منیره چگینی
در روزهایی که پروژه انتقال آب دریای خزر به حالت مسکوت مانده، تراز دریاچه آب خزر پایین رفت تا زنگ خطر برای بزرگترین دریاچه جهان به صدا دربیاید، این در حالی است که کارشناسان محیط زیست از کاهش جنگل‌های شمال ابراز نگرانی شدید کرده‌اند، به‌نحوی که این جنگل‌ها در ۴۰ سال گذشته به نصف رسیده‌اند.
روز گذشته احمدرضا لاهیجان‌زاده، معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد که «تراز آبی دریای خزر ۱۳۰ سانتیمتر طی ۲۵ سال گذشته کاهش پیدا کرده است».
البته خطر بزرگتر در کمین این دریا، جاری شدن فاضلاب انسانی و صنعتی است که باعث به خطر افتادن محیط و اکوسیستم منطقه می‌شود، موضوعی که لاهیجان زاده نیز آن را تایید می‌کند و معتقد است: «علاوه بر زباله‌ها شیرابه پسماندها نیز از طریق رودخانه‌ها و یا بارندگی وارد دریا می‌شود و از آنجایی که شدت آلودگی شیرابه بسیار بالاست مشکلاتی را برای محیط دریا به‌وجود می‌آورد. تعدادی از شهرهای استان‌های شمالی یا تصفیه‌خانه فاضلاب ندارند و یا تصفیه‌خانه آنها تکمیل نشده است و فاضلاب‌های انسانی همچنان به دریا راه پیدا می‌کند».
این مرکز از جمله دلایل کاهش تراز آب دریای خزر را ادامه خشکسالی سال‌های قبل در حوضه آبریز خزر و کاهش بارش و آب‌دهی رودخانه‌های منتهی به دریای خزر و مهمترین آنها یعنی رودخانه ولگا دانسته بود. کارشناسان پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی معتقدند که تغییر شکل سواحل، شکل‌گیری محیط‌های آبی جدید، جابه جایی زیستگاه آبزیان، کاهش حجم بارگیری کشتی‌ها و افزایش هزینه‌های حمل بار مهمترین تهدید ناشی از نوسان تراز آب دریای خزر است.
پسروی آب دريای خزر به‌عنوان يکی از منابع اصلی تامين آب تالاب بين‌المللی ميانکاله يکی از هفت ذخيره‌گاه زيست‌کره جهان در ايران طی سال جاری، نبض خشکسالی را درتالاب تندتر کرد.
دو عامل اصلی کاهش تراز دريا
حميد عليزاده، معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه ملی اقيانوس‌شناسی و علوم جوی تاکيد کرد که تراز آب دريای خزر امسال سه تا چهار سانتيمتر از سال پيش پايين‌تر است. در زمان‌های بسيار گذشته دلايل زمين‌شناختی بر نوسانات تراز آب دريای خزر موثر بوده است ولی در هزاران سال اخير عمده دلايل نوسانات آب اين دريا مربوط به شرايط اقليمی می‌شود.
او می‌گويد آب دريای خزر بيشتر با تبخير کم می‌شود و دو عامل «ورود آب» و «تبخير آب» از مهمترين دلايل نوسان تراز آب دريای خزر است، اما او به تثبيت تراز اميدوار است چون بر اساس اطلاعاتی که در مذاکره با متخصصان کشور روسيه داشتيم، در بهار امسال اين کشور بهار پر بارشی داشته، گرچه در زمستان برف زيادی را تجربه نکرده است. در تابستان هم بخش‌هايی از رود ولگا نسبتا پربارش و دمای آن نيز پايين بوده است و در صورتی که اين وضع ادامه يابد، احتمال تثبيت تراز قبلی را بدون جا به جايی محسوس داريم».
تداوم قاچاق چوب در جنگل‌ها
اما خطر محيط زيستی شمال فقط مربوط به دريا نيست و در آماری حيرت انگيز، جنگل‌های شمال در ۴۰ سال نصف شدند. به گزارش برخی از رسانه‌ها، حداقل در چهار دهه گذشته سطح جنگل‌های هيرکانی از سه‌ميليون و ۶۰۰هزار هکتار به حدود يک‌‌ميليون و ۸۰۰هزار هکتار يعنی تقريباً به نصف رسيده است. قاچاقچيان چوب که اين روزها آزادتر از گذشته در نيمه‌های شب به جنگل‌های شمال می‌روند و درختان ۱۰۰ تا يک‌‌ميليون‌ساله را قطع می‌کنند.
به گفته ماموران منابع طبيعی، گستاخی قاچاقچيان چوب به حدی رسيده که نيسان بازداشت شده با بار پر از کاتين (چوبهای جنگلی) را شبانه بيرون می آورند. در اين رابطه محمد درويش، مديرکل پيشين مشارکت‌هاي مردمی سازمان حفاظت محيط زيست پيشنهاد داده، شماره سه رقمی از سوي سازمان جنگل‌ها تعريف شود و از مردم درخواست کرده است که در صورت مشاهده قاچاق چوب، به ماموران گزارش دهند.
اين فعال محيط زيست می افزايد: کل پرسنل سازمان جنگل‌ها در سراسر ايران حدود ۱۴هزار نفر هستند که از اين تعداد حدود چهار‌هزار نفر جنگل‌بان و قرق‌بان در جنگل‌های سراسر ايران مامور حفاظت از جنگل‌ها هستند، که اين تعداد کم است و برای حفاظت کفاف نمی‌دهد.
محمد متينی زاده، عضو هيات علمی موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع کشور : جنگل‌بانان و همه آنهايی که در موسسات و مراکز پژوهشی، سازمان جنگل‌ها و ادارات منابع طبيعی و دانشگاه‌های مرتبط می‌کوشند، برای حفاظت خردمندانه از جنگل‌ها کافی نيستند، اين جنگل‌ها برای ماندن و بهره‌مند کردن ما و نسل‌های پس از ما از خدمات بی مانندشان به عزمی بلند، پيگيرط مجدانه و خواستن‌های تمام‌نشدنی از سوی همه مردم ايران نياز دارند.
برگرفته از سايت «آرمان ملی»
۲۳ امرداد ۱۳۹۹ – August 13th, 2020