ناظران بازار انرژی ارقام مختلفی در مورد صادرات نفت ایران اعلام می‌کنند. ایران بخش زیادی از نفت خود را به چین می‌رساند و در آن‌جا اسناد جعلی در مورد مبدا صادرات نفت ارائه می‌شود. این محموله‌های عموما در پالایشگاه‌های کوچک و غیردولتی پالایش می‌شوند.
خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشته است که براساس داده‌های شرکت‌های ناظر بازار انرژی صادرات نفت ایران در دو ماه آخر سال ۲۰۲۲ به بالاترین حد خود رسیده است و با وجود تحریم‌های ایالات متحده، سال ۲۰۲۳ را با قدرت شروع کرده است.
صادرات نفت تهران از زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شد و تحریم‌ها را با هدف محدود کردن صادرات نفت و درآمدهای مرتبط با آن به دولت ایران بازگرداند، محدود شده است.
صادرات در دوره ریاست جمهوری جانشین وی جو بایدن، که به دنبال احیای توافق هسته‌ای بود، افزایش یافته است و بر اساس برخی برآوردها به بالاترین سطح از سال ۲۰۱۹ رسیده است. این امر علیرغم وجود بادهای مخالف مانند بن‌بست در مذاکرات احیای برجام و رقابت با نفت خام تخفیفی روسیه صورت می‌گیرد.
سارا وخشوری، مشاور انرژی شرکت SVB International به رویترز گفت: «صادرات نفت خام ایران در دسامبر به طور متوسط ۱,۱۳۷ میلیون بشکه در روز بود که ۴۲ هزار بشکه در روز نسبت به نوامبر افزایش داشت.» این بالاترین رقم صادرات نفت ایران در سال ۲۰۲۲ است.
وخشوری گفت: «در مقایسه با دولت ترامپ، در دوره کنونی هیچ ممانعت یا اقدام جدی علیه صادرات نفت ایران صورت نگرفته است. صادرات نفت در ماه ژانویه هم مانند ماه‌های گذشته افزایش داشته است.»
کاهش تقاضای چین و عرضه نفت روسیه به چین چالش بزرگی برای ایران بوده است. بیشتر نفت ایران همچنان به خاور دور و در نهایت چین می‌رود. ایران همچنین به ونزوئلا برای صادرات نفت خود کمک می‌کند.
همچنین در گزارش دیگری که وال‌استریت ژورنال منتشر کرد آمده است که مقامات ایرانی به سوری‌ها گفته‌اند که باید برای محموله‌های نفتی دریافتی‌شان هزینه بیشتری بپردازند. پیش از این ایران نفت را با تخفیف بسیار زیاد و در حدود قیمت ۳۵ دلار در هر بشکه به سوریه می‌رساند. اکنون گفته می‌شود که ایران قیمت را دو برابر خواهد کرد و به بیش از ۷۰ دلار در هر بشکه می‌رساند. این نشریه نوشت که ایران همچنین تحویل محموله‌های جدید را منوط به دریافت پیش‌پرداخت کرده و فروش اعتباری نفت به سوریه متوقف شده است.
آدرین واتسون، سخنگوی شورای امنیت ملی در کاخ سفید، گفت که دولت بایدن در اجرای تحریم‌های ایران مصمم است و «ارقام کلان اقتصاد ایران به وضوح این را تأیید می‌کند».
واتسون گفت: «ما در اجرای تحریم‌های نفتی همراه با تحریم‌ها علیه برنامه تجارت موشکی و پهپادی ایران و نقض حقوق بشر علیه مردم ایران تردید نخواهیم کرد». وزارت خزانه‌داری آمریکا اواخر سال گذشته تحریم‌هایی را علیه یک باند قاچاق نفت مرتبط با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران اعمال کرد.
با این وجود ناظران بازار نفت می‌گویند شاهد روند صعودی در صادرات نفت خام ایران هستند که از نظر آن‌ها در دسامبر به بالاترین سطح خود از مارس ۲۰۱۹ رسیده است.
کپلر، یک شرکت تحلیل بازار انرژی، صادرات نفت خام ایران را در نوامبر ۱,۲۳ میلیون بشکه در روز اعلام کرد که بالاترین میزان از اوت۲۰۲۲ و تقریباً برابر با نرخ ۱,۲۷ میلیون بشکه در آوریل ۲۰۱۹ است. این شرکت می‌گوید صادرات نفت ایران در دسامبر به کمتر از یک میلیون بشکه در روز کاهش یافت.
در لایحه بودجه سال آینده دولت ایران میزان صادرات نفت را روزانه ۱٫۴ میلیون بشکه در روز تعیین کرده است.
چین بزرگترین مشتری ایران است. به گفته تحلیلگران بازار انرژی، بیشتر صادرات نفت خام ایران با هدف دور زدن تحریم‌ها، به چین انجام می‌شود و در چین اعلام می‌شود که محموله دریافتی متعلق به کشور دیگری است. ایران در گذشته گفته بود که اسناد جعلی برای پنهان کردن مبدأ محموله‌های ایرانی تدارک دیده است.
هیچ رقم قطعی برای صادرات نفت ایران وجود ندارد و برآوردها اغلب در محدوده وسیعی قرار می‌گیرند. شرکت‌های ردیابی نفتکش از روش‌های مختلفی برای ردیابی جریان‌ها از جمله داده‌های ماهواره‌ای، داده‌های بارگیری بندر و هوش انسانی استفاده می‌کنند. ایران عموماً آماری منتشر نمی‌کند.
به گفته یکی دیگر از تحلیلگران بازار نفت به نام ورتکسا، واردات نفت ایران به چین در دسامبر به رکورد جدید ۱,۲ میلیون بشکه در روز رسید که ۱۳۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشت.
این شرکت گفت: «بیشتر این محموله‌ها در شاندونگ تخلیه می‌شوند، جایی که پالایشگاه‌های مستقل از نیمه دوم سال ۲۰۲۲ به دلیل کاهش تقاضای داخلی و کاهش حاشیه سود محصولات پالایشی، به محموله‌های با تخفیف مانند نفت ایران روی آورده‌اند.»
بخش مطبوعاتی وزارت امور خارجه چین در پاسخ به درخواست برای اظهار نظر، بدون اشاره مستقیم به پرسش رویترز در مورد رکورد خرید نفت ایران از سوی چین، گفت: «همکاری مشروع و معقول بین چین و ایران تحت چارچوب حقوقی بین‌المللی سزاوار احترام و حمایت است.»
ورتکسا می‌گوید عرضه نفت اورال روسیه، اصلی‌ترین رقیب نفت ایران، در ماه دسامبر کاهش یافت – زمانی که سقف قیمتی در صادرات نفت خام روسیه و ممنوعیت اتحادیه اروپا باعث ایجاد ابهام برای خریداران شد.
احیای توافق هسته‌ای به ایران اجازه می‌دهد تا فروش خود را به خریداران سابق مانند کره جنوبی و اروپا افزایش دهد.
با این حال، مذاکرات از سپتامبر به بن بست رسیده است و نماینده ویژه واشنگتن در امور ایران در نوامبر گفت سرکوب اعتراضات سراسری و فروش هواپیماهای بدون سرنشین به روسیه، تمرکز واشنگتن را از احیای برجام دور کرده است.
بر اساس گزارش ردیاب‌های نفتکش، پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای توسط ترامپ و اعمال مجدد تحریم‌ها، صادرات نفت خام ایران از ۲,۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۱۸ به کمتر از ۱۰۰ هزار بشکه در ماه‌هایی در سال ۲۰۲۰ کاهش یافت.
برگرفته ای از سایت رادیو زمانه، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۳