پس از مأمور شدن به تشکیل دولت، مصطفی الکاظمی نخست وزیر جدید عراق تلاش های خود را برای ایجاد هم‌سویی و سازش میان گروه های مختلف سیاسی عراق آغاز کرده و سعی می کند وضعیت آشفته سیاسی را به گونه ی مدیریت کند که در فرجام، خودش با سرنوشت توفیق علاوی و عدنان زرفی دچار نشود. اما چالش های پیش رو آن قدر پیچیده و متراکم شده است که رسیدن به این هدف، نهایت دشوار و غیر محتمل به نظر می رسد، به ویژه این که آشفتگی های سیاسی با دشواری های اقتصادی و بحران شیوع بیماری کرونا یک‌جا شده و بر وخامت اوضاع افزوده است.
البته محاکمه سرکوب گران اعتراضات مردمی، به دادگاه کشاندن مقامات دولتی متهم به فساد و سوء استفاده از قدرت، پایان دادن به دخالت های خارجی و بیرون کشیدن عراق از میدان تنش میان تهران و واشنگتن، عمده ترین پرونده های است که بایستی نخست وزیر عراق پس از موفقیت به تشکیل کابینه و کسب رای اعتماد از مجلس، به آن ها بپردازد.
شکی نیست که افزایش نفوذ ایران در عراق یکی از بزرگترین چالش های است که در طول چند سال گذشته عراق را دچار ناهنجاری های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کرده و همین امر عامل اصلی تظاهرات و قیام مردمی در عراق شده است و بعید به نظر می رسد که عراق بتواند به آسانی از این ورطه نجات پیدا کند.
از سوی دیگر، حمایت گروه های سیاسی شیعه مذهب عراقی وفادار به ایران از نخست وزیری مصطفی الکاظمی، پرسشی را مطرح می کند که چه چیزی باعث شد تا این گروه ها که در گذشته به شدت مخالف مصطفی الکاظمی بودند، اکنون از وی حمایت کنند. در طول چند ماه گذشته احزاب سیاسی و گروه های مسلح وفادار به ایران پیوسته با نامزدی مصطفی الکاظمی به سمت نخست وزیری مخالفت می کردند و او را یک گزینه کاملا آمریکایی می دانستند و تأکید داشتند که نامبرده در قتل قاسم سلیمانی و ابومهدی مهندس نقش داشته است؛ اما اکنون همین گروه ها در صف اول حامیان مصطفی الکاظمی قرار دارند. برخی از کارشناسان، این تحول را ناشی از تفاهم میان تهران و واشنگتن می دانند و بدین باورند که اقدام اخیر تلاشی از سوی گروه های سیاسی وابسته به ایران برای نشان دادن حسن نیت به آمریکا است.
در همین حال، ایالات متحده اعلام کرده است که در ازای دریافت اطلاعات در مورد فعالیت ها و شبکه های مرتبط با محمد کوثرانی، ۱۰ میلیون دلار جایزه تعیین کرده است. در اعلامیه وزارت امور خارجه ایالات متحده آمده است که محمد کوثرانی، یکی از رهبران ارشد حزب الله لبنان است و از هنگام کشته شدن قاسم سلیمانی، بخشی از مسئولیت های هماهنگی سیاسی گروه های شبه نظامی عراقی شیعه مذهب وفادار به ایران را بر عهده دارد. بدین معنی که وی در حملات اخیر علیه پایگاه های نظامی که نیروی آمریکایی در آن ها مستقر هستند نقش داشته است. این اقدام آمریکا نشان می دهد که واشنگتن به رغم هر گونه تفاهم سیاسی احتمالی در عراق، قصد ندارد حملات خود را علیه گروه های مسلح وفادار به ایران متوقف کند.
همچنان علاوه بر دشواری های یاد شده، بحران شدید اقتصادی، افزایش بی سابقه نرخ بیکاری و ناتوانی دولت در پرداخت حقوق کارمندان دولتی، چالش دیگری است که نخست وزیر جدید عراق با آن رو به رو است؛ افزون بر این که تشدید تنش میان تهران و واشنگتن می تواند در بسیاری از موارد مانع عملی شدن راهکارهای دولت عراق شود.
در همین راستا، احسان الشمری، رئیس مرکز پژوهش های سیاسی در صحبتی که با ایندیپندنت عربی داشت، گفت: موافقت بر سر نخست وزیری و تصویب کابینه به معنای پایان تمام اختلافات نیست، زیرا به محض این که دولت جدید عراق فعالیت های خود را آغاز کند، طرف های درگیر با چالش برخورد منافع مواجه می شوند و تنش بار دیگر از سر گرفته می شود. در پیوند به تعیین مصطفی الکاظمی به عنوان نخست وزیر جدید عراق، الشمری گفت: نیروهای وفادار به ایران سعی داشتند با کنار زدن عدنان زرفی قدرت سیاسی خود را نشان دهند و با اعلام حمایت از مصطفی الکاظمی از تشدید تخاصم و تنش با واشنگتن بکاهند. الشمری علاوه کرد: ادامه حملات نظامی آمریکا بر مواضع گروه ها مسلح وفادار به ایران، می تواند به عنوان عمده ترین چالش برای دولت مصطفی الکاظمی به شمار رود، زیرا تشدید تنش میان دو جانب، عراق را به میدان جنگ های نیابتی میان ایران و آمریکا تبدیل می کند.
اما دیاری الفیلی، پژوهش‌گر سیاسی با اشاره به حمایت گروه های سیاسی وفادار به ایران از مصطفی الکاظمی، اظهار داشت: ممکن است تهران و واشنگتن بر سر این مسئله به تفاهم رسیده باشند، اما اگر رهبران سیاسی عراق در این تفاهم نقشی نداشته باشند، عراق وارد بحران سیاسی و نظامی دیگری خواهد شد. وی علاوه کرد: بزرگترین چالش برای مصطفی الکاظمی، آگاهی از عمق این تفاهم و بهره برداری از آن به سود دولت عراق است، افزون بر آن، تلاش برای پاسخگویی به مطالبات معترضان و موفقیت در منحصر کردن سلاح در دست نیروهای دولتی می تواند پیروزی بزرگی برای مصطفی الکاظمی محسوب شود.
در همین حال، خالد عبد الاله، استاد علوم سیاسی در صحبتی که با ایندیپندنت عربی داشت، گفت: به نظر می رسد تمام طرف های درگیر در بحران عراق از جمله تهران و واشنگتن به این نتیجه رسیده اند که تداوم وضعیت کنونی به سود هیچ طرفی نیست و روند فعلی اوضاع، منافع همگان را بیشتر از پیش دچار تهدید می کند و در نتیجه، همین تحول، باعث توافق بر سر نخست وزیری مصطفی الکاظمی شد.
وی افزود: با توجه به همین تفاهم ممکن است کابینه پیشنهادی جدید عراق بتواند رای اعتماد مجلس را به دست آورد و مصطفی الکاظمی موفق به تشکیل دولت شود؛ زیرا چنین به نظر می آید که پس از ماه ها درگیری در مورد آینده سیاسی عراق، سرانجام گروه های سیاسی شیعه مذهب عراقی وابسته به ایران به لزوم حفظ توازن قوا و اهمیت بر قراری تعادل میان تهران و واشنگتن پی برده اند.
منبع: سایت بریتانیائی ایندیپندنت به زبان فارسی، ۱۲ آوریل ۲۰۲۰