پس از گذشت شش ماه سازمان حقوق بشری عفو بین‌الملل روز چهارشنبه ۳۱ اردیبهشت (۲۰ ماه مه) در سندی جزئیات بیشتری را از جریان کشته شدن صدها نفر در ایران منتشر کرده است. سند منتشر شده مربوط به شماری از کسانی است که در آبان ماه ۱۳۹۸ در جریان اعتراضات نسبت به افزایش ناگهانی قیمت بنزین کشته شده بودند.
این سند حاوی مشخصات ۳۰۴ مرد، زن و کودکی است که بنا به مستندات سازمان عفو بین‌الملل به دست نیروهای امنیتی ایران کشته شدند. این اعتراضات در فاصله ۲۴ تا ۲۸ آبان ۱۳۹۸ صورت گرفت. سازمان عفو بین‌الملل در این سند به این نتیجه رسیده است که “استفاده نیروهای امنیتی از سلاح‌های مرگبار علیه جان‌باختگان در اکثریت وسیعی از موارد اقدامی غیرقانونی بوده است”.
بر اساس تحقیقات گسترده‌ای که این سازمان انجام داده، از جمله تجزیه و تحلیل ویدئوها، “هیچ سندی وجود ندارد که نشان دهد معترضان سلاح گرم در اختیار داشتند و رفتارشان تهدید جانی قریب‌الوقوعی متوجه نیروهای امنیتی و دیگر افراد کرده بود”. سازمان عفو بین‌الملل همزمان به این موضوع اشاره کرده است که “از دو استثناء در شهر ماهشهر در تاریخ ۲۷ آبان آگاه است كه میان برخی معترضان و نیروهای امنیتی تبادل آتش صورت گرفت”. ۲۲۰ نفر از افرادی که مستندات مرگشان ثبت شده ظرف دو روز ۲۵ و ۲۶ آبان جان باخته‌اند.
درخواست تحقیق از شورای حقوق بشر
در سند سازمان عفو بین‌الملل آمده است که “با گذشت شش ماه از این کشتار، خانواده‌های داغدار قربانیان همچنان برای افشای حقیقت و اجرای عدالت مبارزه می‌کنند، در حالی که مقام‌ها و مسئولان آنان را مورد آزار و ارعاب شدید قرار می‌دهند”.
با توجه به ابعاد گسترده نقض حقوق بشر در جریان اعتراضات آبان ماه و همچنین با توجه به “روال سازمان‌یافته‌ی مصونیت از مجازات که در ایران برقرار بوده”، عفو بین‌الملل بار دیگر از کشورهای عضو شورای حقوق بشر سازمان ملل درخواست کرده است که “فوراً موضوع تاسیس یک مکانیزم تحقیقاتی در خصوص کشتار آبان را در دستور کار قرار دهند و راه‌های موثر برای روشن شدن حقیقت، برقراری عدالت، جبران خسارت از خانواده‌های جان‌باختگان و تضمین عدم تکرار را شناسایی کنند”.
روش تحقیق
عفو بین‌الملل با توجه به اطلاعاتی که از “منابع موثق” کسب کرده توانسته است که مشخصات کامل ۳۰۴ تن کسانی را که در جریان اعتراضات آبان ماه توسط نیروهای امنیتی ایران کشته شدند، ثبت کند.
این سازمان موفق شده در باره حدود نیمی از این تعداد از کشته شدگان با گفتگو بازماندگان، دوستان، همسایگان و همچنین شاهدان عینی واقعه برای تهیه مستندات خود استفاده کند.
در باره ۱۲۷ تن دیگر از قربانیان اعتراضات آبان ماه اطلاعات دریافتی از طریق فعالان حقوق بشر و روزنامه نگاران در داخل و خارج از کشور جمع آوری شده است. در ۳۴ مورد نیز این سند بر مبنای اطلاعاتی منتشر شده که از طریق کادر پزشکی شاغل در مراکز درمانی بوده که جان باختگان و مجروحان به آنجا منتقل شده بودند.
شانزده مورد را نیز این سازمان حقوق بشری بر مبنای ویدئوهایی مستند کرده است که از طریق صدا و سیمای جمهوری اسلامی در مصاحبه با بازماندگان قربانیان اعتراضات آبان ماه منتشر شده بودند.
در باره ۱۷ نفر از جان باختگان اطلاعات تکمیلی سازمان عفو بین‌الملل از طریق فعالان حقوق بشری و روزنامه نگاران مستقل بوده است که به طور مستقیم با بستگان و خویشاوندان کشته شدگان گفتگو کرده بودند. برای اطمینان از موثق بودن اطلاعات عفو بین‌الملل از سخنان نهادهای پزشکی و اعضای کادر پزشکی نیز سود جسته است.
اعتراض‌های سراسری در ایران پس از افزایش قیمت بنزین در ۲۴ آبان ماه ۹۸ آغاز شد و در مدت سه روز در شهرهای گوناگون ایران ادامه یافت. نیروهای امنیتی ایران به شدت بی سابقه ای به تظاهرکنندگان برخورد کردند. در جریان این اعتراضات صدها نفر کشته شدند. هنوز تعداد قربانیان این اعتراض‌ها از سوی ایران را به‌طور رسمی اعلام نشده است.
در سند سازمان عفو بین‌الملل در باره اطلاعاتی که تا کنون از شمار کشته شدگان اعتراضات منتشر شده بیشترین تعداد کشته های این اعتراضات در حومه تهران با ۱۶۳ کشته بوده است. در این سند آمده که استان خوزستان با ۵۷ کشته و کرمانشاه با۳۰ معترض کشته شده در ردیف های بعدی قرار دارند.
بر اساس سند منتشر شده از سوی عفو بین‌الملل در بین ۳۰۴ کشته اعتراض‌های آبان ماه، ۱۰ زن و ۲۳ کودک نیز دیده می شوند. در سند این سازمان حقوق بشری “بد رفتاری و آزاررسانی از روال کار ماموران امنیتی در ارتباط با خانواده جان باختگان بوده است”. عکس و مشخصات کامل کشته شدگان نیز همراه با این سند از سوی عفو بین‌الملل منتشر شده است.
منبع: سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۲۰ ماه مه ۲۰۲۰