علی بیت‌اللهی، رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه، اصفهان را پرخطرترین شهر ایران از نظر فرونشست زمین اعلام کرد و گفت که ده‌ها مرکز تاریخی، آموزشی و فرهنگی این شهر در محدوده فرونشست زمین قرار گرفته‌اند و خطر تخریب آن‌ها را تهدید می‌کند.
به گفته بیت‌اللهی، فرونشست اصفهان از سال ۱۳۹۷ و به دنبال قطع جریان دائمی زاینده‌رود شدت گرفت. قطع چشمه‌های تغذیه آب‌های زیرزمینی از یک سو و حفاری چاه و کشاورزی سنتی از سوی دیگر باعث شد که سطح آب زیرزمینی در اصفهان سالانه به‌طور میانگین یک متر کاهش یابد.
او به سایت انتخاب گفت: «فرونشست زمین مناطق شمالی زاینده‌رود بخش زیادی از شهر را نیز در بر گرفته و هرچقدر به سمت مناطق شمالی شهر مانند حبیب‌آباد و دولت‌آباد حرکت می‌کنیم، بیشتر مشاهده می‌شود.»
بیت‌اللهی افزود: «بیشترین میزان فرونشست در اصفهان ۱۵ سانتی‌متر در سال است و این بحران حدود ۳۸۵ مرکز آموزشی، شامل مدارس و دانشگاه‌ها و ۲۸۰ مسجد را که برخی از آن‌ها قدمت تاریخی دارند، در معرض خطر قرار داده است.»
به گفته او، «در بسیاری از آثار تاریخی اصفهان مانند میدان نقش جهان، به‌ویژه در برخی اضلاع آن، ترک‌ها و شکاف‌هایی مشاهده می‌شود. در محدوده استادیوم نقش جهان نیز به دلیل خاک‌های واگرا شکاف‌های ناشی از فرونشست زمین وجود دارد.»
رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه با بیان اینکه بحران فرونشست به اماکن تاریخی و زیرساخت‌های کلیدی اصفهان نیز آسیب زده، گفت به رغم اینکه زنگ خطر تخریب ورزشگاه نقش جهان اصفهان، میدان نقش جهان، فرودگاه اصفهان، منطقه ۷ شیراز، بخش‌هایی از تهران و کرج و بسیاری از شهرهای ایران در اثر فرونشست به صدا درآمده، هنوز اقدام موثری انجام نشده است.
او افزود: «در ۱۱ استان میزان فرونشست سالانه بیش از ۱۰ سانتی‌متر است که این عدد از نظر مهندسی بسیار خطرناک محسوب می‌شود، اما به نظر می‌رسد که ما به این ارقام بالا عادت کرده‌ایم.»
بیت‌اللهی درباره «بحران فراگیر» فرونشست زمین طی ۵ تا ۱۰ سال آینده در بسیاری از نقاط هشدار داد و گفت که هرگونه اقدامی در آن زمان دیگر دیر خواهد بود.
رئیس بخش زلزله‌شناسی مرکز تحقیقات راه به وضعیت دیگر دشت‌های ایران از جمله دشت مرودشت در استان فارس و رفسنجان نیز اشاره کرد و گفت که به جز استان گیلان که آثار فرونشست ملموسی آنجا ثبت نشده است، تمامی استان‌های ایران با این پدیده مواجه‌اند.
پیش‌تر سازمان زمین‌شناسی هم اعلام کرده بود که از ۶۰۹ دشت ایران، حدود ۵۰۰ دشتی که آب شیرین دارند، با پدیده فرونشست زمین مواجه‌اند و در این میان، وضعیت استان اصفهان «خطرناک‌تر» از دیگر استان‌ها است؛ به طوری که هر روز «پیام ناگواری» از این استان ارسال می‌شود.
تصاویری که از شکاف‌ها و ترک‌های ناشی از فرونشست زمین در پل‌های روی زاینده‌رود، مساجد، حمام‌ها و دیگر بناهای تاریخی منتشر می‌شود، از وضعیت بحرانی در اصفهان حکایت دارد.
روز یکشنبه، مهدی زارع، رئیس مرکز پیش‌بینی زلزله، نیز به روزنامه اعتماد گفته بود که برداشت گسترده از منابع آب زیرزمینی در دشت مرودشت موجب شده میزان فرونشست در این منطقه طی سال‌های اخیر به حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر در سال برسد که عدد بسیار زیادی است.
رئیس مرکز پیش‌بینی زلزله درباره خطر نابودی محوطه‌های باستانی دشت مرودشت از جمله تخت جمشید و نقش رستم هشدار داد و گفت که همین حالا هم بخش‌هایی از این محوطه‌ها هم به دلیل فرونشست دشت، در معرض آسیب قرار گرفته‌اند. به گفته او، تهدید اصلی نیز متوجه بنای کعبه زرتشت است که روی زمین قرار دارد.
به گفته محمد درویش، کنشگر مطرح محیط‌زیست در سه دهه اخیر، بیش از دوسوم کل ذخیره آب یک هزارساله در ایران مصرف شده و همین مسئله افزایش سه برابری نرخ فرونشست زمین طی پنج سال اخیر را در پی داشته است.
برگرفته ای از سایت ایندیپندنت فارسی، ۲۹ اکتبر ۲۰۲۴