بیژن زنگنه، وزیر نفت رژیم ایران، روز سه‌شنبه ۲۹ بهمن (۱۸ فوریه) در نشست بررسی اقدامات شرکت نفت در سیل خوزستان و زلزله مسجد سلیمان به صراحت نشان داد که وزارت‌خانه‌اش آه در بساط ندارد و گفت «در شرایط فعلی وزرات نفت با سیلی صورت خود سرخ نگه داشته است». او با اشاره به کاهش قابل توجه درآمدهای حاصل از صادارت نفت از تعطیل بسیاری از پروژه‌های تولید خبر داد.
اگرچه وزیر نفت تاکید کرد که وزارت‌خانه‌اش «همیشه تلاش» کرده به مردم کمک کند اما با توصیفاتی که از وضع درآمدهای نفتی ارائه کرد، به زبان بی‌زبانی به مردم مناطق سیل یا زلزله زده گفت چشم‌شان به کمک‌های دولتی نباشد.
دولت حسن روحانی در حالی به پایان سال ۹۸ می‌رسد که بودجه سال ۹۹ با کسری قابل توجهی روبروست. تحریم‌ها درآمد نفتی ایران را به شدت کاهش داده‌اند. صنایع نفت ایران فرسوده‌اند و از بودجه و امکانات کافی و یا سرمایه‌گذاری خارجی برای نوسازی آنها خبری نیست. وزیر نفت به تازگی در کنفرانس توسعه نظام مالی در صنعت نفت گفت که در صنعت نفت باید سالانه حدود ۲۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شود و اگر از این مقدار کمتر باشد کل چرخه دچار مشکل می‌شود.
کاهش شدید صادرات نفت و درآمدهای نفتی تمام فعالیت‌های اقتصادی جمهوری اسلامی را با چالش روبرو کرده است. پروژه‌های عمرانی بسیاری بلاتکلیف مانده‌اند. در این میان مردم استان‌های مختلف ایران هر از چندگاهی با سیل، زلزله و ویرانی نیز روبرو می‌شوند و چشم امیدشان بیشتر باید به کمک‌های مردمی باشد تا نهادهای دولتی.
فساد، دزدی و تحریم
قبل ازتحریم‌ها نیز اوضاع اقتصادی برای اقشار فقیر و استان‌های محروم بهتر از این نبود. برخی از مسئولان بارها اذعان کرده‌اند که اقتصاد و زندگی مردم ایران بیش از آنکه از تحریم‌ها ضربه خورده باشد، از فساد و دزدی‌های کلان حکومت‌گران به فلاکت افتاده است.
وضع ساکنان استان‌های فقیر ایران مانند سیستان و بلوچستان یا کردستان بدون بلایای طبیعی نیز وخیم بوده و بدتر هم شده است. تنها در استان کردستان، به گفته استاندار آن، ۱۵ هزار پروژه نیمه‌تمام وجود دارد که سابقه بلاتکلیفی برخی از آنها به ده سال می‌رسد.
افزون بر این ده‌ها هزار واحد تولیدی تعطیل یا نیمه تعطیل در ایران وجود دارد که سرمایه کافی برای احیای آنها وجود ندارد. علی یزدانی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، به تازگی گفته که فقط در استان مرکزی شش هزار و ۶۰۰ طرح صنعتی نیمه کاره وجود دارد.
بر پایه تازه‌ترین آمار سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) میزان تولید روزانه نفت ایران به کمتر از ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار بشکه تنزل یافته است. این در حالی است که جمهوری اسلامی قبل از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و بازگشت تحریم‌ها علاوه بر تامین نیاز داخلی، که حدود روزی ۸/ ۱ میلیون بشکه برآورد می‌شود، روزانه به طور متوسط دو و نیم میلیون بشکه نفت صادر می‌کرد.
یک دکل و مخازنی که به نیمه عمر رسیده‌اند
بیژن زنگنه روز سه‌شنبه ۲۹ بهمن در مراسم افتتاح و راه‌اندازی یک دکل حفاری در اهواز نیز شرکت کرد و گفت: «با توجه به ظرفیت‌های کشور برای سال‌های طولانی به تجهیزات حفاری و جنبی آن نیازمند هستیم و ساخت دکل در ایران یکی از آرزوهای صنعت نفت بود که امروز محقق شده است.»
اما به گفته کارشناسان نوسازی صنایع نفت ایران به فن‌اوری و سرمایه‌گذاری به مراتب فراتر از این نیاز دارد. یک هفته پیش سعید ناصری‌پور، مدیرعامل شرکت بهره‌برداری نفت و گاز غرب ایران، گفته بود: «مخازن نفتی این شرکت تقریبا به نیمه عمر خود رسیده‌اند، از این رو نیاز است که با استفاده از فن‌اوری‌های روزآمد دنیا، ضریب بازیافت در این مخازن را افزایش دهیم.»
وزیر نفت رژیم ایران روز شنبه، ۲۶ بهمن نیز در کنفرانس توسعه نظام مالی در صنعت نفت به مواردی از نیاز این صنایع به سرمایه‌گذاری و راه‌های احتمالی تامین آن اشاره کرد که در مجموع چندان دلگرم‌کننده به نظر نمی‌رسید. به گزارش خبرگزاری فارس، وزیر نفت در این کنفرانس گفت: «ما در حال حاضر بیش از ۳۰ میلیارد دلار طرح نیمه‌تمام در صنعت پتروشیمی داریم که تا ۵ سال آینده باید بتوانیم آنها را تأمین مالی کنیم. در این راستا ما در نظر داریم تا با تجمیع سرمایه‌های خرد مردمی این کار را انجام دهیم.»
ویروس کرونا به درآمدهای نفتی هم زده است
سخنان امروز بیژن زنگنه نیز تاییدی دوباره بر این واقعیت است که وضع اقتصادی دولت نامساعد و خزانه آن خالی است. در این میان کاهش بهای نفت به خاطر شیوع ویروس کرونا در چین نیز مزید بر علت شد و هفته گذشته بهای نفت را پایین آورد. معضلی که باعث شد سازمان تولیدکنندگان نفت اوپک که از تبعات پائین آمدن بهای نفت رنج می‌برد در روز دوشنبه ۱۰ فوریه (۲۱ بهمن) از چاره اندیشی این سازمان برای جلوگیری از افت بهای نفت خبر دهد. چاره‌ای که شامل کاهش تولید نفت خواهد بود و قرار است در نشست بعدی وزرای نفت کشورهای عضو اوپک بررسی شود.
سفارت رژیم جمهوری اسلامی در روسیه خبر از گفتگوی تلفنی وزرای نفت و انرژی ایران و روسیه داده و نوشته است که نشست فوق‌العاده وزیران نفت و انرژی اوپک و نشست مشترک اوپک و غیراوپک با توجه به تحولات بازار نفت به دلیل شیوع ویروس کرونا در تاریخ چهارم و پنجم مارس ۲۰۲۰ (۱۵ و ۱۶ اسفندماه) برگزار خواهد شد.
رژیم جمهوری اسلامی برای حفظ نفوذ خود در عراق، لبنان، نوار غزه و سوریه مبالغ هنگفتی هزینه می‌کند. اکنون و در اوج تنگناهای مالی و اقتصادی روشن نیست ادامه این مخارج در درازمدت تا چه اندازه برای حکومت میسر باشد.
منبع: سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۱۸ فوریه ۲۰۲۰