در نشست اعضای پیمان نظامی آتلانتیک شمالی (ناتو) که روز جمعه، دوم خرداد (۲۲ مه) در بروکسل برگزار شد، واشنگتن نتوانست حمایت هم‌پیمانان خود را برای خروج از توافق‌نامه “آسمان‌های باز” (Open Skies) جلب کند. شماری از اعضای این سازمان با ابراز تاسف از اقدام آمریکا،استدلال‌های این کشور را برای خروج از پیمان قانع‌کننده نداستند. آنها ولی از اعمال فشار بر روسیه برای رعایت دقیق‌تر پیمان حمایت کردند.
سال گذشته اقدام آمریکا در خروج از یکی از دیگر پیمان‌های بین‌المللی با روسیه، یعنی از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای میان‌برد (INF)، با حمایت همه اعضای ناتو روبرو شد.
روز یکم خرداد دولت ایالات متحده اعلام کرد که در واکنش به اقدامات روسیه، از پیمان “آسمان‌های باز” خارج می‌شود. این اقدام با واکنش خونسردانه مسکو مواجه شد. الكساندر گروشكو، معاون وزیر خارجه اطمینان داد كه کشورش مصمم است توافق‌نامه نظارت هوایی را حفظ کند.
گروشكو گفت، تا زمانی كه این پیمان به قوت خود باقی بماند، روسیه به تمامی تعهدات ناشی از آن پایبند خواهد بود. او ابراز امیدواری کرد که دیگر کشورهای عضو این پیمان نیز حقوق و تعهدات خود را رعایت کنند.
سرگئی ریابکوف، یکی دیگر از معاونان وزیر امور خارجده روسیه اظهار داشت، ایالات متحده هیچ مدرکی برای ادعاهای خود علیه روسیه ارائه نکرده است. او تاکید کرد که تصمیم واشنگتن امنیت جهانی را تضعیف می‌کند.
توافق‌نامه “آسمان‌های باز” سال ۱۹۹۲ میلادی به امضای کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و اعضای پیمان نظامی ورشو به رهبری شوروی سابق رسید و از سال ۲۰۰۲ میلادی اجرایی شد. این توافق‌نامه، نظارت هوایی متقابل ۳۴ کشور عضو را تنظیم می کند. هر عضو می‌تواند در فضای هوایی سایر اعضا، پروازهای شناسایی انجام دهد. هدف اصلی این توافق، ایجاد اعتماد بین شرق و غرب پس از پایان جنگ سرد و ایجاد شفافیت در کنترل تسلیحات و جابجایی نیروهای نظامی بود.
حریم هوایی کالینینگراد
یکی از انتقادهای واشنگتن به روسیه در زمینه نقض پیمان “آسمان‌های باز” اتفاقی است که در سال ۲۰۱۴ افتاد. در این سال یک هواپیمای تحقیقاتی لهستانی در چهارچوب پیمان “آسمان‌های باز” بر فراز کالینینگراد پرواز تجسسی کرده بود. دولت روسیه اعلام کرد که این هواپیما مدت زمان زیادی به کنترل آن منطقه نظامی پرداخته است و به همین دلیل شرایط پرواز در آسمان کالینینگراد را یک‌جانبه و بر خلاف مقرراتی که در پیمان درج شده، تغییر داد.
این مورد بارها باعث انتقاد از جانب کشورهای اروپایی نیز شده است، اما تاکنون هیچ کشوری به این دلیل، تهدید به خروچ از پیمان نکرده است.
وب‌سایت شبکه یک تلویزیون آلمان (تاگس شاو) به نقل از منابع آگاه می‌نویسد، این انتقادها بهانه است و دولت آمریکا در کل تمایلی به ماندن در این پیمان ندارد. در واقع این کشور نیازی هم به این گونه پروازها ندارد، زیرا ماهواره‌های پیشرفته‌اش قابلیت شناسایی دقیق‌تری دارند.
واکنش اروپا و چین
۱۰ کشور اروپایی، از جمله آلمان، نسبت به خروج برنامه‌ریزی شده آمریکا از توافق‌نامه “آسمان باز” ابراز تاسف کردند.
در بیانیه مشترک وزیران امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا آمده است که این پیمان بخش مهمی از اقدامات اعتمادبخش و امنیتی در منطقه اروپا-آتلاتنیک به شمار می‌رود.
دولت چین به خروج ایالات متحده انتقاد کرد. سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور ضمن ابراز «تأسف عمیق» از اقدام ایالات متحده، آن را «یکی دیگر از تجلیات منفی پیروی از ذهنیت جنگ سرد و ادامه سیاست “اول آمریکا” و یک‌جانبه‌گرایی و نقض تعهدات بین‌المللی» از جانب واشنگتن خواند.
ژائو لیجیان تاکید کرد، این اقدام آمریكا باعث تضعیف اعتماد متقابل می‌شود و «بر روند بین‌المللی کنترل سلاح و خلع سلاح تأثیر منفی خواهد گذاشت.»
منبع: سایت صدای آلمان (دویچه وله) به زبان فارسی، ۲۲ ماه مه ۲۰۲۰