با شروع نخستین دور گفتگوهای راهبردی میان واشنگتن و بغداد در روز پنجشنبه گذشته ۱۱ ژوئن، نگرانی تهران نسبت به آینده پروژه سیاسی ایران در خاورمیانه افزایش یافت، به ویژه اینکه آغاز مذاکرات استراتژیک عراق و آمریکا، حاکی از احتمال موفقیت دوجانب در زمینه گسترش روابط در عرصه‌های مختلف بود. دولت ایران که در طول ۱۷ سال گذشته توانسته بود بدون اینکه با مانع قابل ذکری رو به رو شود در تار و پود عراق نفوذ کند و در تمام بخش‌‌های سیاسی، نظامی و اقتصادی عراق تسلط پیدا کند، اکنون آینده دست‌اوردهای خود را در سایه نزدیکی میان بغداد و واشنگتن در خطر می‌بیند.
البته عراق اهمیت ویژهای برای تهران دارد و قلمرو این کشور به عنوان یگانه گذرگاه زمینی نفوذ ایران در جهان عرب به شمار می‌رود و ایران از همین طریق توانسته است خود را به سوریه، لبنان و سواحل مدیترانه برساند، بنابر این، اگر نفوذ ایران در عراق کاهش یابد، تهران سراسر منطقه را از دست خواهد داد. از همین جهت، هنگامی که تظاهرات ضد دولتی در ماه اکتبر گذشته در عراق آغاز شد و دولت تحت حمایت ایران در بغداد را به چالش کشید، سپاه قدس به رهبری قاسم سلیمانی تمام تلاش‌های خود را معطوف به بحران عراق کرد و توجه به مسائل داخلی ایران به شدت کاهش یافت و این امر، نمایان‌گر اهمیت ویژهای عراق برای دولت ایران است.
اما پس از تشکیل دولت جدید به رهبری مصطفی‌الکاظمی و مطرح شدن گفتگوهای استراتژیک میان بغداد و واشنگتن، تهران سعی کرد از طریق جناح‌های سیاسی و گروه‌های شبه‌نظامی وفادار به خود، مذاکرات استراتژیک عراق و آمریکا را کم‌اهمیت و بی‌نتیجه جلوه دهد و این ایده را ترویج دهد که گفتگوهای مزبور نمی‌تواند نقش مثبتی در بهبودی اوضاع سیاسی و رشد اقتصادی جامعه عراق داشته باشد. در مقابل، مصطفی‌الکاظمی پیوسته تأکید دارد که مذاکرات واشنگتن و بغداد که حمایت پارلمان و مرجعیت نجف را با خود دارد، منحصر به مسائل نظامی و امنیتی نیست بلکه دو کشور سعی دارند روابط خود را در تمام عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی گسترش دهند.
در همین راستا، آلا طالبانی، عضو کمیسیون روابط خارجی در مجلس نمایندگان عراق در صحبتی که با ایندیپندنت عربی داشت، گفت: تهران بایستی از درک این حقیقت چشم پوشی نکند که عراق برای تأمین منافع خود می‌تواند با هر کشوری که خواسته باشد روابط بر قرار کند، زیرا حمایت از منافع ملی و تلاش برای تحقق اهداف سیاسی و اقتصادی، حق مسلم هر کشور است و این امر همواره در صدر اولویت‌ها قرار دارد. وی افزود: عراق به هیچ کشوری اجازه مداخله در امور داخلی خود را نمی‌دهد و اینکه عراق روابط سیاسی خود را چگونه ترسیم کند، مسئله‌ای است که تنها ملت و حکومت عراق در مورد آن تصمیم می‌گیرند.
اما مصطفی سعدون، روزنامه‌نگار عراقی در صحبتی که با ایندپندنت عربی داشت، گفت: عمده‌ترین نگرانی تهران این است که واشنگتن ممکن است در سایه گسترش روابط با بغداد، نفوذ خود را بیش از آنچه در گذشته توافق شده بود، گسترش دهد و در نتیجه، ایران ناگزیر به عقب‌نشینی از مواضع خود در عراق شود. وی افزود: پس از سقوط شهر موصل در ۱۰ ژوئن ۲۰۱۴، ایران توانست نفوذ خود را به صورت بی‌سابقه‌ای در عراق گسترش دهد و مایه نگرانی آمریکا شود. البته عراق و آمریکا می‌دانند که در حال حاضر نمی‌توانند نقش جانب مقابل را در عراق نادیده بگیرند، بنابر این، هر دو جانب سعی می‌کنند به گونه‌ای که منجر به تنش و رویارویی نشود به توافق ضمنی دست‌یابی پیدا کنند.
مصطفی سعدون تأکید کرد که تهران از ادامه گفتگوهای استراتژیک بغداد و واشنگتن نگرانی دارد و تلاش‌های را که در این اواخر در راستای به چالش کشیدن مذاکرات انجام داده است بیانگر این حقیقت است.
از سوی دیگر و هرچند هواداران ایران سعی می‌کنند گفتگوهای استراتژیک بغداد و واشنگتن را یک ترفند سیاسی از سوی مصطفی‌الکاظمی قلمداد کنند، اما واقعیت امر این است که عادل عبدالمهدی، نخست وزیر پیشین عراق خواستار مذاکره با واشنگتن شده بود و مصطفی‌الکاظمی هیچ نقش مشخصی در این زمینه نداشته است. افزون بر آن، ائتلاف فتح به رهبری هادی العامری که وابستگی شدیدی به دولت ایران دارد، از مدتی بدین سو، دولت جدید عراق را تحت فشار قرار می‌دهد تا افراد نزدیک به ایران در دور بعدی مذاکرات میان بغداد و واشنگتن حضور داشته باشند. البته پیام تویتری ابوعلی عسکری، یکی از فرماندهان ارشد “کتائب حزب الله عراق” که اصرار بر حضور شخصیت‌های از حشد شعبی در مذاکرات دارد، مصداق این مدعا است و نشان می‌دهد که ایران و گروه‌های شبه‌نظامی وفادار به آن از ادامه مذاکرات میان بغداد و واشنگتن هراس دارند.
در همین حال، ناظران عقیده دارند که نگرانی ایران از ادامه گفتگوها میان بغداد و واشنگتن بی‌جا نیست، زیرا نزدیکی میان دو جانب، منجر به انحلال گروه‌های شبه‌نظامی وفادار به ایران می‌شود و در نتیجه، پروژه سیاسی ایران در منطقه با فروپاشی رو به رو می‌شود.
منبع: سایت بریتانیائی ایندیپندنت به زبان فارسی، دوشنبه ۱۵ ژوئن ۲۰۲۰