«دو نسل از هموطنان بهایی‌مان را که با هزاران تحقیر و توهین دوران ابتدایی و دبیرستان را پشت سر گذاشته‌اند، از حق تحصیل در مراحل عالیه محروم کرده‌ایم. حالا نوبت نسل سوم‌شان رسیده است.
آهای مدعیان بزرگ‌ترین دموکراسی جهان می‌شنوید؟ سه نسل از شهروندان این کشور از حق تحصیل محرومند.»
جملات فوق را «مهدی محمودیان»، فعال سیاسی ساکن ایران، پس از اعلام نتایج کنکور سراسری سال ۱۳۹۹ و محرومیت داوطلبان بهایی از تحصیلات دانشگاهی توییت کرد.
روز جمعه ۹ آبان، دکتر «ابراهیم خدایی»، رئیس «سازمان سنجش کشور» اظهار کرد که نتایج آزمون سراسری سال ۱۳۹۹ در سایت سازمان سنجش منتشر شده است. داوطلبان می‌توانند با درج شماره داوطلبی، شماره پرونده و اطلاعات شخصی کارنامه خود را مشاهده کنند.
اما به روال سال‌های گذشته، داوطلبان بهایی پس از مراجعه به سایت سازمان سنجش با گزینه نقص پرونده مواجه شدند. «نقص پرونده» کلیدواژه‌ای است که سازمان سنجش بیش از یک دهه است برای محروم کردن داوطلبان پیرو آیین بهایی از تحصیلات عالیه به کار می‌برد.
تا کنون اسامی چهارده داوطلب بهایی که با گزینه نقص پرونده از تحصیل محروم شده‌اند توسط «ایران‌وایر» احراز شده است. این اسامی به روز خواهد شد:
پارسا سید احمد – شهراد محمدزاده (رتبه ۶۵۳) – کیمیا منوچهری – ستاره ایزدی – کیان لقایی – آریا شیخ‌زواره – مرجان عباس‌پولی – فاران قدرتیان – وحید صادقی – مبینا هوشمندی – عرشیا اشراقی – شمیم ایدلخانی (رتبه ۶۸۶) – آرین دهقانی (رتبه ۲۰۰۰) و ساینا شفیع‌زاده.
دو روز پیش از اعلام نتایج کنکور سراسری و محرومیت از تحصیل شماری از شهروندان ایرانی به دلیل اعتقادات مذهبی، رهبر جمهوری اسلامی، سید علی خامنه‌ای، در پیامی به جوانان فرانسه از آن‌ها خواست تا از رئیس‌جمهورشان بپرسند آیا معنی آزادی بیان اهانت به اعتقادات مذهبی دیگران است؟ آیا این توهین به شعور ملتی نیست که او را به ریاست خود انتخاب کرده است؟
هم‌زمانی این دو واقعه با یکدیگر موجب واکنش‌های تعدادی از کاربران توییتر شد. کاربری به نام «آتیش» در همین رابطه توییت کرده است:
«به جوانان فرانسه بگویید آیا این توهین به شعور ملتی نیست که جوانانش به خاطر عقیده از تحصیل در دانشگاه محروم می‌شوند؟ بگویید این است آزادی بیانی که از آن صحبت می‌کنید؟»
بیش از چهار دهه است که جمهوری اسلامی ایران تعداد بی‌شماری از شهروندان ایرانی را به دلیل اعتقادات مذهبی‌شان از تحصیلات عالیه محروم کرده است. این محرومیت در حالی صورت گرفته است که طبق اصل بیست‌وسوم قانون اساسی جمهوری اسلامی تفتیش عقاید ممنوع است و هیچ‌کس را نمی‌توان به صرف داشتن عقیده‌ای مورد تعرض و مواخذه قرار دارد. هم‌چنین طبق اصل سی‌ام، دولت موظف است وسایل آموزش‌وپرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم کند و وسایل تحصیلات عالی را تا سر حد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد.
محرومیت از تحصیل پیروان آیین بهایی از سال ۱۳۵۹ با انقلاب فرهنگی ایران آغاز شد که در آن صدها استاد و دانشجوی بهایی از دانشگاه‌های ایران اخراج شدند. در سال ۱۳۶۱ اولین دوره کنکور سراسری پس از انقلاب فرهنگی برگزار شد. یکی از شرایط عمومی برای شرکت‌کنندگان در آزمون سراسری، اعتقاد به دین اسلام یا یکی از ادیان مسیحیت، کلیمی و زرتشتی عنوان شد و بر همین اساس، در فرم ثبت‌نام فقط چهار گزینه مشخص شده بودند که بهاییان به دلیل عدم پیروی از چهار دین مذکور، گزینه جدید «بهایی» را با خودکار یا مداد به فرم اضافه می‌کردند یا اصلا پاسخ نمی‌دادند و آن را خالی می‌گذاشتند.
خودداری از کتمان عقیده توسط داوطلبان بهایی در پر کردن فرم‌های ثبت‌نام موجب شد تا بیش از بیست سال هیچ فرد بهایی کارت ورود به جلسه آزمون سراسری را دریافت نکند. تنها در نخستین سال نامه‌هایی از سازمان سنجش آموزش کشور به داوطلبان بهایی ارسال شد که در آن «عدم داشتن شرایط عمومی» دلیل عدم جواز ورود به جلسه آزمون سراسری عنوان شده بود. در سال‌های بعد سازمان سنجش هیچ‌گونه پاسخ روشنی به داوطلبان بهایی در مورد عدم صدور کارت شرکت در کنکور نداد.
در سال ۱۳۸۳ سازمان سنجش اعلام کرد که گزینه دین مربوط به انتخاب امتحان معارف داوطلبان است. در این سال صدها داوطلب بهایی که طی سال‌های گذشته محروم از شرکت در کنکور شده بودند، با انتخاب گزینه اسلام به عنوان امتحان معارف دینی در جلسه آزمون شرکت کردند. در آن سال در یک روز تعطیل قبل از ثبت‌نام پذیرفته‌شدگان در دانشگاه‌های کشور، تعدادی از داوطلبان بهایی به سازمان سنجش کشور واقع در کرج دعوت شدند. در یک جو امنیتی داوطلبان بهایی در راه‌روهای خالی سازمان سنجش به اتاق‌هایی که چند نفر لباس شخصی نشسته بودند، هدایت شدند و در آن‌جا به آن‌ها ابلاغ شد که به دلیل بهایی بودن از گرفتن کارنامه و ثبت‌نام در دانشگاه معذور هستند. سازمان سنجش به سایر داوطلبان هم که در آن روز در سازمان سنجش حاضر نشدند، پاسخی نداد.
از سال ۱۳۸۵ تا کنون داوطلبان بهایی با گزینه نقص پرونده مواجه بوده‌‌اند و از تحصیل در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور بازمانده‌اند. طی این سال‌ها تعداد کمی از بهاییان دور از چشم نهادهای امنیتی کشور به دانشگاه‌های ایران راه یافتند که بلافاصله پس از احراز هویت ایشان توسط حراست دانشگاه یا گزارش وزارت اطلاعات از دانشگاه مزبور اخراج شده‌اند.
به داوطلبان و دانشجویان بهایی گفته شده است که تنها دلیل عدم ثبت‌نام و اخراج ایشان از دانشگاه‌های ایران مصوبه ۶ اسفند ۱۳۶۹ (سی سال قبل) «شورای عالی انقلاب فرهنگی» است که به امضای علی خامنه‌ای رسیده است. طبق بند ب – ۳ از این مصوبه: «در دانشگاه‌ها چه در حین ورود و چه در حین تحصیل، چنان‌چه احراز شد بهایی هستند، از دانشگاه محروم شوند.»
برگرفته ای از سایت ایران وایر ، ۱ نوامبر ۲۰۲۰