در پی اعلام خبر حکم اعدام سه نفر از معترضان آبان ماه ۹۸ که دونفرشان از پناهجویان استرداد شده توسط دولت ترکیه به ایران بوده‌اند، موجی از نگرانی را میان فعالان حقوق بشر و پناهجویان ایرانی در خاک ترکیه به وجود آمده است.
حالا نگرانی‌ها از شرایط پناهجویانی چون علیرضا چاپلقی که روزهای نخست تیرماه توسط پلیس ترکیه بازداشت شد، شدت گرفته است. وی پس از بازداشت در ترکیه به کمپ «کوروباش» در شهر وان منتقل شده و هنوز در کشور ترکیه به سر می‌برد.
۱۰ تیر ۹۹ طی ویدیویی که توسط بخش فارسی «بی‌بی‌سی» منتشر شد از دستگیری این پارکورکار ایرانی در ترکیه گزارشی پخش شد که در این ویدیو، او در خودرویی نشسته بود و می‌گفت توسط نیروهای ترکیه بازداشت شده است.
در ویدیوی منتشر شده توسط «بی‌بی‌سی» آقای چاپلقی می‌گوید :«من از مرز خارج شدم و به ترکیه آمدم. ارتش دستگیرم کرد و تحویل ژاندارمری داد. اما الان نمی‌دانم من را کجا می‌برند. با چند پلیس در ماشین نشسته‌ام.» خانواده این پارکورکار ایرانی پیش‌تر گفته بودند که او با وثیقه‌ای ۲۰۰ میلیونی آزاد شده است.
۱۳ تیرماه سازمان عفو بین‌الملل درباره احتمال بازگرداندن علیرضا چاپلقی پارکورکار ایرانی از ترکیه هشدار داده بود. نگرانی که نشان از سرنوشت نامحتوم این ورزشکار دارد.
رها بحرینی، پژوهشگر سازمان عفو بین‌الملل، در گفتگو با بخش فارسی «بی‌بی‌سی» گفته بود : «این سازمان اعتقاد دارد علیرضا چاپلقی با توجه به تهدیداتی که در ایران با آن روبه‌روست، به هیچ عنوان نباید به ایران بازگردانده شود.»
حالا با گذشت هفته‌ها به درستی معلوم نیست که در صورت بازگرداندن آقای چاپلقی به ایران چه وضعیتی در انتظار وی خواهد بود. علیرضا چاپلقی در پی انتشار ویدیویی با عنوان «طلوع تهران» در صفحه اینستاگرام و توییتر خود در روز ۲۹ اردیبهشت ماه بازداشت شده بود.
طی سال‌های گذشته همواره فشار بر پناهجویان ایرانی در خاک ترکیه مطرح بوده است. توافقات طیب اردوغان رییس‌جمهور این کشور با حکومت ایران درخصوص استرداد پناهجویان ایرانی کميساريای عالی امور پناهندگی سازمان ملل متحد را نیز بر آن داشته است که با تلاش در عرصه بین‌المللی مانع استرداد پناهجويان به ویژه پناهجویان سياسی به ايران باشد.
پنجم شهریور ۹۸ فرمانداری استانبول با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که ۱۶ هزار و ۴۲۳ پناهجو که به صورت غیرقانونی در استانبول به سر می‌بردند به مراکز استرداد پناهجویان انتقال داده شده‌اند.
مقامات استانبول عنوان کرده بودند که ظرفیت این شهر پر شده و پناهجویانی که به طور غیرقانونی در این شهرند باید سریع‌تر از شهر خارج شوند. گفتنی است بیشتر این پناهجویان را سوریه‌ای‌ها تشکیل می‌دهند.
پیش از استرداد دو جوان ایرانی متهم به ایجاد آشوب در اعتراض‌های آبان ماه خبر بازداشت عبدالله بزرگ‌زاده سربازی، فعال بلوچ نیز نگرانی‌هایی برای امکان استرداد وی به دولت ایران در پی داشته است.
آقای سربازی، فعال مدنی بلوچ که در ترکیه ساکن است، با انتشار یک ویدیو و فایل صوتی در ۲۲ خرداد ماه اعلام کرد، از سوی سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه (میت) بازداشت شده است. هرچند که بعدتر اعلام شد که این فعال بلوچ به طور مشروط آزاد شده است. گزارشی از وضعیت علیرضا چاپلقی بعد از بازداشت منتشر نشده است.
عبدالله بزرگ‌زاده سربازی ۲۷ خرداد سال ۹۷ پس از تجمع در ایرانشهر درخصوص موضوع تجاوز به تعدادی از دختران در این شهر بازداشت و به زندان محکوم شده بود. او در ۱۸ شهریور همان سال با وثیقه ۱۲۰ میلیون تومانی آزاد شد و سپس به ترکیه رفت. وی برادر حبیب‌الله سربازی، فعال سیاسی بلوچ، است.
سربازی در فایل صوتی که منتشر کرده بود اعلام کرد که ماموران سازمان اطلاعات ترکیه دلیل بازداشت او را تمام شدن اقامتش ذکر کرده‌اند، در حالی که او برای تمدید زمان اقامتش از پلیس وقت گرفته بوده است.
محمد رجبی و سعید تمجیدی که به همراه دوست خود امیرحسین مرادی در انتظار حکم اعدام هستند نیز از جمله پناهجویان استرداد شده به دولت ایران بودند که بلافاصله بعد از بازگشت حکم اعدام دریافت کردند. این دو جوان ایرانی پیش از برگزاری دادگاه و اعلام حکم محکومیت خود در آذرماه ۹۸ به ترکیه گریختند و دولت ترکیه آنها را طی تفاهم‌نامه‌ای با ایران به این کشور بازگرداند.
به گزارش سازمان عفو بین‌الملل بعد از بازداشت امیرحسین مرادی، محمد رجبی و سعید تمجیدی که به ترکیه فرار کرده بودند، اما ماموران پلیس در ترکیه آنها را به ایران تحویل دادند. با توجه به افزایش شمار پناهجویان در ترکیه باید افرادی که در معرض بازداشت و اخراج از خاک ترکیه به ایران‌اند به محض ورود به ترکیه، درخواست پناهندگی خود را ثبت کنند.
این سازمان معتقد است با ثبت درخواست پناهندگی بازگرداندن پناهجو به کشور مقصد برای ترکیه تبعات بین‌المللی خواهد داشت.
منبع: سایت بریتانیائی ایندیپندنت به زبان فارسی، ۱۵ ژوئیه ۲۰۲۰
تصویر: بهزاد پناهجویی که عکس شکنجه‌هایش در زندان‌های جمهوری اسلامی را نشان می دهد