بازگشت دوباره رژیم ایران به فهرست سیاه گروه ویژه اقدام مالی FATF، اولین تاثیرات خود را بر بازارهای مالی هفته گذشته گذاشت و سکه و ارزهایی مانند دلار، پوند و یورو به بالاترین جهش قیمتی خود در ماه‌های اخیر رسیدند.
رسانه‌های داخلی امروز دوشنبه، پنجم اسفند (۲۴ فوریه) از رکوردشکنی نرخ ارزها، سکه و طلا خبر داده و گزارش کردند که قیمت دلار در بازار تهران ۱۵ هزار تومان را رد کرده و حتی صرافی ملی، متعلق به بانک مرکزی ایران هم قادر به مهار قیمت ارزها نبوده و قیمت هر دلار را ١۴هزار و ۶۰۰ تومان اعلام کرده است. سکه تمام بهار آزادی هم رکورد ۱۶ ماهه اخیر خود را شکست و امروز از مرز شش میلیون تومان عبور کرد.
مسئولان امور اقتصادی کشور، قبل و بعد از بازگشت دوباره ایران به فهرست سیاه FATF ، با اطمینان گفتند که این موضوع بر وضعیت مالی ایران تاثیری ندارد.
عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی، هفته گذشته و قبل از اوج گرفتن این قیمت‌ها، علت رشد بهای دلار را “کاسبی دلالان با FATF ” اعلام کرده و مدعی شده بود که “FATF هیچ ارتباطی با قیمت ارز ندارد و بانک مرکزی به‌زودی قیمت دلار را به زیر ١۴هزار تومان برمی‌گرداند”.
همتی بعد از اتخاذ تصمیم FATF در اینستاگرام خود مدعی شد که “چنین وقایعی مشکلی برای تجارت خارجی ایران و ثبات نرخ ارز ایجاد نخواهد کرد”. تا لحظه تنظیم این گزارش، کاربران در فضای مجازی، قیمت دلار در بازار غیررسمی را نزدیک به ۱۶ هزار و ۳۰۰ تومان اعلام کرده‌اند.
گروه ویژه اقدام مالی FATF روز جمعه دوم اسفند (۲۱ فوریه)، ایران را در لیست سیاه خود قرار داد. این تصمیم در پی آن گرفته شد که جمهوری اسلامی ایران بعد از ۱۸ ماه مهلت و به علت مخالفت شورای نگهبان و تعلل مجمع تشخیص مصلحت، از تصویب دو لایحه مبارزه با پول‌شویی و کنوانسیون مبارزه با جرایم سازمان‌یافته بین‌المللی خودداری کرد.
FATF سازمانی غیردولتی است که در حوزه “مبارزه با تأمین مالی تروریسم و مبارزه با پول‌شویی” فعالیت می‌کند و کار اصلی آن “نظارت بر فرآیندهای تبادلات مالی و بانکی” کشورهاست.
تلاطم در بازار سهام
بازار سهام هم به تصمیم FATF واکنش نشان داد و سهام تعدادی از شرکت‌های تولیدی و کارخانه‌های عمده در دو روز گذشته با افت مواجه شدند. بازار سهام کشور حتی قبل از آن هم روند نزولی پیدا کرده بود و از ۲۷ بهمن ماه خودروسازان و گروه‌های بانکی، سهام بیشتری در بورس عرضه کردند تا نقدینگی‌های بیشتری را جذب کنند. همین عامل باعث شد شاخص کل بازار سهام افت کند.
به گزارش روزنامه “آفتاب یزد”، خودروسازان کشور در حالی پیش‌فروش خودرو و جذب نقدینگی از مردم را آغاز کرده‌اند که “هنوز معوقات سابق آنها پابرجاست” و “امکان تهیه قطعه” از خارج برای ساخت و مونتاژ در داخل وجود ندارد. این معوقات به نوشته “آفتاب یزد”، باعث نگرانی مردم در تحویل خودروهای ثبت‌نامی‌شده است.
افت سهام پتروشیمی و پالایشگاه‌ها هم یکی دیگر از نتایج نپیوستن ایران به FATF است. خبرگزاری ایسنا، مهمترین نگرانی فعالان بازار بورس را خروج سرمایه از بازار و هدایت شدن آن به سوی بازار ارز دانست.
تهاتر به جای روابط بانکی
تحریم‌های بانکی ایران از یک طرف و بازگشت دوباره به فهرست سیاه FATF از طرف دیگر، مشکلات این کشور را برای تبادلات بانکی و نقل و انتقال پولی، بیشتر از گذشته می‌کند، به طوری که برخی کارشناسان می‌گویند که حتی نقل و انتقال بانکی ایران با چین و روسیه هم قفل می‌شود.
فریدون مجلسی، تحلیلگر مسایل بین‌المللی، در این باره در روزنامه “آفتاب یزد” نوشت که ورود ایران به فهرست سیاه FATF، این کشور را وارد تحریم‌های بین‌المللی می‌کند و تراکنش‌های مالی با روسیه و چین هم زیر نظارت بین‌المللی قرار می‌گیرند.
فریدون مجلسی “سیاست تهاتر” میان ایران با روسیه و چین را یکی از راه‌های تداوم تبادلات مالی و بانکی میان این سه کشور دانست و نوشت که در این شیوه که البته “ماقبل مدرن” است، ولی طرفدارانی در داخل دارد، آنها نفت یا کالایی از ایران وارد می‌کنند و بهای آن را به عنوان اعتبار ایران، نزد خود نگه می‌دارند و با صادرات کالاهایشان به ایران حساب و کتاب می‌کنند.
کرونا: از تعطیلی قهوه‌خانه‌ها تا لغو تورهای داخلی
همزمانی ورود ایران به فهرست سیاه FATF و شیوع ویروس کرونا در ایران، این روزها چالش بزرگی را برای مشاغل مختلف و متنوع در ایران ایجاد کرده است تا جایی که رسانه‌ها و فعالان اقتصادی می‌گویند، کرونا حالا گلوی صنوف و مشاغل را می‌فشارد.
روزنامه “شهروند امروز” دوشنبه پنجم اسفند (۲۴ فوریه)، با طرح این سئوال که بیماری کرونای جدید (کووید۱۹) با اقتصاد ایران چه می‌کند، آمارهایی را منتشر کرده که از وخامت اوضاع در مشاغل و “تنگی نفس اقتصاد ایران” حکایت دارد.
به نوشته این روزنامه، موج اول آسیب‌های اقتصادی ناشی از بیماری کرونا نصیب رستوران‌داران و سلف‌سرویس‌ها، کافه‌ها، سفره‌خانه‌ها و قلیان‌سراها، ارائه‌کنندگان خدمات سفرهای درون‌شهری و برون‌شهری و همچنین تورهای مسافرتی داخلی، شرکت‌های هواپیمایی و تورهای مسافرتی خارج از کشور و مراکز فرهنگی و تفریحی مانند سینماها و تئاترها می‌شود.
آمارهای رسمی ثبت‌شده در ایران نشان می‌دهد مجموعه این مشاغل، مبلغی حدود ۲۴ هزار میلیارد تومان در اقتصاد نقش دارند که با مهار نشدن ویروس کرونا، دچار کسادی بازار می‌شوند.
ویروس کرونا با شیوع در ایران، هم از ایرانی‌ها تلفات گرفت و هم از مشاغلی که با مردم سر و کار دارند؛ مشاغلی مانند قهوه‌خانه‌داری. بر اساس آمارها در شهر تهران حدود بیش از سه هزار قهوه‌خانه و سفره‌خانه با ۳۵ هزار خدمه مشغول به کار هستند که به نوشته “شهروند”، با آمدن ویروس کرونا، اکنون شاغلان این صنف، نگران تامین معاش خود هستند.
ضررهای تعطیلی مراکز فرهنگی و هنری
تعطیلی یک هفته‌ای سینماها، سالن‌های تئاتر و دیگر مراکز هنری هم نشان از وخامت اوضاع دارد. اگرچه مسئولان وزارت ارشاد گفته‌اند که کرونا ترس ندارد و فقط نیازمند پیشگیری است، ولی واقعیت این است که این تعطیلی اجباری، بی‌هزینه هم نیست. در کل کشور ۵۹۶ سینمای فعال و یک‌هزار و ۲۹۲ تئاتر وجود دارد که، به نوشته “شهروند”، نزدیک ۲۸.۵میلیون نفر در سال از آنها استفاده می‌کنند.
بر اساس آمار خبرگزاری فارس، در شش ماه گذشته سال ۹۸، چرخه مالی تئاتر بیش از ۴۰ میلیارد تومان بوده است و درآمد گروه‌های تئاتری به آستانه ۲۰ میلیارد تومان نزدیک شده است. متاسفانه آمار درآمد سالن‌های سینما در ایران مشخص نیست.
کاهش حمل و نقل عمومی
به نوشته روزنامه “شهروند”، یکی از ضررهای بیماری کرونا متوجه شبکه حمل و نقل درون‌شهری و برون‌شهری است؛ به طوری که از ۲۰ میلیون سفر روزانه در تهران، ١٢ میلیون سفر از طریق “شبکه حمل و نقل عمومی” انجام می‌شود. ساکنان شهرک‌های اقماری در حومه تهران نیز روزانه ۶.۵ میلیون سفر و جابه‌جایی از طریق شبکه حمل‌ونقل عمومی دارند. هزینه خرید روزانه بلیت اتوبوس و مترو در شهر تهران از حدود حداقل سه هزار تومان تا حداقل پنج هزار و ۵۰۰ تومان متناسب با مسیرها، متغیر است. آمارهای تردد در صورت کاهش به حداقل یک سوم، از ضرر اقتصادی حکایت دارد.
بخش‌های دیگر متضرر شامل گردش‌گری داخلی و جذب گردش‌گران خارجی و مشاغل وابسته به این صنعت درآمدزاست. در شش ماهه اول امسال (۹۸)، حدود چهار میلیون و ۲۶۰ هزار نفر از ایران به خارج از کشور سفر کرده‌اند و همچنین در سه ماهه اول سال ۹۸، بیش از سه میلیون گردشگر وارد کشور شده‌اند. در همین حال، بسیاری از فعالان تورهای مسافرتی داخلی و خارجی از لغو شدن بسیاری از تورهای ورودی به کشور و نیز تردید بسیاری از خانواده‌های ایرانی برای مسافرت‌های داخلی در روزهای نوروز ۹۹ ابراز نگرانی کرده‌اند.
منبع: سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۲۴ قوریه ۲۰۲۰