علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، روز دوشنبه در پیامی به مناسبت کشته شدن ابراهیم رئیسی و هیئت همراه او، «پنج روز عزای عمومی» در کشور اعلام و محمد مخبر را به عنوان کفیل ریاست‌جمهوری منصوب کرد.
انتصاب آقای مخبر به این مقام، بر اساس اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی صورت می‌گیرد که می‌گوید: «در صورت فوت، عزل، استعفاء، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس‌جمهور و یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس‌جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده و یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیس‌جمهور با موافقت رهبری، اختیارات و مسئولیت‌های وی را بر عهده می‌گیرد».
رهبر جمهوری اسلامی در پیام خود گفته که سکاندار جدید قوه مجریه «موظف است به همراهی رؤسای قوای مقنّنه و قضائیه ترتیبی دهند که ظرف حداکثر پنجاه روز رئیس‌جمهور جدید انتخاب شود».
محمد مخبر در دهه هشتاد با فعالیت در بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی در حلقه نهادهای زیرمجموعه دفتر رهبر جمهوری اسلامی رشد کرد
این دومین پیام رهبر جمهوری اسلامی ظرف کمتر از ۲۴ ساعت پس از ناپدید شدن بالگرد حامل رئیس‌جمهور اسلامی ایران است. او شامگاه یکشنبه هم گفته بود که «ملت ایران نگران و دلواپس نباشند، هیچ اختلالی در کار کشور به وجود نمی‌آید».
علی خامنه‌ای در پیام روز دوشنبه خود رئیس‌جمهور درگذشته را با عنوان «رئیسی عزیز» خطاب کرده که «خستگی نمی‌شناخت» و مدعی شد که «در این حادثه‌ی تلخ، ملت ایران، خدمتگزار صمیمی و مخلص و با ارزشی را از دست داد».
رهبر جمهوری اسلامی در ادامه ادعای خود گفته که برای ابراهیم رئیسی «صلاح و رضایت مردم که حاکی از رضایت الهی است بر همه چیز ترجیح داشت، از این رو آزردگی‌هایش از ناسپاسی و طعن برخی بدخواهان، مانع تلاش شبانه‌روزیش برای پیشرفت و اصلاح امور نمی‌شد».
این اظهارات در حالی است که ابراهیم رئیسی در پایین مشارکت انتخاباتی در تاریخ جمهوری اسلامی ایران به مقام ریاست‌جمهوری انتخاب شد. او در سه سال گذشته به‌دلیل ضعف شدید مدیریتی کارنامه‌ای سراسر انتقادی از خود برجای گذاشت که ایران را با بحران‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بیشتری درگیر کرد.
بر اساس ویدئوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی، شماری از مخالفان بشار اسد در سوریه پس از انتشار خبر سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی شیرینی پخش کرده و ابراز خوشحالی کردند.
این ویدئو مربوط به شهر ادلب واقع در شمال غرب سوریه است که در کنترل مخالفان حکومت اسد قرار دارد.
جمهوری اسلامی ایران از زمان بروز جنگ داخلی در سوریه در سال ۲۰۱۱ از حامیان اصلی حکومت بشار اسد بود که سرکوب‌های او حدود نیم میلیون کشته و میلیون‌ها آواره برجای گذاشت.
وزیر خارجه پیشین ایران روز دوشنبه مدعی شد که «یکی از مقصران اصلی فاجعه» سقوط بالگرد حامل ابراهیم رئیسی و هیئت همراه او، «ایالات متحده آمریکا» است.
محمدجواد ظریف در گفتگو با شبکه خبر جمهوری اسلامی افزود که ایالات متحده «به‌رغم دستور دیوان بین‌المللی دادگستری، فروش قطعات هواپیما و هوانوردی را به ایران تحریم کرده و اجازه نمی‌دهد که مردم ایران از امکانات خوب هوانوردی برخوردار باشند».
این ادعای وزیر خارجه پیشین ایران در حالی است که نهادهای رسمی جمهوری اسلامی هیچ گزارش رسمی در مورد علت این سانحه منتشر نکرده‌اند و هنوز مشخص نیست سقوط این بالگرد به‌دلیل نقص فنی بوده است یا شرایط جوی و حتی خطای انسانی.
ایالات متحده در اردیبهشت سال ۱۳۹۸ در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد و تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی را بازگرداند. با این حال، پیش از اعمال مجدد این تحریم‌ها، تلاش دولت حسن روحانی برای خرید هواپیما و تجهیزات هوانوردی با مخالفت علی خامنه‌ای روبرو شده بود.
رهبر جمهوری اسلامی خرداد سال ۱۳۹۵ در واکنش به اقدام دولت روحانی برای خرید ده‌ها فروند هواپیما از ایرباس و بوئینگ گفته بود: «فرض کنید ناوگان هوایی ما نوسازی بشود؛ خب، خیلی کار مهم و لازمی است اما اولویت است؟ آیا این اولویت کشور است؟ فرض کنیم مثلاً سیصد هواپیما بخریم؛ این معلوم نیست اولویت باشد. این باید بررسی بشود».
سخنگوی شورای نگهبان می‌گوید رئیس‌جمهور جدید که قرار است تا ۵۰ روز دیگر انتخاب شود، برای چهار سال عهده‌دار این سمت خواهد بود.
طحان نظیف روز دوشنبه به خبرگزاری صداوسیما گفت انتخابات ریاست‌جمهوری باید ظرف ۵۰ روز برگزار شود و «رئیس جمهور منتخب مردم رئیس‌جمهوری است که یک دوره چهار ساله را آغاز خواهد کرد، لذا باید گفت منتخب بعدی برای چهار سال رئیس‌جمهور کشور خواهد بود».
بر اساس اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی، «شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضائیه و معاون اول رئیس‌جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت پنجاه روز رئیس‌جمهور جدید انتخاب شود».
دور بعدی انتخابات ریاست‌جمهوری قرار بود در سال ۱۴۰۴ برگزار شود که با کشته شدن ابراهیم رئیسی در روز ۳۱ اردیبهشت، این انتخابات باید امسال برگزار شود.
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی، معاون اول رئیس‌جمهور در صورت فوت یا بیماری او، با موافقت رهبر جمهوری اسلامی، عهده‌دار اختیارات و مسئولیت‌های رئیس‌جمهور خواهد بود.
انتخابات جدید در حالی قرار است برگزار شود که دو دور انتخابات مجلس شورای اسلامی در اسفند پارسال و اردیبهشت امسال بسیار سرد برگزار شد و شاهد کمترین میزان مشارکت در تاریخ جمهوری اسلامی بود.
خبر کشته شدن ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور اسلامی ایران، و هیئت هشت نفره همراه او در سقوط بالگرد واکنش‌های زیادی در سطح بین‌المللی داشته است.
نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، با ابراز «تاسف عمیق» از این حادثه گفته که از شنیدن این خبر «شوکه» شده است.
او از ابراهیم رئیسی به عنوان رهبری نام برده که مشارکت او در تعمیق روابط دوجانبه ایران و هند همیشه به یاد آورده می‌شود.
آقای مودی گفته که هند در این دوره «سوگواری» در کنار ایران خواهد بود.
گروه افراطی حماس که در فهرست تروریستی ایالات متحده و اتحادیه اروپا قرار دارد، نیز «عمیقاً» از خبر کشته شدن ابراهیم رئیسی ابراز تاسف کرده و گفته که با علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، و مردم ایران برای این «ضایعه عظیم» ابراز همدردی می‌کند.
محمد علی الحوثی، رهبر کمیته انقلابی حوثی‌های یمن، که مورد حمایت ایران هستند نیز با ابراز «تأسف عمیق» از خبر کشته شدن رئیسی، گفته است: «به درگاه الهی دعا می‌کند که به خانواده رئیس‌جمهور ایران صبر و اجر عطا کند».
او افزوده است که «مردم ایران انشاالله از رهبران وفادار به مردم خود همچنان پیروی خواهند کرد».
به‌دنبال تایید خبر کشته شدن ابراهیم رئیسی و هیئت همراه او در سقوط بالگرد، بسیاری از رویدادها و موسسات دولتی جمهوری اسلامی تعطیل شدند.
خبرگزاری‌های ایران گزارش دادند که بورس تهران در روز دوشنبه تعطیل است و برای روزهای آینده هم اطلاع‌رسانی خواهد شد.
سازمان لیگ برتر هم بازی‌های هفته بیست‌وهشتم لیگ برتر فوتبال ایران را به زمان دیگری موکول کرد.
مجلس شورای اسلامی نیز جلسات علنی خود را تعطیل کرده است.
رئیس جمعیت هلال احمر ایران می‌گوید اجساد قربانیان سقوط بالگرد حامل ابراهیم رئیسی و هیئت همراه او از محل حادثه در حال انتقال به داخل آمبولانس‌ها هستند و به «معراج شهدای تبریز» منتقل می‌شوند.
پیرحسین کولیوند به شبکه خبر تلویزیون جمهوری اسلامی گفت که کار جستجوی اجساد به پایان رسیده است.
رسانه‌های ایران اسامی خلبان و کادر فنی بالگرد حامل ابراهیم رئیسی و هیئت همراه را که روز یکشنبه سقوط کرد، اعلام کردند.
بر اساس این گزارش، ️سرهنگ خلبان سید طاهر مصطفوی، ️سرهنگ خلبان محسن دریانوش و سرگرد فنی بهروز قدیمی، کادر پروازی بالگرد حامل رئیس‌جمهور اسلامی ایران و هیئت همراه او بودند.
خبر مرگ رئیس‌جمهور اسلامی ایران در سانحه بالگرد، بازتاب‌های زیادی داشته است. در حالی که رسانه‌ها و برخی از مقام‌های پیشین جمهوری اسلامی، از مرگ او ابراز تاسف کرده و کشته شدن او را تسلیت گفته‌اند، شماری از چهره‌های مخالف ابراز تاسف کرده‌اند که فرصت محاکمه او میسر نشد.
حامد اسماعیلیون، از خانواده‌های دادخواه سرنگونی هواپیمای اوکراینی، در شبکه ایکس (توئیتر سابق) نوشته است: «مردم ایران که قربانی جنایت علیه بشریت هستند شایسته‌ی دیدن عدالتند».
او افزوده که «سزاوار بود ابراهیم رئیسی (قاضی مرگ، عضو شورای عالی امنیت ملی در زمان سرنگون کردن پرواز پی‌اس۷۵۲ و جنایات آبان خونین) و سایر جنایتکاران حکومت اسلامی، در دادگاهی عادلانه به جرم ارتکاب جنایت علیه بشریت محاکمه شوند».
به گفته آقای اسماعیلیون، «فرصت اجرای عدالت» در مورد ابراهیم رئیسی «از قربانیان گرفته شد اما نامش به سیاهی و جنایت‌پیشگی در تاریخ خواهد ماند».
ابراهیم رئیسی در پرونده مهم اعدام هزاران زندانی در تابستان سال ۶۷ یکی از اعضای هیئت مرگ بود، هیئتی که برای دریافت مجوز اعدام‌های بیشتر با حسینعلی منتظری، قائم مقام وقت خمینی که به این اعدام‌ها معترض بود، دیدار کرد و از منتظری شنید که به خاطر این اعدام‌ها «نام‌شان را در میان جنایتکاران تاریخ می‌نویسند».
برگرفته ای از سایت رادیو فردا، ۲۰ می ۲۰۲۴