در پی ماه‌ها بن‌بست که در بدترین بحران اقتصادی در طی دهه‌ها و برای اعتراض به نخبگان حاکم بر لبنان شکل گرفت، دولت جدیدی در لبنان تشکیل شده است.
حسن دیاب، نخست وزیر لبنان، هنگام معرفی اعضای هیئت دولت در شامگاه سه شنبه، گفت که دولت جدید وی «سعی دارد برای برآوردن تمام خواسته‌های معترضان هر کاری را که لازم باشد، انجام دهد.»
آقای دیاب که ۶۱ سال دارد و استاد سابق رشته مهندسی برق در دانشگاه است، دولت خود را «گروهی امدادی» متشکل از کارشناسان خواند که کشور را از مشکلات کنونی رها خواهد کرد.
دولت جدید حدود سه ماه پس از آن تشکیل شده است که نخست وزیر پیشین، سعد حریری، بر اثر اعتراضات سراسری در لبنان استعفا داد. این دولت را گروه حزب‌الله لبنان و متحدانش شکل داده‌اند که بزرگترین جناح مجلس هستند.
اما چند ساعت بیشتر از اعلام تشکیل دولت نگذشته بود که معترضان دوباره به خیابان‌ها برگشتند و در بیروت، پایتخت لبنان، در برابر مجلس جمع شدند.
خانم نور که نام خانوادگی‌اش را نگفت و در بیروت معلم مدرسه است، در تظاهرات علیه دولت جدید در شامگاه یکشنبه حضور داشت، و می‌گوید: «مسخره کرده‌اند ما را. دولت جدید و قبلی سر و ته یک کرباس هستند. چیزی عوض نشده است و نخواهد شد.»
او افزود: «فقط می‌خواهند مستاصل بشویم و به دولت جدید تن بدهیم. اما این طور نیست و ما خواهان آن هستیم که اوضاع کشور عوض شود.»
بعد از آن که آقای دیاب تشکیل دولت جدید را اعلام کرد، صدها نفر به گردهمایی دست زدند و درگیری‌های پراکنده‌ای هم بعد از نیمه شب بین پلیس و معترضان رخ داد. پلیس برای پراکنده کردن جمعیت از گاز اشک‌آور و نارنجک‌های صوتی استفاده کرد. پیش از این، در آخر هفته گذشته نیز اعتراضات گسترده‌ای رخ داده بود که بیش از ۵۰۰ زخمی از دو طرف به جا گذاشت.
اعتراضات سراسری سه ماه پیش در واکنش به اختصاص مالیات جدیدی برای استفاده از خدمات پیام‌رسانی «واتس‌اپ» آغاز شد، که هدف از آن گویا برطرف کردن مشکلات اقتصادی لبنان است.
دامنه آن اعتراضات گسترش یافت و به جنبشی وسیع‌تر برای برانداختن کل نظام سیاسی و حاکمیت احزابی تبدیل شد که از پایان جنگ داخلی ۱۹۷۵-۱۹۹۰ قدرت را در دست دارند.
یکی از خواسته‌های اصلی معترضان، تشکیل دولت فن‌سالار و غیرسیاسی است که بتواند لبنان را از بحران کنونی نجات دهد. این در حالی است که آقای دیاب هم ادعا کرده است که «تمام وزرای دولت جدید فن‌سالار هستند و فارغ از احزاب سیاسی عمل می‌کنند.»
اما ناظران خاطرنشان کرده‌اند که بسیاری از این کارشناسان ظاهراْ مستقل، دارای پیوندهایی با احزاب سیاسی هستند. واقعیت این است که تمامی آنها را یک جناح سیاسی برگزیده است و همین امر سبب شده است که دولت جدید، متهم به «تک‌رنگ» بودن شود.
ترکیب دولت جدید را حزب مسیحی جنبش میهنی آزاد (افپیام) به رهبری رئیس جمهوری کنونی، «میشل عون»، و متحدان آن در مجلس، از جمله گروه مورد حمایت ایران یعنی حزب‌الله، انتخاب کرده‌اند.
حزب آقای حریری، نخست وزیر سنی قبلی و متحدانش، یعنی حزب سوسیالیست ترقی‌خواه و حزب نیروهای لبنانی، در دولت کنونی حضور نخواهند داشت، که در لبنان اتفاق عجیبی به شمار می‌آید، زیرا در این کشور معمولاً دولت با اجماع بین فرقه‌های مختلف تشکیل می‌شود.
سامی عطالله، مدیر اجرایی مرکز سیاست‌پژوهی لبنان واقع در بیروت، می‌گوید: «از وقتی آقای دیاب نامزد نخستوزیری شد، همه چیز از قبل عیان بود.»
«فرایند انتخاب نامزدها و چگونگی تصمیم‌گیری‌ها به تمامی نشانگر آن است که به همان ضوابط تقسیم کرسی‌ها بین احزاب سیاسی برگشته‌ایم. اساس بازی تغییر نکرده است. خر همان خر است فقط پالان عوض شده است.» آقای عطالله افزود که در روش زمامداری چند ده‌های لبنان، «هیچ گونه تغییر اساسی رخ نداده است».
۲۰ وزیر دولت آقای دیاب از کارشناسان حوزه خود هستند. دولت جدید دارای شش وزیر زن است که حد نصاب تازه‌ای است، و وزارت‌خانه‌های کلیدی دفاع، دادگستری و کار را در اختیار دارند.
در نخستین نشست هیئت دولت که روز چهارشنبه برگزار شد، آقای عون، رئیس جمهوری لبنان، به وزرا گفت که ماموریتی «حساس» در پیش رو دارند. او گفت: «باید برای مقابله با وضعیت بد اقتصادی، بازگرداندن اعتماد جامعه بین‌المللی به نهادهای لبنان و امیدوار کردن لبنانی‌ها به آینده‌شان زحمت کشید.»
پشتیبانی مالی جامعه بین‌المللی برای کمک به رهایی لبنان از بحران اقتصادی اهمیت حیاتی دارد.
لبنان یکی از بدهکارترین کشورهای جهان است و نسبت بدهی به جی‌دی‌پی آن ۱۵۲ درصد است. در بودجه ۲۰۱۶ حدود نیمی از کل مخارج دولت برای پرداخت بهره وام‌ها بود.
بحران اقتصادی در هفته‌های اخیر وخیم‌تر شده است، زیرا بانک‌ها به طور غیررسمی به مهارسازی معاملات سرمایه اقدام کرده‌اند که میزان پول قابل برداشت توسط مشتریان را محدود کرده است. با توجه به آن که ارزش پوند لبنان همچنان رو به کاهش است، بسیاری از مردم شاهد بر باد رفتن پس‌اندازهای خود هستند.
از طرف دیگر، بسیاری از کشورها و به خصوص کشورهای حوزه خلیج فارس که از قدیم به لبنان کمک مالی می‌کرده‌اند، از افزایش نفوذ حزب‌الله در این کشور دچار نگرانی فزایندهای شده‌اند.
آقای دیاب روز سه شنبه گفت که نخستین سفر خارجی‌اش، به منطقه خلیج فارس خواهد بود. با توجه به «تک‌رنگ بودن دولت» که گروه شیعه و نظامی حزب‌الله در آن نفوذ زیادی دارد، لبنان برای جلب حمایت کشورهای خلیج فارس و نیز واشنگتن که در آن دولت دونالد ترامپ رویکرد سفت و سخت‌تری در قبال حزب‌الله در پیش گرفته است، کار دشواری در پیش دارد.
البته دشواری فوری‌تر هم اعتراضاتی است که در سه ماه گذشته گریبان‌گیر این کشور بوده است، و بعید می‌نماید که دولت جدید قادر به فرونشاندن آن باشد.
آقای عطالله می‌گوید: «واکنش‌ها را در خیابان دیدیم و به نظرم اعتراضات بیشتر خواهد شد.» و «ریشه مشکلات فرقی نکرده است. ماهیت مشکل خیلی ساختاری‌تر است.»
نخستین علت اعتراضات نیز همین است. معترضان به کلیت نظام حاکمیت اعتراض دارند.
منبع سایت بریتانیائی ایندیپندنت به زبان فارسی، ۲۳ ژانویه ۲۰۲۰