با ممنوع کردن واردات واکسن آمریکایی و بریتانیایی توسط خامنه‌ای تامین واکسن کرونا برای شهروندان ایرانی به مخمصه افتاد. حسن روحانی می‌گوید دولت تلاش می‌کند سریع‌تر “واکسن مطمئنی” وارد کند اما نمی‌گوید کدام واکسن و از کجا.
سخنان روز گذشته رهبر جمهوری اسلامی درباره ممنوعیت واردات واکسن‌های کرونا که آمریکا و بریتانیا در تولید آن مشارکت دارند، تمام برنامه‌های وزارت بهداشت برای تهیه واکسن را به هم ریخت و در فضای مجازی با خشم و اعتراض شدید روبرو شد.
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، علی خامنه‌ای جمعه ۱۹ دی ماه با تاکید بر ممنوعیت ورود “واکسن آمریکایی و بریتانیایی” به ایران گفته بود: «اگر آمریکایی‌ها توانسته بودند واکسن تولید کنند این افتضاح کرونایی در کشورشان پیش نمی‌آمد.»
رئیس جمهوری، در نشست روز شنبه ستاد ملی مقابله با کرونا با اشاره به این که یکی از مطالبات مردم تامین هر چه سریع‌تر واکسن کروناست وعده داد که دولت تمام توان خود را به کار می‌گیرد تا “واکسن مطمئنی را خریداری و وارد کشور” کند.
حسن روحانی هیچ اشاره‌ای به این که قرار است چه واکسنی و از کدام کشور خریده شود نکرد و تنها خبر داد که تحریم‌های آمریکا جا به جایی ارز برای خرید واکسن از طریق ساز و کار سازمان بهداشت جهانی موسوم به کوواکس مشکلاتی ایجاد کرده بود که دولت آنها را حل کرد.
مغلطه خامنه‌ای درباره “افتضاح کرونایی” در آمریکا
اظهارات خامنه‌ای درباره “افتضاح کرونایی” در آمریکا و و ربط دادن آن به تولید واکسن کرونا کاملا مغلطه‌آمیز است. واکسن فایزر- بیون‌تک که دو شرکت آمریکایی و آلمانی تولید کرده‌اند میانه ماه دسامبر و زمانی در آمریکا مجوز گرفت که بیش از ده ماه از آغاز پاندمی می‌گذشت و شمار مبتلایان شناسایی شده در ایالات متحده به مرز ۲۰ میلیون نفر رسیده بود.
توییتر پیام خامنه‌ای درباره واکسن کرونا را حذف کرد
اغلب کارشناسان و تحلیلگران معتقدند علت این وضعیت سیاست‌های کرونایی دولت دونالد ترامپ و جدی نگرفتن شیوع بیماری کووید۱۹ در ماه‌های ابتدایی است؛ سیاست‌هایی که ناظران آنها را یکی از علت‌های اصلی شکست ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سوم نوامبر ارزیابی می‌کنند.
پس از تعلل فراوان دولت برای خرید واکسن کرونا نارضایتی عمومی افزایش یافت و کاربران ایرانی کمپین “واکسن بخرید” را در فضای مجازی راه‌انداخته‌اند.
با افزایش اعتراض‌ها حسن روحانی و وزیر بهداشت، سعید نمکی وعده دادند که جمهوری اسلامی برای دسترسی به واکسن کرونا در مرحله نخست روی واردات آن تمرکز دارد که شامل خرید مستقیم از شرکت‌های تولیدکننده و خرید از طریق ساز و کار سازمان بهداشت جهانی خواهد بود.
به گفته مسئولان وزارت بهداشت، ایران از طریق سازوکار کوواکس برای خرید ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن قرارداد بسته که با وجود تاکید دوباره روحانی بر حل شدن مشکلات انتقال ارز، به خاطر دستور خامنه‌ای فعلا منتفی است.
زمانی که خبر بستن قرارداد مطرح شد تنها واکسنی که مجوزهای بین‌المللی را دریافت کرده بود و در سبد ساز و کار سازمان بهداشت جهانی قرار داشت واکسن فایزر- بیون‌تک بود. در این فاصله واکسن شرکت آمریکایی مدرنا و واکسن اکسفورد آسترازنکا، تولید مسترک بریتانیا و سوئد، هم مجوزهای بین‌المللی را دریافت کرده‌اند.
اگر ادعای مسئولان درباره خرید واکسن از طریق ساز و کار کوواکس درست باشد، با سخنان خامنه‌ای باید قراداد آن را فسخ کنند. خامنه‌ای در عین حال روز جمعه گفته بود که مخالفت با وارد کردن واکسن‌های آمریکایی و بریتانیایی را قبلا به اطلاع مسئولان رسانده است.
کیانوش جهانپور، رئیس مرکز اطلاع رسانی وزارت بهداشت در صفحه توئیتر خود ویدئوی این بخش از سخنان خامنه‌ای درباره ممنوعیت وادرات واکسن از آمریکا و بریتانیا و گوشزد آن به مسئولان را بازنشر کرده است.
تناقض‌ها و ابهام‌های تصمیم خامنه‌ای برای محروم کردن شهروندان ایران ار سه واکسنی که تا به حال مجوز گرفته‌اند به همین جا ختم نمی‌شود. اصولا شرکت‌های مهم داروسازی کمپانی‌های چند ملیتی هستند و موسسه‌ها و پژوهشگران کشورهای مختلف با آنها همکاری می‌کنند.
تقدیر از سازنده “واکسن ممنوع” در تهران
به عنوان مثال بخشی از واکسن‌های شرکت مدرنا در دو کشور اسپانیا و سوئیس تولید می‌شود. افزون بر این اوگور شاهین، یکی از بنیانگذاران شرکت آلمانی بیون‌تک که با مشارکت شرکت فایزر واکسن کرونا تولید کرده، سال ۲۰۱۹ در مراسمی در تهران و با حضور علیرضا مرندی، مشاور و مسئول تیم پزشکی خامنه‌ای به خاطر تحقیقاتش در زمینه درمان سرطان “جایزه مصطفی” مخصوص دانشمندان جهان اسلام را دریافت کرد.
شاهین و همسرش، دو پژوهشگر ترک‌تبار آلمانی هستند که از پیشتازان به کارگیری روش‌های نوین برای تولید واکسن به شمار می‌روند و واکسن کرونایی که با همکاری شرکت فایزر ساخته‌اند و خامنه‌ای خرید آن را ممنوع اعلام کرد تا کنون به میلیون‌ها نفر در آمریکا، اتحادیه اروپا و کشورهای دیگر تزریق شده است.
اعتراض به دخالت “ولایت” در مقابله با کرونا
تصمیم خامنه‌ای که مسئولان جمهوری اسلامی را به مخمصه انداخته با واکنش‌های زیادی در فضای مجازی روبرو شده است. بهاره هدایت، فعال دانشجویی و زندانی سیاسی در یک پیام توئیتری نوشت: «تعجبی ندارد؛ معنای راستین “ولایت” همین است: اعمال بندگی و بردگی در حق رعایای گمراه جاهل ناقص‌العقل.»
مصطفی تاج‌زاده، معاون سیاسی وزارت کشور در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی در صفحه توئیتر خود تلاش برای مهار بیماری کووید۱۹ را اولویت اصلی دولت خوانده و می‌نویسد: «هیچ‌مقامی حتی رهبر حق ندارد درمورد چگونگی مقابله با کرونا غیرکارشناسانه نظر دهد.»
ضیا نبوی، یکی دیگر از فعالان دانشجویی و زندانی سیاسی در پیامی خطاب به خامنه‌ای نوشت: «ما نه مقلد شمائیم نه رعیتتان! به هر واکسنی هم که اعتماد ندارید خودتان استفاده نکنید.»
مخالفت با واردات واکسن کرونا پیش از سخنان خامنه‌ای نیز مطرح شده بود. محمد رضا نقدی، معاون هماهنگ‌کننده سپاه پاسداران که چندی پیش به پرسنل سپاه و بسیج توصیه کرده بود از واکسن‌های خارجی برای پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید۱۹ استفاده نکنند، ۱۲ دی ماه شرکت‌های خارجی تولیدکننده واکسن را به توطئه برای کاهش ۲۰ درصدی جمعیت جهان متهم کرده است.
اعتراض معتقدان به “داروی امام کاظم”
یک روز پیش از این اظهارات عده‌ای جلوی وزارت بهداشت تجمع و علیه استفاده از هر گونه واکسنی اعتراض کردند. بر پلاکاردی که در دست یکی از معترضان بود نوشته شده «نه به واکسن خارجی، نه به واکسن داخلی، ما واکسن “داروی امام کاظم” داریم.»
دو قرن سابقه توهم “دسیسه کفار”
تظاهرکنندگان که تعدادی از آنها ماسک زده بودند سازمان بهداشت جهانی، زیر مجموعه سازمان ملل را یک نهاد “آمریکایی – صهیونیستی” خوانده و خواستار خروج آن از “نظام تصمیم‌گیری کشور” شدند. ظاهرا اشاره این معترضان به سازوکار این سازمان برای توزیع عادلانه واکسن کرونا است.
مخالفت روحانیون و قشرهای نزدیک به آنها مانند رمالان و دعانویسان با واکسیناسیون سابقه‌ای طولانی دارد. اواخر قرن ۱۸ میلادی که ادوارد جنر بریتانیایی واکسن آبله را ساخت و امیرکبیر دستور واکسینه کردن عمومی را صادر کرد شماری از آخوندها و دعانویسان آن را “دسیسه کفار” برای وارد کردن اجنه به خون مسلمانان خواندند و با آن مخالفت کردند.
بیش از دو قرن پس از نجات جان میلیون‌ها نفر با واکسن آبله، اکنون “ولی فقیه” جمهوری اسلامی با واردات واکسن آمریکایی و بریتانیایی با این بهانه که “به آنها اعتمادی نیست” مخالفت کرده است. تفاوت خامنه‌ای با دعانویسان دوران امیرکبیر از جمله در این است که او قدرتی فراتر از قانون دارد و می‌تواند برای وزارت بهداشت و همه کارشناسان حوزه بهداشت تعیین تکلیف کند.
تصمیم خامنه‌ای برای محروم کردن ایرانیان از واکسن‌های آمریکایی و بریتانیایی در حالی است که “واکسن ایرانی” اگر تمام مراحل کارآزمایی‌هی بالینی را با موفقیت هم طی کند زودتر از شش تا هفت ماه دیگر به تولید انبوه نمی‌رسد.
تئوری توطئه و اظهارات غیرکارشناسی خامنه‌ای
خامنه‌ای در مخالفت با وارد کردن واکسن‌های آمریکایی و بریتانیایی گفته “گاهی اوقات اینها می‌خواهند واکسن را روی ملت‌های دیگر آزمایش کنند”.
حسن روحانی ظاهرا در ادامه این حرف گفته است: «مردم ما مطمئن باشند آنها وسیله آزمایش برای شرکت‌های سازنده واکسن قرار نخواهند گرفت.»
این حرف و سخنان خامنه‌ای بیشتر از جنس “تئوری توطئه” به نظر می‌رسد و هیچ مبنای علمی و منطقی ندارد. سه واکسنی که تا کنون تائیدیه و مجوز سازمان بهداشت جهانی و نهادهای نظارتی در آمریکا و اتحادیه اروپا را دریافت کرده‌اند، همه تمام مراحل آزمایش و کارآزمایی بالینی را طی کرده‌اند و نیازی ندارند “روی ملت‌های دیگر” آزمایش شوند.
خامنه‌ای ایران را از مهم‌ترین واکسن‌های کرونا محروم کرد
روزنامه شرق در گزارشی با توجه به سخنان روز گذشته خامنه‌ای به پیچیده‌تر شدن موضوع تامین واکسن برای مردم ایران و گزینه‌های باقیمانده برای این کار پرداخت.
این روزنامه می‌نویسد خرید از چین و روسیه، تولید واکسن با مشارکت کوبا و تولید واکسن داخلی از گزینه‌های باقیمانده است و “به نظر می‌آید گزینه آخر یعنی ساخت واکسن داخلی اصلی‌ترین و جدی‌ترین گزینه وزارت بهداشت و مسئولان سیاست‌گذار در حوزه سلامت جامعه است”.
هشدار درباره تعلل در خرید واکسن
واکسن‌های چینی و روسی تا کنون مجوز سازمان بهداشت جهانی را دریافت نکرده‌اند، گرچه شانس واکسن سینوفارم چین کم نیست. با وجود این اتکا به واکسن تولید داخلی، که موفقیت و آغاز تولید انبوه آن مشخص نیست، بیشتر به معنای به خطر انداختن سلامتی شهروندان به خاطر عناد خامنه‌ای با بریتانیا و آمریکا به نظر می‌رسد.
انجمن ایمونولوژی و آلرژی ایران در بیانیه‌ای که ۱۳ دی ماه منتشر شد با اشاره به برنامه‌های مختلف برای تولید واکسن ایرانی کرونا تاکید می‌کند که با توجه به زمان‌بر بودن این پروسه و محدودیت ظرفیت تولید، نباید در واردات واکسن تعلل کرد.
در این بیانیه آمده است: «با توجه به گسترش روزافزون پاندمی، کثرت جمعیت، وسعت ابتلا، تعداد بالای مرگ و میر، افزایش احتمال جهش ویروس در شرایط گسترش آلودگی، نیاز به زمان طولانی برای تکمیل مراحل ۱، ۲ و ۳ کارآزمایی بالینی و نیز ظرفیت محدود تولید انبوه واکسن در کوتاه مدت، این انجمن بر خرید فوری واکسن به میزان مورد نیاز تاکید می‌کند.»
انجمن ایمونولوژی ایران در بیانیه خود هشدار داده که “هرگونه تاخیر” در خرید و واردات واکسن کرونا “موجب بروز خسارات جبران‌ناپذیر و از دست رفتن جان انسان‌های بیشتری” می‌شود و احتمال “ایجاد سویه‌های جدید ویروس و مقاوم به واکسن” را بیشتر می‌کند.
برگرفته ای از سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۱۰ ژانویه ۲۰۲۱