاشمر
مهسا موگویی ۱۹ ساله و شیرین علیزاده در این روز کشته شدند.
شیرین علیزاده کسی بود که هنگام گرفتن فیلم از اعتراضات در داخل خودروی از ناحیه صورت مورد اصابت گلوله قرار گرفت و لحظه مرگ خودش را ثبت کرد.
در دهدشت نیروهای امنیتی به سمت معترضان آتش گشودند و تعدادی زخمی شدند که در ویدیو یک معترض زخمی دیده می‌شود.
ایرانیان در شهرهای مختلف جهان مانند تورنتو با حضور حامد اسماعیلیون و نیز در مالمو در حمایت از جنبش اعتراضی مردم تظاهرات برگزار کردند.
۱ مهر ۱۴۰۱
قطعی اینترنت به صورت گسترده در نقاط مختلف کشور برای سومین روز ادامه پیدا کرد.
آنالنا بربوک، وزیر امور خارجه آلمان پرونده قتل مهسا امینی را نقض حقوق زنان و نقض حقوق بشر به دست حکومت ایران خواند و اعلام کرد که قصد دارد این پرونده را در شورای حقوق بشر سازمان ملل مطرح کند. صدراعظم آلمان نیز قتل مهسا امینی را «وحشتناک» خواند و آن را محکوم کرد.
وزارت خزانه‌داری آمریکا مجوز حمایت از آزادی اینترنت در ایران را به‌منظور مقابله با سانسور جمهوری اسلامی صادر کرد.
در این روز تهران، مشهد، اشنویه، بابل، بوکان، بانه، میاندواب، پرند، سنندج، رشت و برخی شهرهای دیگر شاهد اعتراضات بود.
سارینا اسماعیل‌زاده، نوجوان ۱۶ ساله اهل کرج، بنا به اطلاع برخی منابع آگاه که با زمانه گفت‌وگو کردند، در این روز بر اثر ضربات متعدد باتوم به سرش کشته شد.
ویدیوی زیر شعری از سارینا اسماعیل‌زاده است که او با صدای خودش خوانده بود و آهنگ لالایی پاریس گیت که آن را دوست داشت.
ویدیوی زیر که مربوط به اعتراضات یکم مهر در شهر بوکان است، نیروهای امنیتی به سمت پنجره منزل شهروندی که در حال فیلم‌برداری است و فرزندش نیز کنارش ایستاده، تیراندازی می‌کنند. بنا به برخی گزارش‌ها در این شب نیروهای امنیتی همچنین به خانه‌های آپارتمانی مسکن مهر بوکان هجوم بردند و منازل مردم را تخریب کردند.
در شهرری نیز نیروهای امنیتی با استفاده از سلاح جنگی کلاشنیکف به سمت معترضان تیراندازی کردند.
در نقاط مختلف پایتخت نیز اعتراضات گسترده‌ای جریان داشت. در ویدیوی زیر معترضان زیر پل ستارخان شعار می‌دهند: «امسال سال خونه، سیدعلی سرنگونه»
در تجمعی کم‌نظیر در میان جامعه ایرانیان هلند، جمع کثیری در اعتراض به قتل حکومتی ژینا (مهسا) امینی و در حمایت از اعتراضات سراسری جاری در ایران، در شهر لاهه هلند گرد هم آمدند.
اعتراضات سراسری در ایران همچنان ادامه پیدا کرد و هزاران فیلم و تصویر از آن منتشر شد.
ویدیوی زیر گزارش تصویری روند تغییرات تجمعات اعتراضی از زمان جان‌باختن ژینا (مهسا) امینی، ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ تا چهارشنبه ۲ آذر ۱۴۰۱ را نشان می‌دهد. منبع: وب‌سایت نمای انقلاب
برگرفته ای از سایت رادیو زمانه، ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۳