لندن، فرانکفورت، اسلو، واشینگتن و کابل فقط چند شهر بزرگ دنیا هستند که در روزهای اخیر شاهد راهپیمایی‌های گسترده افغان‌ها بودند که علیه رفتار جمهوری اسلامی با مهاجران افغان اعتراض داشتند. تازه‌ترین مورد تظاهرات افغان‌ها روز دوشنبه در پایتخت نروژ بود.
گرچه بارها اعتراضاتی در شهرهای داخل افغانستان علیه سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در قبال مهاجران صورت گرفته، این نخستین بار است که شهروندان افغان خارج نشین به صورت هماهنگ در چند شهر بزرگ دنیا علیه جمهوری اسلامی ایران راهپیمایی کرده و نسبت به وضعیت مهاجران در این کشور همسایه صدای اعتراض بلند می‌کنند.
تنها در لندن براساس گزارش رسانه‌ها بیش از ۱۵۰۰ شهروند افغان و بریتانیایی به خیابان مقابل سفارت جمهوری اسلامی ایران در کنزینگتون رفتند، شعارهای تندی علیه رهبران جمهوری اسلامی سر دادند و پرچم جمهوری اسلامی را به آتش کشیدند.
این تظاهرات در پی اعتراضات گسترده شهروندان افغان و ایرانی در رسانه‌های اجتماعی و فضای مجازی راه اندازی می‌شود. فعالان رسانه‌ای با هشتگ‌های متعدد از جمله «کمی آب بیار که سوختم» و سرودن اشعار و سرودهای گوناگون، خشم و انزجار خود نسبت به این رفتار جمهوری اسلامی ابراز کردند.
دو حادثه در امتداد مرز بین ایران و افغانستان و شاهراه یزد در خاک ایران، خشم افغان‌ها و خیلی از ایرانی‌ها را چه در داخل کشور و چه در کل جهان برافروخته است. صدها نفر با وجود بیم و نگرانی از احتمال بمب‌گذاری در جریان تظاهرات در داخل کشور و خطر گسترش کرونا در جهان، در مقابل سفارت یا نمایندگی سیاسی جمهوری اسلامی ایران تجمع کردند.
حادثه اول براساس اسناد و شواهدی که دولت افغانستان در دست دارد، مربوط به غرق حدود ۵۰ شهروند افغان توسط نیروهای مرزی جمهوری اسلامی است که قاچاقی وارد خاک ایران شده و بازداشت شده بودند. دولت افغانستان می‌گوید که نیروهای امنیتی ایران آنها را وادار به عبور از رودخانه هریرود کرده که باعث غرق شدن دست کم ۱۲ نفرشان شده است. در میان آنها دست کم ۳ کودک هم بوده‌اند که جان داده‌اند.
حادثه دوم هم بر می‌گردد به شلیک نیروهای انتظامی جمهوری اسلامی به خودرو حامل مهاجران غیرقانونی افغان در منطقه مهریز یزد که باعث آتش گرفتن این خودرو شد و دست کم ۳ کشته برجا گذاشت. این خودرو ۱۴ مسافر داشت که ۱۳ نفر آنها افغان بودند.
معترضان در لندن شعار می‌دادند که «عدالت، عدالت؛ کشتار افغان‌ها را متوقف کنید؛ جان افغان‌ها مهم است».
از سوی دیگر، ظاهرا راهپیمایی های ضدجمهوری اسلامی از اعتراضات گستردهای جهانی پس از کشته شدن جورج فلوید زیر زانوی پلیس آمریکا نیز الهام گرفته و خیلی از معترضان جمهوری اسلامی را نیز به تبعیض و نژادپرستی متهم می کردند.
رخدادهای اخیر بر روابط دو همسایه که پیش از این توانسته بودند به رغم تفاوت دیدگاه از جمله رابطه استراتژیک افغانستان با آمریکا و دشمنی تهران با این متحد استراتژیک کابل، کنار بیایند حالا سایه انداخته است.
تهران پس از تظاهرات خشمگین کابل، غفور لیوال، سفیر افغانستان در تهران را در وزارت خارجه احضار کرده و نسبت به آنچه «تعرض» تظاهرات کنندگان به سفارت جمهوری اسلامی ایران در کابل خوانده است، اعتراض کرده است. سفیر افغانستان هم گفته که اعتراضات مسالمت‌آمیز براساس قانون اساسی حق شهروند افغانستان است.
کاخ ریاست جمهوری افغانستان هم دوشنبه اعلام کرد که حنیف اتمر، سرپرست وزارت خارجه کشور هفته آینده راهی تهران می‌شود تا مسئله مهاجران را از نزدیک پیگیری کند. ارگ می‌گوید: «رئیس جمهور از اقدامات سرپرست وزارت امور خارجه، معاون پناهندگان وزارت امور مهاجرین و عودت کنندگان و نماینده‌های وزارت‌های دفاع ملی و امور داخله جهت رسیدگی و پیگیری حادثه آتش‌سوزی واسطۀ نقلیۀ حامل مهاجرین افغانستان در کشور ایران ابراز امتنان نموده و از سفر سرپرست وزارت امور خارجه در راس هیاتی در هفته آینده به کشور ایران غرض بحث روی موضوعات کلیدی مهاجرین به جلسه خبر داد.»
این نخستین سفر رسمی حنیف اتمر از زمان تصدی وزارت امور خارجه به خارج از کشور است و نشان میدهد که کابل اهمیت زیادی به مسئله حقوق مهاجران در ایران قائل شده است. پیش‌تر، آقای اتمر مذاکراتی با محسن بهاروند، معاون بین‌المللی و حقوقی وزارت خارجه ایران در کابل داشت که ظاهرا به نتیجه دلخواه نرسیده است.
منبع: سایت بریتانیائی ایندیپندنت به زبان فارسی، ۱۶ ژوئن ۲۰۲۰