رسانه‌های ایران روز یکشنبه ۲۷ شهریور خبر دادند ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری اسلامی، با خانواده مهسا (ژینا) امینی که در بازداشت پلیس گشت ارشاد جان خود را از دست داد، تماس گرفته و وعده پیگیری مرگ فرزندشان را داده است.
در همین حال گزارشها حاکی است که مردم سنندج در اعتراض به مرگ مهسا امینی، بار دیگر یکشنبه شب به خیابان‌ها ریختند و شعارهای «مرگ بر دیکتاتور»، «ننگ ما، ننگ ما/ رهبر الدنگ ما»، «مرگ بر خامنه‌ای» و «از کردستان تا تهران/ستم علیه زنان» سر دادند.
در ویدئوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی، گروهی از زنان نیز حجاب خود را از سر برداشته‌اند.
حساب کاربری توئیتری «کولبرنیوز» در این زمینه گزارش داده که با دخالت نیروهای گارد ویژه و امنیتی، اعتراض مدنی مردم سنندج به قتل دولتی ژینا امینی به خشونت کشیده شد.
بر اساس این گزارش، نیروهای امنیتی به سوی مردم گاز اشک‌آور پرتاب و اقدام به تیراندازی و در ساعت‌های پایانی شب از خودروهای آب‌پاش برای متفرق معترضان استفاده کرده‌اند.
به گزارش سایت هه‌نگاو، تاکنون ۹ نفر از معترضان در سنندج زخمی شده‌اند.
خبرگزاری فارس نزدیک به سپاه پاسداران نیز با اشاره به تظاهرات سنندج، مدعی شده که تعداد معترضان تنها «۵۰۰ نفر» بوده و افزوده است: «گفت‌وگوی خبرنگار فارس با برخی معترضان نشان می‌دهد که بسیاری از آن‌ها معتقدند مهسا امینی زیر شکنجه فوت کرده. این افراد عمدتا یا توضیحات پلیس را نشنیده‌اند یا از آن قانع نشده‌اند».
همزمان با تیراندازی نیروهای امنیتی، سرعت اینترنت در این شهر نیز دچار افت شده است.
بهزاد رحیمی، نماینده سقز در مجلس شورای اسلامی، نیز خبر قطعی اینترنت تلفن همراه در سقز را تایید کرد و وعده داد که اینترنت تا ساعاتی دیگر وصل می‌شود.
بر اساس گزارشها و ویدئوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی، دامنه اعتراض‌ها به برخی شهرهای دیگر از جمله مهاباد و کرج نیز کشیده شده است.
گزارشها همچنین از حاکم شدن جو امنیتی در کرمانشاه و حضور گسترده نیروهای یگان ویژه در سطح این شهر حکایت دارد. بر اساس گزارش هه‌نگاو، بیشتر مغازه‌داران کرمانشاه از سوی نهادهای امنیتی تهدید شده‌اند که نباید در اعتصاب سراسری روز دوشنبه شرکت کنند.
در همین حال، خبرگزاری جمهوری اسلامی، ایرنا، می‌گوید که در تماس تلفنی ابراهیم رئیسی با خانواده مهسا امینی، او گفته است که «دختر شما همچون دختر خود من است و احساس من این است که این حادثه برای یکی از عزیزان خود من پیش آمده است. اینجانب را در مصیبت خود شریک، و همدرد غم و اندوه‌تان بدانید».
رئیس‌جمهوری اسلامی افزوده است: «من در جریان سفر ازبکستان از این واقعه مطلع شدم که بلافاصله به همکارانم دستور دادم تا بررسی موضوع را به صورت ویژه در دستور کار قرار دهند و مطمئن باشید این موضوع را از دستگاه‌های مسئول مطالبه خواهم کرد تا ابعاد آن روشن شود».
در این گزارش گفته شده که خانواده خانم امینی از رئیس جمهور «تشکر» کرده و «خواستار پیگیری مسئله تا روشن شدن ابعاد موضوع شدند».
ابراهیم رئیسی پیشتر در روز ۲۵ شهریور به وزیر کشور دستور رسیدگی به موضوع جان باختن مهسا امینی را داده بود.
او در حالی به وزیر کشور خود دستور رسیدگی داده که احمد وحیدی پیشتر مدعی شده بود که مهسا امینی بیماری قبلی داشته است.
وزیر کشور ایران شامگاه شنبه در یک برنامه تلویزیونی همچنین گفته بود که «یک تعداد خانم پرسنل رسمی فراجا هستند که به این موارد رسیدگی می‌کنند و اساسا وسیله‌ای برای ضرب‌وشتم وجود ندارد».
اما امجد امینی، پدر مهسا امینی، در گفت‌وگو با پایگاه خبری «امتداد» گفته که بر اساس تماس‌های بسیاری از دخترهایی که آن روز با مهسا بازداشت شده بودند، مطمئن است که «او را زده‌اند».
آقای امینی افزود: پس از انتقال دخترش به پاسگاه دو ساعت طول کشیده است تا او را به بیمارستان منتقل کنند.
به گفته وی، برای انتقال دخترش به بیمارستان هیچ ماموری حضور نداشته و تنها هنگام انتقال مهسا به پزشکی قانونی، ماموران او را برده و اجازه ورود خانواده به داخل را نداده‌اند.
امجد امینی در ادامه از فشارها برای دفن شبانه دخترش خبر داده و گفته است که «می‌خواستند هیچکس مطلع نشود».
مهسا امینی که همراه با برادرش برای دیدار با خویشاوندان خود از سقز به تهران سفر کرده بود، روز ۲۲ شهریور ساعاتی پس از بازداشت از سوی ماموران گشت ارشاد به کما رفت و پس از سه روز در بیمارستان جان باخت.
گزارشها حاکی است که در اثر ضرب‌وجرح توسط ماموران گشت ارشاد نیروی انتظامی جمهوری اسلامی جان باخته است، هرچند پلیس ایران مدعی است که او در جریان آموزش توجیهی دچار عارضه قلبی شده است.
موضوع مرگ مهسا امینی واکنش‌های گسترده داخلی و بین‌المللی به همراه داشته است و شمار زیادی از چهره‌های شناخته‌شده، همچنین دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی عملکرد همراه با خشونت نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی برای تحمیل حجاب اجباری بر زنان را محکوم کرده‌اند.
در همین حال از روز شنبه و پس از خاکسپاری مهسا امینی، سقز زادگاه او و شهر سنندج صحنه تجمع‌های اعتراضی گسترده بوده است.
این تجمع‌ها از ساعت‌های آغازین با خشونت نیروهای انتظامی و امنیتی همراه شد و بر اساس ویدئوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی و گزارش‌های مردمی، این نیروها برای متفرق کردن شهروندان اقدام به تیراندازی و استفاده از گاز اشک‌آور کرده‌اند.
بر اساس تازه‌ترین گزارش سایت حقوق بشری «هه نگاو»، تا ظهر روز یکشنبه، دست‌کم ۳۸ نفر در شهرهای سقز و سنندج با شلیک مستقیم نیروهای گارد یگان ویژه و ضربات باتوم مجروح شده و ۱۳ نفر نیز بازداشت شده‌اند.
بر اساس این گزارش، از ۳۳ نفری که هدف شلیک مستقیم نیروهای یگان ویژه قرار گرفته‌اند، پنج نفر به دلیل وخامت وضعیت جسمانی به مراکز درمانی تبریز منتقل شده‌اند.
از سوی دیگر، گزارشها حاکی از جو امنیتی شدید در سقز و سنندج است. در پی فراخوان برگزاری «اعتصاب سراسری از کردستان تا تهران در روز دوشنبه ۲۸ شهریور» گفته می‌شود که فشار بر فعالان سیاسی و مدنی در شهرهای کردنشین افزایش یافته است. از جمله سایت «کردپا» خبر داده است که نیروهای امنیتی ضمن احضار ژینا مدرس‌گرجی، فعال حقوق زنان اهل سنندج به اطلاعات سپاه، او را تهدید کرده و گفته‌اند که در صورت شرکت در تجمع‌های اعتراضی شهر سنندج «دیگر آفتاب را نمی‌بینی».
واکنش‌ها به مرگ مهسا امینی
در کنار واکنش‌های گسترده شهروندان و مخالفان و منتقدان جمهوری اسلامی در داخل و خارج از کشور، شماری از نمایندگان مجلس، مسئولان فعلی و سابق و چهره‌ها و گروه‌های نزدیک به حکومت جمهوری اسلامی نیز به این موضوع واکنش نشان داده و از عملکرد «گشت ارشاد» انتقاد کرده‌اند.
جلیل رحیمی جهان‌آبادی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی، روز یکشنبه ضمن هشدار درباره «تبعات امنیتی بالای رفتار گشت ارشاد»، مرگ مهسا امینی را «تنها یک نمونه از بازداشتی‌های منجر به اتفاق تلخ» نامید و افزود: «روزانه ده‌ها اخبار و گزارش داریم که گشت‌ارشاد افراد را با بی‌حرمتی، هتک حرمت و با آثار شدید روحی و روانی فراوان بر خانواده‌ها بازداشت می‌کند و حرف‌شان این است که ما کار خودمان را می‌کنیم، شما قانون را اصلاح کنید».
آقای رحیمی جهان‌آبادی افزوده است: «چنانچه افراد در طول چهار دهه توجیه نشده‌اند که در مسائل دینی و شرعی و حجاب، جامعه را همراهی کنند، قطعا ۲۰ دقیقه‌ای که ناجا با زور و کتک و بدرفتاری بازداشت می‌کند و به مراکز آموزشی می‌برد به هیچ عنوان اثر‌گذار نیست».
معین الدین سعیدی، نماینده چابهار در مجلس، نیز گفته است: «گشت ارشاد و مراجعه به ساختمان منحوس خیابان وزرا، به فرزندان ما استرس زیادی را وارد می‌کند و برای دختری که هیچ‌وقت تصوری از پاسگاه، کلانتری و دادگاه نداشته است، می‌تواند بار روانی بسیاری را ایجاد کند».
آقای سعیدی در ادامه خواستار «تعیین تکلیف گشت ارشاد یک بار برای همیشه» شده است.
در زمینه واکنش‌های بین‌المللی، الیف شافاک، نویسنده و کنشگر حقوق بشر ترکیه‌ای- بریتانیایی، با انتشار پستی در حساب کاربری خود در اینستاگرام ضمن ابراز تاسف از جان باختن مهسا امینی، او را با عنوان «خواهر» مورد خطاب قرار داده و گفته است: «ما از سرزمین‌ها، جغرافیا و فرهنگ‌های شبیه به هم آمده‌ایم».
خانم شافاک افزوده است که پس از اطلاع از مرگ مهسا بسیار ناراحت و عصبانی شده، قلبش به درد آمده و در تمام روز نمی‌دانسته است، چه بنویسد.
در همین حال شماری از زنان ایرانی به نشانه اعتراض به حجاب اجباری اقدام به کوتاه کردن موهای خود کرده و ویدئوهایی از این اقدام اعتراضی خود را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده‌اند.
کتایون ریاحی، بازیگر سینما و تلویزیون، نیز عکسی بی‌حجاب از خود در اینستاگرام منتشر کرده و نوشته است که «در سوگ زنان ایران زمین».
شماری از دانشجویان دانشگاه تهران نیز روز یکشنبه با در دست داشتن پلاکاردهایی تجمع اعتراضی برگزار کردند.
در همین حال کاربران شبکه‌های اجتماعی گفته‌اند قصد دارند با راه‌اندازی یک طوفان توئیتری در شامگاه یکشنبه، خواستار «حمایت سراسری و محکومیت شکنجه و قتل» شوند و قرار است در این کارزار از هشتگ‌های «مهسا امینی» و «اعتصاب از کردستان تا تهران» استفاده کنند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که آمار هشتگ «مهسا امینی» تا بامداد روز یکشنبه از مرز «دو میلیون» توئیت گذشته است و علی کریمی با دو توئیت بیشترین اثرگذاری را داشته است. در فهرست اینفلوئنسرها پس از این بازیکن سابق فوتبال ایران، علی سورنا و سروش هیچکس دارای بیشترین تاثیر بوده‌اند.
برگرفته ای از سایت رادیو فردا،۱۹ سپتامبر ۲۰۲۲