رادیو زمانه
رئیس کل سازمان نظام پرستاری در نامه‌ای به وزیر بهداشت اعلام کرد بیمارستان‌های خصوصی در میانه بحران کرونا اقدام به اخراج و تعدیل گسترده پرستاران کرده‌اند. معاون وزیر بهداشت، در واکنش به این مسئله، اخراج «فله‌ای» پرستاران را از «ملاحظات اقتصادی بخش خصوصی» خوانده است. به گفته یک فعال صنفی پرستاری، پرستاران بیمارستان‌های دولتی نیز امنیت شغلی ندارند و دولت و بخش خصوصی برای ارزان‌سازی نیروی کار سیاست واحدی را دنبال می‌کنند.
به نوشته خبرگزاری کار ایران (ایلنا) محمد میرزابیگی، رئیس کل سازمان نظام پرستاری در نامه‌ای به سعید نمکی، وزیر بهداشت و درمان از «اخراج، تعدیل و خانه‌نشین کردن گسترده» پرستاران بیمارستان‌های خصوصی خبر داد. در این نامه آمده است:
«چنین اتفاقی آن هم در بیمارستان‌هایی که سال‌هاست از محل تلاش و کوشش پرستاران عزیز و به مدد تعرفه‌های سنگین و چندبرابری خدمات و مراقبت‌های سلامت میلیاردها تومان سود و درآمد، عاید سهامداران محترم و مسئولین این گونه بیمارستان‌ها کرده است، جای شگفتی است. این بیمارستان‌ها حتی اگر نیاز باشد نه چند ماه بلکه سال‌ها، پرسنل خود را حمایت همه‌جانبه و بویژه حفاظت مالی نمایند، اما اکنون نه تنها این اقدام را نمی‌کنند، بلکه در کمال تعجب و ناباوری هنوز دو ماه از موضوع کرونا نگذشته به‌طور گسترده‌ای شروع به اخراج، تعدیل و خانه‌نشین کردن پرستارانی کرده‌اند که بهترین سال‌‌های عمر خود را در خدمت این بیمارستان‌ها بوده‌اند».
تعداد پرستاران اخراجی مشخص نیست اما براساس گزارش‌ها، جمعیت پرستاران شاغل در بخش خصوصی به ۷ تا ۸ هزار نفر می‌رسد که استخدام آن‌ها مطابق با قانون کار صورت می‌گیرد. بالغ بر ۳۰ هزار پرستار نیز به صورت شرکتی شاغل‌اند که امنیت شغلی ندارند.
اخراج پرستاران به خاطر «ولع کسب سود»
به‌نظر می‌رسد اولویت‌های انسانی حتی در زمان بحران نیز نتوانسته بر تفکر «سود محور» حاکم بر نظام درمانی ایران غالب شود. گفته می‌شود شرایط ناشی از شیوع ویروس کرونا در بیمارستان‌ها، تعداد مراجعات و جراحی‌های گرانقیمت، و به همین نسبت، درآمد برخی از بیمارستان‌های بخش خصوصی را کاهش داده و این بیمارستان‌ها سعی دارند «کاهش سود» را با تعدیل و اخراج پرستاران جبران کنند.
محمد شریفی مقدم، یک فعال صنفی پرستاری در این رابطه گفته است اکثر این بیمارستان‌ها پس از شیوع کرونا دچار ضرر نشده‌اند با این وجود همزمان که از کرامت و فداکاری پرستاران حرف می‌زنند، به خاطر «ولع کسب سود» و به‌رغم دریافت کمک‌های نقدی از خیرین و مردم، پرستارانی را که مجبورند ساعات طولانی‌تری را نسبت به پزشکان بر بستر بیماران بمانند، با برخوردی غیر اخلاقی به ترک کار خود وادار می‌کنند.
به گفته او «برخی پرستاران چند سال است که در این بیمارستان‌ها اشتغال داشته‌اند و اکنون مجبور به ترک کار می‌شوند. آنهم وقتی که دولت به خوبی می‌داند، کشور در شرایط بحرانی قرار دارد و از دست دادن شغل، مشکلات زیادی را برای پرستاران بخش خصوصی ایجاد می‌کند».
بی‌تفاوتی دولت نسبت به وضعیت پرستاران
موضع «بی‌طرفانه» و خنثی دولت که در این شرایط انتظار می‌رود دست کم برای حفاظت از جان مردم، حامی کادر درمانی بیمارستان‌ها باشد، دست بخش خصوصی را در اعمال ظلم علیه پرستاران و اخراج و تعدیل آن‌ها به خاطر سود بیشتر، باز گذاشته است.
به نوشته ایلنا، ایرج حریرچی، معاون وزیر بهداشت، اخراج «فله‌ای» پرستاران را از «ملاحظات اقتصادی بخش خصوصی» دانسته و با این‌حال بیمارستان‌های خصوصی را به «مدارا» فراخوانده است. حریرچی گفته است:
«بخش خصوصی در تمام دنیا تابع ملاحظات اقتصادی خاص خودش است. همچنین در کل دنیا، بخش‌‌های خصوصی زیادی نیروهای خود تعدیل کردند که متولی آن وزارت رفاه است و قانون کار در این رابطه حاکم است. ما در این رابطه کارویژه‌ای نداریم. تنها می‌توانیم به بیمارستان‌های خصوصی توصیه کنیم در دوره مشکلات با همدیگر مدارا کنید.»
طبق اصل ۴۳ قانون اساسی اما دولت موظف است شرایط و امکانات کار را برای همه و به منظور رسیدن به اشتغال کامل تامین کند.
نقش دولت در ایجاد ناامنی شغلی برای پرستاران
به گفته محمد شریفی مقدم، فعال صنفی در شرایطی که بسیاری از مسئولان دولتی صاحبان بیمارستان‌های خصوصی هستند، سیاست دولت و بخش خصوصی در قبال پرستاران تفاوت چندانی ندارد و علاوه بر بخش خصوصی، بیمارستان‌های دولتی نیز امنیت شغلی برای پرستاران شرکتی قائل نیستند.
طبق اظهارات او بخش خصوصی و دولتی از دیرباز به دنبال «ارزان‌سازی نیروی کار» بوده‌اند و طرح‌هایی چون «پرستار شش ماهه، بهیاری یک ساله و آموزش پرستار» را درجهت ارزان کردن پرستاران و از بین بردن امنیت شغلی پرستاران در طی سال‌ها، به‌کار گرفته‌اند:
«اول طی حدود ۵ سال طی سیاست‌های آموزشی تعداد پرستاران را به دو برابر افزایش دادند. یعنی در این مدت ۶۰ هزار نفر پرستار فارغ‌التحصیل شد. هر ساله ۱۲ هزار پرستار به تعداد فارغ‌التحصیلان پرستار اضافه می‌شد. درحالی‌که در سال گذشته حدود ۴ هزار پرستار استخدام شده است، حتی اگر ارقام استخدام‌ها را تا ۱۰ هزار نفر درنظر بگیریم. بیش از ۵۰ هزار پرستار فارغ‌التحصیل شده جویای کار وجود دارد».
این فعال صنفی قراردادهای کاری پرستاران شرکتی که بخش اعظم آن‌ها توسط مجموعه‌های تامین نیروی وابسته به دولت به‌کار گرفته می‌شوند را «نمونه‌ای از استثمار پرستاران زیرمجموعه دولت در نظام بهداشت و درمان کشور» دانسته و درباره رفتار بیمارستان‌های دولتی با پرستاران گفته است:
« بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه‌های علوم پزشکی بارها همین اخراج‌ها و تعدیل‌ها را داشته‌اند. دولت با استخدام‌های ۸۹ روزه که این روزها نیز تعداد آن را افزایش داده است، بیشتر پرستاران را تحت فشار قرار داده است. قراردادهای ۸۹ روزه کار فاقد بیمه است. بیمارستان‌های علوم پزشکی صرف اینکه قرارداد را ۹۰ روزه نکند و مشمول حقوق و سایر مزایا نباشد، چنین قراردادی با پرستاران منعقد می‌کنند».
از شروع همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ دوماه می‌گذرد. در این فاصله پرستارانی که جانشان هم به‌خاطر سختی کار و هم به خاطر آلودگی محیط کاری به ویروس کرونا در خطر است و مقابله با افزایش مرگ و میر ناشی از این بیماری به فعالیت آن‌ها بستگی دارد، تنها ۱۹ هزار تومان به عنوان پاداش برای دو ماه کار سخت بر بالین بیماران مبتلا به کووید ۱۹ دریافت کرده‌اند.
۲۷ فروردین ۱۳۹۹ – April 15th, 2020